Volksgezondheid, milieu en duurzaamheid

Welke belangrijke ontwikkelingen zagen we in 2023?

Volksgezondheid
Het ministerie van VWS, de VNG, Zorgverzekeraars Nederland en GGD GHOR Nederland hebben op 3 februari 2023 het Gezond en Actief Leven Akkoord (GALA) ondertekend. In dit akkoord is afgesproken hoe preventief gezondheidsbeleid kan worden versterkt en duurzaam kan worden geborgd. Het GALA heeft tot doel gemeenten een steviger basis te geven om integraal preventief gezondheidsbeleid te kunnen voeren. Zodat wij in 2040 een gezonde generatie bereiken, met weerbare en gezonde mensen die opgroeien, leven, werken en wonen in een gezonde leefomgeving met een sterke sociale basis. Het GALA helpt ons dus om invulling te geven aan het versterken van de sociale basis zoals verwoord in het transformatieplan.
Voor de uitvoering van de afspraken uit het GALA is voor 2023 circa € 1,35 miljoen beschikbaar voor de gemeente Hengelo via een Brede Specifieke Uitkering (Brede - SPUK). Deze Brede SPUK is in de plaats gekomen van specifieke uitkeringen voor uitvoering van het Lokaal Preventie akkoord, Gezond in de Stad (GIDS), Kansrijke Start en het Lokaal Sportakkoord en dergelijke. Bij het opstellen van de Begroting 2023 wisten wij dit nog niet en hadden wij deels middelen hiervoor beschikbaar gesteld. Deze eigen middelen voor 2023 hebben wij bij nader inzien dus niet nodig gehad en hebben wij in de Tweede Beleidsrapportage 2023 laten vrijvallen.

Kllimaatadaptatie
In 2023 hebben we op vele manieren gewerkt aan het klimaatbestendiger maken van onze gemeente. Zowel bij herinrichtingsprojecten als planologische ontwikkelingen maakt klimaatadaptatie een vast onderdeel uit van de inrichting en beoordeling. Door (bovengrondse) waterberging en infiltratievoorzieningen, die zo veel mogelijk samen met onstenen en vergroenen worden uitgevoerd, zijn grote stappen gemaakt om onze fysieke leefomgeving leefbaarder en weerbaarder te maken. Hiervoor werken wij graag samen met onze regiopartners en inwoners. Met het Twents Waternet, een samenwerkingsverband tussen de 14 Twentse gemeenten, het waterschap Vechtstromen en de provincie Overijssel, hebben we onder andere gewerkt aan publiekscommunicatie, kennisdeling en projecten.

Duurzaamheid
In het afgelopen jaar zijn flinke stappen gezet op het gebied van duurzaamheid: Beleidsmatig met bijvoorbeeld het Warmteprogramma en het programma Duurzaam Hengelo 2050. Maar ook in de uitvoering, met de inzet van de FIXbrigade in samenwerking met de energiecoöperatie Energie van Hengelo en voorbereidingen voor de realisatie van het zonneveld Boeldershoek.

Vanuit het Rijk kwamen uitkeringen en subsidies beschikbaar voor zowel de uitvoering van maatregelen, als ook voor de uitbreiding van formatie voor de uitvoering van het Klimaatakkoord.

Relevante beleidsnota’s

• Samen kom je verder, plan van aanpak GALA 2023-2027

• Beleidsplan Dementie vriendelijke gemeente, 2023-2027

• Gezondheid op de agenda, meerjarenplan gezondheid gemeente Hengelo (2019)

• Een gezonde toekomst, langjarig programma voor de publieke gezondheid in Twente (GGD, 2019)

• Beleidsprogramma sociaal 2021 - 2025

• Transformatieplan, voor een toekomstbestendig sociaal domein voor Hengelo (2022)

• Nota bodembeheer regio Twente, Twents beleid veur oale groond 2.0 (2018)

• Regionale bodemkwaliteitskaart gemeente Hengelo (2018)

• Beleidsregels PFAS regiogemeenten Twente (2020)

• Twente bodemkwaliteitskaart PFAS (2020)

• Visie Bodem en Ondergrond Hengelo (2021)

