Toelichting op de balans

Vaste Activa

Immateriële vaste activa

Het hierna opgenomen overzicht geeft het verloop weer van de immateriële vaste activa gedurende het jaar 2022:

De kosten verbonden aan het sluiten van geldleningen en saldo van agio en disagio betreft het disagio op de lening van de Deutsche Bank AG. De lening werd in 2011 verstrekt tegen een koers van 95,583%, een disagio van € 622.050. Dit disagio wordt, gekoppeld aan de looptijd van de lening afgeschreven met € 25.000 per jaar. De lening loopt af in 2036.

De afwaardering van € 1,2 miljoen betreft de afwaardering van de bijdrage aan activa in eigendom van derden (in dit geval Stichting Vrienden van BOEi). De gemeente heeft een bijdrage verstrekt aan de huisvesting van Oyfo in het Hazemeijer complex. Deze bijdrage was in totaal € 2,7 miljoen, bestaande uit 2 delen; Stichting Vrienden van BOEi (€ 1,2 miljoen) en Oyfo ( € 1,5 miljoen). In 2022 heeft de afrekening van deze subsidie plaatsgevonden ad. € 0,3 miljoen. Het BBV vereist dat de afschrijvingstermijn van Bijdragen aan activa in eigendom van derden gelijk is aan de afschrijvingstermijn van de ontvangende partij. Afstemming met beide partijen laat zien dat Stichting Vrienden van BOEi het totale bedrag als voordeel in de jaarstukken heeft verwerkt. Oyfo schrijft het bedrag in 10 jaar af. Om aan het BBV te voldoen is de bijdrage aan Stichting Vrienden van BOEi afgewaardeerd. Dit veroorzaakt een incidenteel nadeel en een structureel voordeel. Daarnaast dient de komende jaren het deel van Oyfo sneller te worden afgeschreven ( 10 jaar) dan begroot (25 jaar). Dit zal een structureel nadeel veroorzaken. De structurele effecten worden opgenomen in de Zomernota 2023-2027.

Materiële vaste activa

De materiële vaste activa bestaan uit de volgende onderdelen: (zie volgende bladzijde). De belangrijkste mutaties betreffen:

Desinvesteringen : betreffen met name € 0,4 miljoen verkoop gronden.

Bijdragen: de bijdragen (van derden) betreffen voornamelijk onder:

• Economisch nut: € 3,4 miljoen

  • € 3,0 miljoen bijdragen uit voorziening rioolrenovatie

  • € 0,1 miljoen bijdrage uit EU subsidie Project Coördinatie CEF Haven

• Maatschappelijk nut: € 5,6 miljoen

  • € 2,2 miljoen subsidie Provincie en voorziening rioolrenovatie, Project Uitvoeringskrediet Marktplein

  • € 1,7 miljoen subsidie Provincie en voorziening rioolrenovatie, Project Uitvoering Deldenerstraat, deel Tuindorpstraat-Langestraat

  • € 0,3 miljoen voorziening rioolrenovatie Project Uitvoering Anthoniusstraat-Karelstraat

  • € 0,2 miljoen subsidie Provincie, Project Verkeersregelinstallaties 2022

Afwaarderingen: er hebben geen afwaarderingen plaatsgevonden.

Afschrijvingen: betreft de reguliere afschrijving (± € 10,4 miljoen).

Op de boekwaarde van materiële vaste activa “Gronden en terreinen met economisch nut” wordt de Voorziening “Voormalige Niet in exploitatie genomen bouwgronden” in mindering gebracht. Dit betreffen conform het BBV de strategische gronden. De kolom “Boekwaarde” is exclusief de genoemde voorziening, de kolom “Balanswaarde” is inclusief de voorziening. De voorziening bedraagt ultimo 2022 € 13,2 miljoen.

Daarnaast heeft er een herrubricering plaatsgevonden van € 1,6 miljoen betreffende de ondergrond van de parkeergarage Thiemsbrug i.v.m. de afloop van de erfpacht. Deze is omgezet in een huurovereenkomst waardoor deze conform het BBV moet worden verantwoord onder de voorraden in plaats van de MVA.

De voorziening en de balanswaarde zijn in aparte kolommen zichtbaar gemaakt.

Financiële vaste activa

De financiele vaste activa bestaan uit kapitaalverstrekkingen en leningen. De afname van deze activa met € 17,8 miljoen is het gevolg van aflossingen en afschrijvingen.

De gemeentelijke deelnemingen bestaan uit aandelen in:

• BNG Bank € 436.215

• Twente Milieu N.V. € 154.285

• Warmtebedrijf Hengelo € 90.000

• Enexis N.V. € 40.840

De kapitaalverstrekking aan de gemeenschappelijke regeling betreffen de inleggelden in de Stadsbank Oost Nederland.

