5.1.1 Open bestuursstijl
Het uitgangspunt voor ons handelen is dat we een moderne overheid willen zijn, met een open stijl van het besturen van de stad. De openheid en moderne bestuursstijl, die we daar bij voor ogen hebben was in 2021 uitgangspunt voor ons handelen. Wij hebben ons steeds afgevraagd op welke wijze het mogelijk was om in de verschillende processen de raad en inwoner op een open manier te betrekken. Concreet betekent dit geen dichtgetimmerde voorstellen met maatregelen, die tot in de finesses zijn uitgewerkt. Maar voorstellen, waarin wel inhoudelijk en financieel richting wordt gegeven, maar waarbij er vervolgens ruimte is voor de gemeenteraad en voor de stad om samen de verdere invulling te bepalen. Deze aanpak geldt niet alleen voor de grotere opgaven voor de stad. Deze aanpak hoort, wat ons betreft, ook bij kleinere voorstellen de gebruikelijke handelswijze te zijn. In de rest van deze paragraaf willen wij aan de hand van een aantal voorbeelden schetsen hoe deze aanpak in de praktijk door ons is toegepast.
Participatie
Wij hebben ons ook in 2021 ingezet om inwoners, ondernemers, verenigingen en instellingen te betrekken bij belangrijke keuzes voor de stad. Zo ontstaan er betere en meer gedragen plannen en ontstaat meer betrokkenheid. Enkele voorbeelden zijn:
Het meedenken over het ontwerp voor het marktplein.
Het traject 'Van Grijs naar Groen': waarbij iedereen ideeën kon aandragen voor het vergroenen van de eigen buurt.
Kinderen en volwassenen hebben het afgelopen jaar meegedacht over de vraag hoe we onze stad beter kunnen beschermen tegen de gevolgen van klimaatverandering.
Afgelopen jaar is een gecoördineerde aanpak van de dienstverlening en de wijze waarop we in contact staan met inwoner en partijen gestart. Dit hebben we gedaan vanuit het programma ‘Hengelo’s werken’ en de ‘leidende motieven’ (persoonlijk, betrouwbaar, duidelijk en respectvol). Deze aanpak geeft aan hoe we als gemeente met elkaar (intern en extern) omgaan. De motieven geven richting aan het werken aan een andere manier van denken en werken vanuit de logica van de Hengeloër. Er is ter ondersteuning daarvan gestart met een trainingsaanpak voor medewerkers op basis van de ‘leidende motieven’.
Kindinclusie
We zijn verder gegaan met de ingeslagen weg van het actief betrekken van kinderen bij ons beleid. In 2021 heeft Missing chapter het Adviesrapport kindinclusie gemeente Hengelo (Baas-boven-Baas) opgeleverd. Aan de hand van dit rapport is een campagne gestart om kinderen en jongeren te bereiken. Zo is bijvoorbeeld een app ontwikkeld, waarover wij de raad begin maart 2021 hebben geïnformeerd en is in april tijdens een politieke markt met elkaar hierover gesproken. Daarnaast is de wijze waarop we kinderen betrekken bij ons als gemeente (kindinclusie) verder uitgewerk en hier zijn concrete afspraken over gemaakt. Zo is het thema 'Bewegen/sport' voorbereid en wordt dit in het eerste kwartaal van 2022 uitgevoerd.
Omgevingsvisie Binnenstad en Hart van Zuid
De eerste omgevingsvisie van Hengelo is vastgesteld door en samen met de gemeenteraad: de omgevingsvisie 'Hengelo's buiten'. Het jaar 2021 stond in het teken van de tweede fase in het proces om een omgevingsvisie voor heel Hengelo op te stellen. Hierin staan de binnenstad en Hart van Zuid centraal. Het plan van aanpak is vastgesteld in de raad van 10 februari 2021. De volgende stap in het proces is gang gezet in 2021, het opstellen van het kader voor de omgevingsvisie Binnenstad en Hart van Zuid. Dit kader geeft sturing aan het resterende proces. Met het kader heeft de gemeenteraad duidelijkheid gegeven aan de deelnemers in het proces.
Invulling Marktplein
De Hengelose samenleving is de mogelijkheid geboden zich uit te spreken over de invulling van het marktplein. Na een intensief co-creatie traject voor de herinrichting van het marktplein heeft de raad in 2021 het conceptontwerp vastgesteld. De raad heeft het college opgedragen de uitvoering voor te bereiden. Het ontwerp heeft een bredere impact op de binnenstad dan alleen het marktplein. Het plan bevat ook een voorstel om de warenmarkt op een andere wijze in de binnenstad vorm te geven. Dit beïnvloedt het ontwerp van het kernwinkelgebied; met name de Telgen en de Brinkstraat. De herinrichting van dat deel van het kernwinkelgebied wordt daarom meegenomen in het project marktplein. In een boeiend proces zijn wij samen met onze inwoners gekomen tot een breed gedragen plan. Hierbij is intensief samengewerkt. Natuurlijk waren er veel verschillende meningen. Dat past ook bij het marktplein. Uit de dialoog klonk vooral veel betrokkenheid uit de stad. Wij zijn trots op onze inwoners en op het ontwerp dat er nu, dankzij hen, ligt. Begin 2022 is de eerste schop in de grond gezet. Ook de uitvoering zal wat ons betreft plaatsvinden in nauwe afstemming met de gebruikers van de binnenstad, in het bijzonder de binnenstadsondernemers.