• Keuzescenario Afvalloos Hengelo (2015)

• Landelijk Afval Plan 3 2017-2029

• Slimmer omgaan met grondstoffen

• Nota geluid, herziening 2015

• VTH Beleid Twente en de Nadere uitwerking VTH beleid Twente(2019)

• Programma Water en Riolering 2023-2027

• Samenwerkingsovereenkomst Klimaat Actieve Stad 2023

• Klimaatadaptatiestrategie Hengelo (2022)

• Warmteprogramma

• Duurzaam Hengelo, koers richting 2050 

• Omgevingsprogramma Nieuwe Energie Hengelo 2021-2030

Verbonden partijen

SamenTwente
SamenTwente is een GR voor de organisaties GGD (Gemeentelijke gezondheidsdienst), OZJT (Organisatie voor Zorg en Jeugdhulp in Twente) en VTT (Veilig Thuis Twente). Ook wordt gastheerschap geboden aan Kennispunt Twente, Samen14 en Twentse Koers.
SamenTwente is een organisatie voor en door de 14 Twentse gemeenten. Samen met de 14 Twentse gemeenten en de ketenpartners zet SamenTwente zich in voor gezonde, veilige en vitale inwoners van Twente.

Recreatieschap Twente, portefeuillehoudersoverleg Afval en Duurzaamheid/Regio Twente, portefeuillehoudersoverleg Informatie Service Punt (ISP) Milieu
Recreatieschap Twente werkt samen met gemeenten aan een afvalloos en duurzaam Twente.

Twente Milieu
Twente Milieu is afvalinzamelaar voor de gemeente Hengelo. Gemeente Hengelo is aandeelhouder.

Twence
Twence is afvalwerker en duurzaamheidsbevorderaar voor de gemeente Hengelo. Gemeente Hengelo is aandeelhouder.

GR Omgevingsdienst Twente (ODT)
De ODT houdt in opdracht van ons toezicht op milieuregelgeving en uitvoering van bodemsaneringen, behandelt milieudeel vergunningaanvragen en - meldingen en adviseert op milieuaspecten, zoals bodem, geluid, lucht, externe veiligheid en asbest.

Gemeentelijk Belastingkantoor Twente (GBT)
Het belastingkantoor int gemeentelijke belastingen en heffingen voor de deelnemende gemeenten.

EnexisEnexis is de netbeheerder van gas- en elektriciteitsnetten in diverse gemeenten in Nederland waaronder in Hengelo. Gemeente Hengelo is aandeelhouder.

Warmtenetwerk HengeloDe gemeente Hengelo is samen met Firan (voorheen Alliander DGO) mede eigenaar van de backbone van het warmtenetwerk.

Warmtebedrijf HengeloDe gemeente Hengelo is samen met Ennatuurlijk mede eigenaar van de distributienetten van het warmtenet in Hengelo. Het warmtebedrijf verzorgt de levering van warmte aan klanten zoals woningen en bedrijven.

Overige organisaties waarmee we samenwerken

Waterschap Vechtstromen
Het waterschap zet zich in voor schoon, veilig en voldoende water. Waterschap Vechstromen wil een aantrekkelijke leefomgeving creëren voor mensen, planten en dieren. Om dit te bereiken werken wij dagelijks aan voldoende water, schoon water, veiligheid en zuiveren we het afvalwater van ongeveer 800.000 inwoners en bedrijven.

Twents waternet
Het Twents waternet is een professioneel netwerk van 14 Twentse gemeenten en waterschap Vechtstromen. Samen zorgen we ervoor dat afvalwater op een slimme manier wordt verwerkt. Onze overtuiging is dan ook ‘samen slimmer met water’. Belangrijke aandachtspunten binnen deze samenwerking zijn kostenbeheersing, bijdragen aan een prettige leefomgeving en innovatie op het gebied van afvalwater.

Wat hebben we bereikt

Wat hebben we daarvoor gedaan

7.1 Hengeloërs verbruiken minder energie en wekken meer duurzame energie op in een meer circulaire economie

• De raad stelde de visie Duurzaam Hengelo, koers richting 2050 vast. Aan de hand van een zestal thema’s zetten we hierin de koers uit voor de duurzame ontwikkeling van Hengelo voor de korte en langere termijn.