Het bedrag aan uitgezette leningen aan woningbouwcorporaties van € 252 miljoen betreft leningen aan de Hengelose woningcorporatie Welbions. De leningen zijn voor 100% bestemd voor investeringen in de sociale huisvesting en zijn als zodanig “staatssteunproof”. Leningen aan woningbouwcorporaties werden verstrekt tegen de leningsvoorwaarden waartegen de gemeente de lening afsluit, vermeerderd met een opslag van 0,065%. Naast de reguliere aflossing zijn een 2-tal leningen afgelost met een waarde van € 15 miljoen.
De leningen worden gedekt door een recht van eerste hypotheek, gevestigd ten gunste van de gemeente. De overwaarde van deze hypotheek is in overeenstemming gebracht met de WSW-norm (200% van de WOZ-waarde van de woningen).

Onder leningen aan Deelnemingen zijn de leningen aan Warmtenetwerk Hengelo BV (€ 1 miljoen) en Warmtebedrijf Hengelo BV (€ 1,11 miljoen) opgenomen. De terugbetaling van de twee achtergestelde leningen is afhankelijk van de toekomstige resultaten van de opgerichte B.V.’s. De toekomstige resultaten van beide BV's zijn onvoldoende om op korte termijn aflossingen op de geldleningen te verwachten. Beide leningen zijn volledig in de voorziening oninbaar opgenomen.

Het bedrag in de voorziening onder Deelnemingen en Overige langlopende geldleningen is € 3,6 miljoen. Hiervan betreft € 2 miljoen de achtergestelde leningen aan beide warmtebedrijven in Hengelo. Een bedrag van € 0,4 miljoen heeft betrekking op BBZ-kredieten en € 0,5 miljoen op WTC, waarvan de raad heeft bepaald, dat deze voorlopig niet geïnd gaat worden. Overige leningen: € 0,7 miljoen overige leningen. De voorziening wordt bepaald op basis van de financiële positie van de leningnemer, gebaseerd op ontvangen jaarstukken, kengetallen en op basis van informatie van de organisatie zelf, de accounthouder of de financiële administratie m.b.t. betalingsgedrag. De hypotheekverstrekking aan (ex-)ambtenaren is een aflopende regeling. Er wordt wel afgelost. Er kunnen geen nieuwe leningen meer verstrekt worden. Bruto staat nog € 2,9 miljoen uit. Onder aftrek van door deelnemers gestorte spaarbedragen vorderen we nog € 2,8 miljoen.

De overige financiële vaste activa zijn als volgt te specificeren:
Het saldo uitzettingen met een looptijd van 1 jaar of langer bestaat uit een bijdrage aan de Stichting Stimuleringsfonds Volkshuisvesting Nederlandse gemeenten (SVN) voor het verstrekken van startersleningen.

Vlottende activa

Voorraden

Voorraden worden uitgesplitst naar de volgende categorieën:

De waardering van de gronden in exploitatie per 31 december 2022 is gebaseerd op de geactualiseerde grondexploitaties per 31 december 2022. Dit betreft de beste inschatting op dit moment die omgeven is door de nodige risico’s, aannames en veronderstellingen die periodiek (jaarlijks) worden herzien.

Deze periodieke herziening kan leiden tot een aangepaste waardering van de gronden in exploitatie, de hiermee samenhangende voorziening voor verlieslatende grondexploitaties en de hiermee samenhangende tussentijdse winst voor winstgevende grondexploitaties. Een van de belangrijkste risico's is gelegen in de rente.

Op 21 december 2022 zijn de parameters vastgesteld door de Raad. In het voorstel wordt gebruik gemaakt van de expertise van verschillende externe bronnen (CBS, CPB, bouwkostenkompas, De Nederlansche Bank, NVM, Rabobank, het Kadaster). Omdat de markt onzeker is, zijn er een viertal scenario’s doorgerekend mochten de parameters zich toch anders ontwikkelen dan verwacht. In januari is onderzocht of prijzen zich anders ontwikkelden dan de door de Raad vastgestelde parameters.. De conclusie is dat de vastgestelde parameters niet gewijzigd hoeven te worden. Wel is er een nieuw risico opgenomen (en daarmee in het weerstandsvermogen) in de jaarrekening voor een extra kostenstijging voor civiele kosten van 10% voor het geval onze verwachtingen niet bewaarheid worden.

Voor een gedetailleerde toelichting op de grondexploitaties, de gehanteerde uitgangspunten alsmede risico’s en onzekerheden van grondexploitaties verwijzen wij naar de paragraaf grondbeleid.