Participatie rond de Transitie Visie Warmte
In 2050 moet Hengelo, net als de rest van Nederland, van het aardgas af zijn. Dat betekent een enorme verandering voor de stad en haar inwoners. Het Rijk heeft daarom de gemeenten opgedragen om in 2021 een Transitie Visie Warmte (TVW) vast te stellen om dit proces te beschrijven. Hengeloërs hebben meegedacht over de concept visie. Dat gebeurde tijdens vijf warmtewerkplaatsen. Door de kleine groepen konden er inhoudelijk waardevolle gesprekken ontstaan. Met de inzichten en reacties uit de samenleving wilden we de vraagstukken uit het concept verrijken en verdiepen. Daarnaast konden inwoners die dat wilden zich verbinden aan dit thema en reageren op het concept TVW en/of komen met nieuwe suggesties. Ook zijn er gesprekken geweest met stakeholders die iets kunnen betekenen bij de wijkuitvoeringsplannen. En het ‘Isoleren Altijd Goed’ is zo laagdrempelig mogelijk voor het voetlicht gebracht om zo mensen te activeren. De gemeenteraad in Hengelo heeft de definitieve TVW uiteindelijk niet vastgesteld. De gemeenteraad heeft een stevige brief naar het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties en het demissionair kabinet toe gestuurd. In deze brief heeft de raad gestelt dat ze de TVW niet kan en wil vaststellen, als de raad niet de beloftes aan de Hengeloërs kan nakomen. De raad wil dat de maatregelen om de woningen aardgasvrij te maken woonlastenneutraal blijven en er voldoende compensatie voor de gemeentelijke uitvoeringslasten komt. Tot er duidelijkheid is van het Rijk over dit belangrijke punt, wordt de nadruk in participatie en communicatie nu gelegd op punten waar alle partijen het over eens zijn: isoleren en energie besparen.
Participatietraject Nieuwe Energie
Waar gaan we in Hengelo met zon en wind duurzame energie opwekken? Welke plekken in het buitengebied zijn meer geschikt dan andere? Waar moeten we rekening mee houden? Welke kansen en bezwaren zijn er? Dat zijn belangrijke vragen waarover we de afgelopen tijd in gesprek zijn gegaan met onze inwoners en de inwoners van buurgemeenten. We zijn begin 2019 begonnen met het participatietraject rond het opwekken van duurzame energie. Tijdens de gesprekken over de omgevingsvisie buitengebied hebben belangstellenden aan kunnen geven wat ze belangrijk vinden als er duurzame energie opgewekt moet worden in het buitengebied. Ook werd er een enquête gehouden. Na deze gesprekken hebben we gebieden aangewezen die we ‘zoekgebieden’ hebben genoemd. Over deze zoekgebieden hebben we een aantal energiemarkten en spreekuren georganiseerd met belangstellenden in en buiten Hengelo.
Ook hebben we onderzoek gedaan onder het Hengelo Panel over duurzame energie. Daarna is er intensief locatieonderzoek geweest in deze zoekgebieden (december 2020 – mei 2021). Uiteindelijk zijn de plannen steeds concreter geworden. Een aantal gebieden vielen af, zoals de Hasseler Es (juni 2021). We kwamen uit op een aantal zoeklocaties voor zonne- en windenergie. Die locaties hebben we opnieuw voorgelegd aan belangstellenden tijdens de Karavaan van de Nieuwe Energie. Met onze Karavaan hebben we 9 buurten in Hengelo, Borne, Twekkelo en Beckum bezocht om in gesprek te gaan met belangstellenden. Daar hebben we animaties laten zien van hoe het er mogelijk uit kan zien (juni - juli – augustus 2021). Ook na deze bijeenkomsten zijn er locaties afgevallen, zoals windmolens op de Westermaat. Na deze gesprekken heeft het college van de zoeklocaties officieel vastgesteld (oktober 2021). Belangstellenden uit Hengelo en erbuiten hebben een formele zienswijze kunnen indienen.
Stadhuis
Tot slot ons stadhuis. De raadzaal is opgeleverd en volledig bij de tijd gebracht. Hengelo heeft hiermee weer een toekomstbestendige raadzaal met goede faciliteiten en mogelijkheden om de vergaderingen live en met beeld uit te zenden. Ook ontvangen we onze burgers en ondernemersin het stadhuis en zijn onze ambtenaren er gehuisvest. Een open gebouw als drager van de open bestuurscultuur. Helaas is het potentieel van het nieuwe stadhuis door de beperkingen van Corona nog niet volledig benut.
Invloed Corona op open bestuurstijl
Corona heeft de levens van veel Hengelose inwoners, instellingen en ondernemers volledig op de kop gezet. Daarbovenop heeft Corona grote invloed gehad op de wijze waarop we de stad konden betrekken bij (de totstandkoming van) ons beleid. De wijze van communiceren met de stad kon minder persoonlijk en moest noodgedwongen meer schriftelijk en digitaal. We hebben desondanks goed geprobeerd zo goed mogelijk te luisteren naar de geluiden en noden uit de stad, om daar snel en adequaat op in te kunnen spelen en te betrekken bij de totstandkoming van ons beleid en bij de uitvoering. Alles overziend hebben we echter als gevolg van de beperkingen door de coronapandemie minder interactie kunnen hebben met de samenleving dan we idealiter zouden hebben gewild in het kader van de open bestuursstijl. De interactie is door Corona in 2021 minder intensief geweest dan we hadden voor ogen hadden.