• Op basis van de visie Duurzaam Hengelo, koers richting 2050 stelden we het Programma Duurzaam Hengelo 2050 op en het bijbehorende bestedingsplan. In het programma werkten we de ambities zoals beschreven in de visie uit in concrete doelstellingen, activiteiten en indicatoren.

• We hebben de raad meerdere keren geïnformeerd in sessies over de RES, wind, warmte en energievoorziening.

• Op basis van het vastgestelde Omgevingsprogramma Nieuwe Energie 2021-2030, werkten we aan de realisatie van zon- en windprojecten. De zonneprojecten worden in delen uitgegeven voor realisatie.

• We zijn gestart met de realisatie van het zonneveld Boeldershoek op eigen gronden. Daarvoor heeft de raad wensen en bedenkingen aangegeven en een voorbereidingskrediet vastgesteld. Uitgangspunt is het veld te realiseren en te exploiteren op basis van 100% lokaal eigendom. Tegelijkertijd wordt er op de aangrenzende gronden een zonneveld gerealiseerd door een ontwikkelaar in samenwerking met de lokale energiecoöperatie Energie van Hengelo.

• Hengelo neemt deel aan de pilot Duurzaamheidsroute A35, een project om langs de A35 en A1, de gronden van het Rijk, decentrale overheden en gronden van derden te benutten voor duurzame elektriciteitsopwekking met zonnepanelen. Na de eerdere verkenningsfases werken de partners samen in de planfase  aan concrete ontwerpvoorstellen.

• Samen met Borne en Hof van Twente onderzoeken we de effecten van windturbines op de omgeving en het milieu.

• De raad stelde het Warmteprogramma vast. Het Warmteprogramma beschrijft wanneer we starten met de Wijkuitvoeringsplannen om wijken van het aardgas af te halen en welke alternatieven voor aardgas dan in aanmerking komen. In vervolg hierop werken we de kaders voor de Wijkuitvoeringsplannen nader uit voor vaststelling begin 2024.

• Door de stijgende energietarieven hebben inwoners met een smalle beurs steeds meer moeite om hun energierekening te betalen. We stelden een uitvoeringsregeling op voor de door het Rijk beschikbare gestelde compensatiemiddelen. Daarnaast werkten we samen met gemeente Enschede en Almelo aan een aanpak om energiearmoede tegen te gaan.

• We stelden het Stimuleringsplan energie besparen op. Hierin staan concrete acties en maatregelen, waarmee we actief inwoners informeren, adviseren en stimuleren op het gebied van energiebesparing. In aansluiting daarop hebben we de Doe-het-zelf subsidieregeling Hengelo 2023-2026 opgesteld;

• We werkten samen met de energiecoöperatie Energie van Hengelo aan de ontwikkeling van de coöperatie. Onderdeel hiervan is de inzet van de energiecoaches, die onafhankelijk verduurzamingsadvies geven bij de mensen thuis. Daarnaast zet Energie van Hengelo de FIXbrigade in, een klussendienst die bij inwoners thuis energiebesparende maatregelen uitvoert.

• In 2023 rolden we laadvoorzieningen voor elektrische auto’s verder uit. In totaal zijn er zo’n 160 openbare laadvoorzieningen (veelal met dubbele aansluiting). Daarnaast is voor nog eens 60 laadlocaties een verkeersbesluit genomen. Alle laadplekken zijn opgenomen in een gemeente dekkende laadplankaart.

• We organiseerden een goed bezochte duurzaamheidsmarkt en diverse voorlichtingsbijeenkomsten voor inwoners en ondernemers.

• Het Rijk stelde veel financiële middelen beschikbaar. We ontvingen de CDOKE middelen voor de compensatie van de uitvoeringslasten van het klimaatakkoord. Uit het Nationaal Isolatie Programma ontvingen we middelen voor de Lokale Aanpak Isolatie (LAI) voor het uitvoeren van energiebesparende maatregelen bij inwoners.