De voorraad gereed product en handelsgoederen is afgenomen met € 3,1 miljoen. Dit is voornamelijk ontstaan door de verkoop van Winkelcentrum Thiemsbrug met parkeergarage ad. € 5 miljoen. Daarnaast heeft er een herrubricering plaatsgevonden van € 1,6 miljoen betreffende de ondergrond van de parkeergarage Thiemsbrug i.v.m. de afloop van de erfpacht. Deze is omgezet in een huurovereenkomst waardoor deze conform het BBV moet worden verantwoord onder de voorraden i.p.v. MVA. De vermeerdering betreft de aankoop van het pand aan de Paul Krugerstraat.

Het eindresultaat van de in exploitatie genomen gronden bedraagt minus € 33,2 miljoen op eindwaarde. Dit wil zeggen dat de verliesgevende exploitaties € 33,2 miljoen meer middelen uit de reserve grondexploitaties vragen dan dat de winstgevende exploitaties aan de reserve toevoegen.

Uit de winstgevende exploitaties vloeit € 30,9 miljoen naar de reserve en de verliesgevende grondexploitaties vragen € 64,1 miljoen (exclusief de externe grondexploitaties). Deze bedragen zijn de totale eindwaarden van de complexen.

Voor de te verwachten verliezen zijn voorzieningen gevormd tegen de contante waarde. Voor de € 64,1 miljoen aan verliezen voor exploitaties in de gemeentelijke administratie is voor € 57,6 miljoen aan voorzieningen getroffen. Dat wil zeggen dat er nu € 57,6 miljoen beschikbaar is om € 64,1 miljoen aan verliezen (contante waarde) in de toekomst te kunnen betalen. Het verschil wordt in de loop van de tijd overbrugd door rente bijschrijvingen.

Wetgeving 10-jaars termijn

De volgende gemeentelijke grondexploitaties hebben een looptijd langer dan tien jaar. In de grondexploitaties is geen opbrengstenindexering gerekend na tien jaar. Dit is een risico beperkende maatregel waarmee voldaan wordt aan de vereisten van het BBV. Dit betreffen de volgende projecten:

• In Dalmeden verkopen we voornamelijk grotere kavels. Het is de verwachting dat er na de gestelde tienjaarstermijn nog steeds vraag is naar deze kavels;

• In Campus wordt een realistische afzet geraamd door de nog te realiseren verkopen in hetzelfde tempo te faseren als de verkopen in de afgelopen jaren zijn gerealiseerd. Daarmee wordt de tienjaarstermijn overschreden.

Uitzettingen met een rente-typische looptijd korter dan 1 jaar

De in de balans opgenomen uitzettingen met een looptijd van één jaar of minder zijn als volgt verdeeld:

De uitzettingen met een rentetypische looptijd korter dan 1 jaar zijn met 44,2 miljoen toegenomen. Dit ontstaat door de volgende mutaties:

• Toename vorderingen op openbare lichamen ad. €0,8 miljoen;

• Toename rekening-courant verhouding met het Rijk ad. € 40 milljoen;

• Toename overige vorderingen ad. € 3,4 miljoen.

Deze mutaties zijn hieronder nader toegelicht.

Vorderingen op openbare lichamen (toename € 0,8 miljoen)

De vorderingen op openbare lichamen zijn toegenomen met een bedrag ad. € 0,8 miljoen. Deze mutatie bestaat met name uit:

• De nog te ontvangen loonheffing BBZ ROZ € -0,9 miljoen.

• BCF belastingdienst € 1,6 miljoen.

• Overige debiteuren € 0,2 miljoen.

Rekening-courant verhouding (toename € 40 miljoen)

De rekening-courant verhoudingen zijn toegenomen met een bedrag ad. € 40 miljoen. Deze mutatie bestaat met name uit:

• Rekening courant SVN € 0,2 miljoen

• Rekening courant GBTwente -0,2 miljoen

• Rekening courant verhouding met het Rijk inzake schatkistbankieren € 40 milljoen

Overige vorderingen (toename € 3,4 miljoen)

De overige vorderingen (debiteuren) laten een verhoging zien van € 3,4 miljoen. Deze mutatie bestaat met name uit:

• Debiteuren algemeen € 3,5 miljoen

• Voorziening debiteuren € 0,7 miljoen

• Bijstandsdebiteuren € -0,8 miljoen

De overige vorderingen bestaan voor € 7,6 miljoen uit bijstandsdebiteuren. Van deze vordering is € 4,1 miljoen aangemerkt als dubieus en hiervoor is een voorziening getroffen

De gemeente is verplicht om overtollige middelen, boven het drempelbedrag, onder te brengen bij het ministerie van financiën via het zogenaamde schatkistbankieren. Eventuele overtollige middelen mogen niet worden belegd bij andere partijen. Onder voorwaarde mogen wel leningen worden verstrekt aan andere decentrale overheden. Het drempelbedrag bedroeg € 6,3 miljoen euro in 2022. Uit onderstaande tabel blijkt dat de gemeente in 2022 het drempelbedrag niet heeft overschreden.