7.1.3 In 2023 is er minder afval en worden grondstoffen meer en vaker opnieuw gebruikt (circulaire economie)

• De hoeveelheid fijn restafval is in 2023 wederom gedaald naar gemiddeld 65 kg/inwoner. Een zorgelijk punt blijft de kwaliteit van het met verzamelcontainers voor ingezameld PMD (plastic verpakkingen, metalen verpakkingen en drankenkartons). Dit materiaal is opnieuw vrijwel volledig afgekeurd. Inmiddels is op voorstel van de Raadswerkgroep afval besloten om PMD en OPK (oud papier en karton) vanaf 1 september 2024 niet langer met bovengrondse verzamelcontainers in te zamelen. Hoogbouw huishoudens kunnen hun PMD met verzamelzakken eenmaal per week aanbieden.

• Twente Milieu en Het Goed gingen in 2023 bezig met de uitwerking van een businesscase voor een circulair ambachtscentrum op het milieupark aan de Wegtersweg. Hier kunnen materialen en producten op een duurzame wijze worden gerepareerd, opgeknapt en hergebruikt.

• We hebben in 2023 de biobox ingevoerd. Met de biobox stellen we hoogbouw huishoudens in staat om hun etensresten gescheiden aan te bieden.

• In 2023 vergrootten we de service op het milieupark en huis-aan-huis. Inwoners kunnen A-en B-hout, matrassen en autobanden vanaf 1 januari gratis inleveren op het milieupark. Ook vervallen de voorrijkosten voor de eerste keerophalen van grof vuil aan huis.

7.2.1 Hengelo weerstaat de gevolgen van klimaatverandering beter zoals wateroverlast en hittestress

• In oktober 2023 heeft de gemeente het Programma Water en Riolering 2023-2027 vastgesteld. Dit programma vervangt het Gemeentelijk Rioleringsplan 2018-2022 en sluit aan bij de Omgevingswet. Het programma zorgt voor duidelijk en uniforme beleidsuitgangspunten en een gedegen uitvoeringsagenda voor water, riolering en klimaatadaptatie.

• De Uitvoeringsagenda Klimaatadaptatie is vastgesteld door het college. In deze uitvoeringsagenda staan de maatregelen die we de komende jaren willen uitvoeren richting een klimaatbestendig Hengelo in 2050. Zo is er aan een ingenieursbureau opdracht verleend om diverse meekoppelkansen van klimaatadaptatie bij geplande uitvoeringswerkzaamheden in de fysieke leefomgeving in beeld te brengen. Wij doen dit om tegen relatief lage maatschappelijke kosten, klimaatadaptatie mee te nemen in de uitvoering; kansen pakken waar dat mogelijk is.

• In juni hebben de gemeente en het waterschap Vechtstromen een nieuwe samenwerkingsovereenkomst voor de Hengelose beken ondertekend. Deze Wateragenda vormt de basis voor het continueren van de samenwerking om Hengelo waterrobuust en klimaatbestendig te maken en gelijktijdig de leefomgeving kwalitatief te verbeteren.

• We zijn verder gegaan met het klimaatbestendig en waterrobuust inrichten van Hengelo, waaronder een deel van de binnenstad. Zo zijn de werkzaamheden aan het Marktplein afgerond, waarmee de leefbaarheid in de binnenstad is verbeterd. Ook zijn wij gestart met de uitvoering van het Wetplein; een project waarbij klimaatadaptatie hand in hand gaat met het waterbergend vermogen van de stad.

• Samen met wooncorporatie Welbions hebben wij de Bloemenbuurt klimaatbestendig en waterrobuust ingericht. Bij renovatie van de woningvoorraad is ook de buitenruimte aangepast. In de wijk is gescheiden stelsel aangelegd, is de verstening aangepakt en zijn diverse robuuste wadi’s gerealiseerd met mogelijkheden voor verblijf. De sociale cohesie binnen de wijk is, samen met de aanpak van wateroverlast en droogteproblematiek, daarmee verbeterd. Daarnaast werken wij met Welbions op diverse terreinen samen om de wateroverlast, droogteproblematiek en hitte-eilanden aan te pakken. Enkele sprekende voorbeelden hiervan zijn de voorbereidingen rondom de Mariastraat, de Theresiastraat en Sterrenbuurt.

• De Elsbeek tot aan de Paul Krugerstraat is opnieuw ingericht waardoor ook meer berging voor water in het profiel van de beek is ontstaan. Dit project was een samenwerking tussen gemeente, Waterschap Vechtstromen en Welbions. Aanwonenden zijn nauw betrokken geweest binnen het proces. Ook is een begin gemaakt met het ontwerp voor de herinrichting van de Drienerbeek tussen de Paul Krugerstraat en de Wemenstraat.

• Het gebied langs de Elsbeek tussen de Koekoeksweg en de Oude Molenweg is opnieuw ingericht met meer ruimte voor de beek (waterberging), veel groen en een wandelpad langs de beek. De Elsbeek tussen de Oude Molenweg en de zandvang aan de Wemenstraat is opnieuw ingericht en gaat deel uitmaken van het Wemenpark. De Berflobeek achter de Marskant is opnieuw ingericht en krijgt meer ruimte. De beek gaat integraal onderdeel uitmaken van de nieuwe woonlocatie Marskant.

• Er zijn diverse riolerings-, drainage- en reliningwerkzaamheden uitgevoerd (o.a. Anthoniusstraat en Bergweg). Ook is er ruim 2.000 m3 extra waterberging gerealiseerd in 2023 (o.a. Seahorse, Bloemenbuurt, Wetplein, Bataafse Kamp Noord, Brouwerijterrein, Dikkers, Anthoniusstraat).

• Het vuilwatertransportriool tussen de Oldenzaalsestraat en de rioolwaterzuiveringsinstallatie van het waterschap Vechtstromen is gefaseerd gerelined. Bij relinen wordt een kunststofcoating in de rioolbuizen aangebracht.

• Eind 2023 zijn wij gestart met een regionale werkplaats voor klimaatadaptatie om de regionale slagkracht te versterken en lokaal benefiet te trekken uit deze samenwerking.

7.3 Inwoners van Hengelo leven in betere gezondheid
7.3.1 Hengeloërs hebben een gezondere levensstijl

• In 2023 heeft de gemeente Hengelo een plan van aanpak gemaakt voor de uitvoering van preventief, integraal gezondheidsbeleid voor de komende vier jaren (Plan van Aanpak Gezond en Actief Leven Akkoord 2024-2028, 'Samen kom je verder'). De veranderingen die wij hebben beschreven in het ‘Transformatieplan, voor een toekomstbestendig sociaal domein voor Hengelo’ vormen de basis voor dit plan van aanpak. Met als uitgangspunten normaliseren, preventie en een wijkgerichte aanpak. 

• Het bevorderen van een gezonde leefstijl is integraal en meerjarig opgepakt met partners vanuit sport, gezondheid, onderwijs, GGD Twente, welzijn ed. Programma’s zoals JOGG (Jongeren op gezond gewicht), de GLI (Gecombineerde leefstijl interventie), Gezonde Sportomgeving en de Gezonde School Aanpak zijn in 2023 verder geïntensiveerd en versterkt. Denk daarbij aan:

  * De 4 HAVO leerlingen van de scholengemeenschap De Grundel – de Adviseurs van de Toekomst - hebben ons in 2023 geadviseerd over gezonde voeding.

  * Wij hebben door middel van de gezonde schoolaanpak ingezet op de mentale gezondheid van jongeren in Hengelo. Er zijn diverse weerbaarheidsprojecten uitgevoerd, zoals het project Samenbloeien in diverse klassen in het VO. In dit project zetten jongerenwerkers en medewerkers van Halt zich samen in voor kwetsbare jongeren, zodat zij veerkrachtiger worden en zich weerbaarder voelen in moeilijke situaties.
  Om de mentale gezondheid van onze inwoners te verbeteren zetten wij daarop in vanuit ons plan van aanpak GALA, de LEA (beide lokaal) en vanuit het Regioplan Twente van de Twentse Koers.
  * Wij hebben vanuit de middelen van GALA SPUK de uren van de JOGG regisseur kunnen uitbreiden. De JOGG aanpak zetten wij met voorrang in op PO scholen in kwetsbare wijken en buurten en VMBO scholen.