Liquide middelen

Het saldo van de liquide middelen wordt gevormd door de gemeente aangehouden kas en bankrekeningen.

In het banksaldi is ook de derdenrekening Rabobank ROZ met een saldo van € 0,1 miljoen opgenomen. Alleen het ROZ kan hierover beschikken.

Overlopende activa

De overlopende activa wordt als volgt verdeeld:

De overlopende activa zijn in 2022 toegenomen met € 9,0 miljoen.

De onderbouwing van de Nog te ontvangen bijdragen van EU, Rijk en overige Nederlandse overheidslichamen is terug te vinden in onderstaande tabel.

De boekwaarde van € 33,3 miljoen betreffende de nog te ontvangen bedragen (€ 31,4 miljoen) en vooruitbetaalde bedragen (€ 1,9 miljoen) bestaat voornamelijk uit:

Nog te ontvangen bedragen ad. € 31,4 miljoen:

• € 5,3 miljoen nog te ontvangen rente van uitstaande geldleningen en € 25,1 miljoen diverse nog te ontvangen bedragen, waarvan groter dan € 1,0 miljoen:
  

• € 10,2 miljoen Normbedrag GOO ontheemden Oekraïne

• € 3,3 miljoen Gemeentefonds

• € 2,2 miljoen Bijdrage beschermd wonen

• € 1,8 miljoen Afvalstoffenheffing

• € 1,0 miljoen Spec. Uitk. Verbouwingskosten ontheemden Oekraïne

• € 1,0 miljoen Resultaat BXL

Vooruitbetaalde bedragen ad. € 1,9 miljoen:

• € 1,1 miljoen software/licenties

• € 0,3 Uitv. Project Studie 15 Talanthouse (Impuls Jongerencultuur)

• € 0,5 Overige vooruit ontvangen bedragen

Vaste passiva

Eigen Vermogen

Het verloop van de reserves in 2022 per soort reserve:

Het te bestemmen resultaat voor 2022 is € 17,3 miljoen. Het voorstel voor bestemming van dit resultaat is opgenomen in Hoofdstuk 4.

In onderstaand overzicht en in de toelichting reserves zijn de mutaties per reserve vermeld.

Mutaties in de reserves

Toelichting reserves

Voorzieningen

Voorzieningen worden gevormd voor verplichtingen, verliezen en risico’s, ter egalisering van vooral onderhoudskosten dan wel tarieven en voor van derden verkregen middelen, die specifiek besteed moeten worden.

Het verloop van de voorzieningen in 2022 per soort voorziening:

Uit bovenstaande tabel blijkt dat de voorzieningen van de gemeente Hengelo met € 1,2 miljoen zijn toegenomen in het verslagjaar 2022.

Op basis van de regelgeving vanuit het BBV moet aan een onderhouds- of egalisatievoorziening een beheerplan ten grondslag liggen. Deze mag maximaal 5 jaar oud zijn, tenzij er gemotiveerd van wordt afgeweken en dit door de raad wordt besloten. Bij de voorziening Onderhoud haven is dit aan de orde, het beheerplan is opgesteld in 2016. Dit plan wordt jaarllijks geactualiseerd maar het nieuwe beheerplan wordt pas opgesteld nadat enkele grote investeringen zijn gedaan. Deze investeringen zijn de afgelopen jaren door diverse omstandigheden uitgesteld. In het raadsbesluit van deze jaarstukken is voorgesteld om te besluiten dat er beargumenteerd en bewust wordt afgeweken van de standaard regels in het BBV.

Ultimo 2022 valt de voorziening Wachtgeld Muziekschool vrij. De voorziening was gevormd voor (wachtgeld)verplichtingen vanuit de reorganisatie van de Muziekschool Hengelo. Nagenoeg alle verplichtingen zijn in 2022 afgehandeld. Er rest nog een potentieel te betalen bedrag in verband met de overgang van pensioenfonds ABP naar Pfzw. ABP heeft eerder als indicatie aangegeven dat er geen exit-lasten zullen zijn, maar dat de definitieve berekening pas in 2023 kan worden opgemaakt. Dit is geen basis voor het in stand houden van de voorziening, daarom valt deze vrij.

In onderstaand overzicht en in de toelichting voorzieningen zijn de mutaties per voorziening vermeld.

Mutaties in de voorzieningen

Toelichting voorzieningen

1. Risico, Verplichtingen

2. Egalisatie Onderhoud

3. Beklemde middelen