• In 2023 is de gemeente Hengelo gestart met de aanpak voor valpreventie. Daarin werken wij nauw samen met allerlei partners uit de zorg, Wijkracht en bewoners. Dit doen we niet alleen op lokaal niveau, maar ook in regionaal verband (Twentse Koers). Een voorbeeld hiervan is de pilot Powerfull Ageing, waarmee wij in 2023 zijn gestart als onderdeel van het tranformatieplan. Zie paragraaf 5.2.6, doelstelling 6.2.5.

• Het werken met het concept positieve gezondheid is gestart. Dit is een brede kijk op gezondheid, waarbij het accent niet ligt op ziekte, maar op mensen zelf, op hun veerkracht en op wat hun leven betekeningsvol maakt. Samen met partners hebben medewerkers van de gemeente Hengelo hierin scholing gevolgd.

7.3.2 Het verschil in ervaren gezondheid tussen inwoners met een hoge en een lage sociaal economische status (SES) is kleiner geworden

• In 2023 zijn wij blijven inzetten op meer kansengelijkheid in gezondheid met nadruk op een aanpak aan het begin van de levensloop (Kansrijke Start en Nu niet Zwanger) en met extra aandacht voor achterliggende problematiek. Dit is een onderdeel van versterken van de sociale basis en het leggen van de nadruk op selectieve preventie, zoals dat is verwoord in het Transformatieplan.

• In 2023 hebben wij de Gezonde Wijkaanpak verder geïntensiveerd in de wijken Klein Driene en Slangenbeek en uitgebouwd naar de wijken Berflo Es en Hengelose Es. De Gezonde Wijkaanpak is een bewezen aanpak, waarin wij samen in een buurt of wijk werken aan gezonde inwoners in een gezonde omgeving. Wij hebben in beeld gebracht wat er al is in de wijken en initiatieven ondersteund en gefaciliteerd. Soepbuurtje in de wijk Klein Driene is zo’n initiatief. Op Montessori ’t Annink in de Noork komen ouders, kinderen en inwoners samen om soep te eten. Een gezond initiatief dat mensen sterker maakt en zorgt voor verbinding in de buurt. Voor inwoners die het nodig hebben, bijvoorbeeld omdat ze eenzaam zijn, in armoede leven of een klein sociaal netwerk hebben.

• Op initiatief van huisartsen in Hengelo is, in navolging van de samenwerking in de huisartsenpraktijk in Slangenbeek, het project SamSam uitgevoerd. Daarmee stimuleren wij de samenwerking tussen huisartsen en de gemeente, zodat inwoners met een vermoeden van psychosociale- of financiële problematiek sneller en op een laagdrempelige manier doorverwezen kunnen worden naar voorliggende voorzieningen (zoals de Wijkhuyzen, vrijwilligerswerk,wandelgroepen, BijMozart, Skillz Jongerenwerk en het ontwikkelplein van de bibliotheek). In 2023 waren er ruim 200 doorverwijzignen. Op deze manier kunnen wij medicalisering en hoge zorgkosten en druk op de huisartsenzorg voorkomen. Alle huisartsen doen mee in het project SamSam.

• Samen met de veertien Twentse gemeenten, zorgverzekeraar en zorgkantoor Menzis, GGD Twente en de provincie Overijssel hebben wij ingezet op het bevorderen van de samenwerking op het snijvlak van zorg, welzijn en wonen met het oog op het realiseren van de juiste zorg op de juiste plek voor de inwoners van Twente (Twentse Koers). Ook het verminderen van gezondheidsverschillen tussen inwoners van Twente is hierbij een doel. In 2023 hebben wij meegewerkt aan de totstandkoming van het regiobeeld en het regioplan, bedoeld om urgente problematieken integraal op te pakken en daarin breed met elkaar samen te werken. Wij hebben de gemeenteraad hierover meermaals geïnformeerd.

Wat zijn we blijven doen

Volksgezondheid

• De gemeente Hengelo heeft de GGD Twente gefinancierd voor publieke gezondheidszorg en uitvoering van het basistakenpakket Jeugdgezondheidszorg (JGZ). Hier hebben zij in 2023 onder andere kortdurende pedagogische begeleiding en voorlichtingsactiviteiten (LOES) voor uitgevoerd.

• Wij zijn blijven inzetten op het verminderen van gezondheidsachterstanden met meerjarige, integrale programma’s gezondheidsachterstanden, Kansrijke Start, gezonde leefomgeving, sociale basis, welzijn op recept en Lokale en regionale preventie in het kader van het Gezond en Actief Leven Akkoord (GALA).

• Wij hebben ingezet op de aanpak van middelengebruik, samen met onze regionale en lokale ketenpartners. Die aanpak is zowel repressief als preventief.

• De gemeente Hengelo is blijven werken volgens een brede, gebiedsgerichte en positieve benadering van gezondheid met daarbij als belangrijke uitgangspunten de basis op orde, aandacht voor onderliggende problematieken en inwoners als startpunt.

• Wij zijn blijven werken aan het thema gezonde leefomgeving en zoeken daarbij voor uitvoering naar koppelkansen in het fysieke domein.

• Wij hebben gewerkt aan een meer toekomstbestendige zorg voor thuiswonende ouderen (waaronder update stedelijk programma dementie).

Afval

• Inzamelen van afval en grondstoffen, huis-aan-huis en met verzamelcontainers

• Verwerken van afval en grondstoffen

• Exploiteren van het milieupark

• Inwoners bewust maken van het belang van goed afval scheiden: afval is grondstof

• Uitvoeren van afvalinspecties door toezichthouders

• Afvalstoffenheffing ontvangen

• Oog houden voor kwetsbaren en hulpbehoefenden in de samenleving

• Coulant omgaan met aanvragen voor een zorgcontainer of tegemoetkoming in de kosten bij veel medisch afval

Duurzaamheid

• De subsidieregeling voor groendaken hebben we gecontinueerd.

Wat heeft het gekost

Financiële toelichting

7.1 Volksgezondheid (€ 12.000 nadeel)
Dit taakveld kent geen noemenswaardige afwijkingen.

7.2 Riolering (€ 46.000 nadeel)
Het taakveld Riolering en de lasten van kwijtschelding riolering vormen samen met de voorziening Riolering een gesloten circuit. Dit betekent dat eventuele saldi ten laste of ten gunste komen van de voorziening Riolering. Het nadelig verschil van € 46.000 ontstaat doordat het resultaat op kwijtschelding (zie programma 6) wordt meegenomen in het taakveld Riolering.

Wij hebben op dit taakveld lagere kosten van uitbestede werkzaamheden (€ 167.000). In verband met de vertraagde vaststelling van het Programma Water en Riolering zijn een aantal (nieuwe) budgetten niet aangewend. De inkomsten op dit taakveld zijn hoger dan verwacht met name door aanvullende ontvangsten uit voorgaande jaren (€ 374.000). Overige verschillen hebben te maken met een lagere dan verwachte personele inzet en lagere rentelasten op nog niet volledig gerealiseerde investeringen (€ 36.000). Op basis van de genoemde punten hebben wij een hogere dan verwachte storting in de voorziening van € 623.000.

7.3 Afval (€ 291.000 voordeel)
Het taakveld afval is een gesloten circuit. Het verschil tussen de inkomsten en de uitgaven op dit taakveld (saldo) dat wordt gepresenteerd is het benodigde bedrag om de kwijtschelding (taakveld 6.3), de overhead (taakveld 0.4) en de BTW te dekken, aangezien de afvalbegroting in zijn geheel, over meerdere taakvelden, een gesloten circuit is.

In 2023 zijn de werkelijke baten en lasten op het taakveld afval nagenoeg in lijn met de begroting. Wij hebben € 40.000 meer aan inkomsten verantwoord en € 252.000 minder aan lasten gemaakt dan begroot. Dit leidt tot een voordeel van € 291.000 op taakveld 7.3 dat nodig is om de afval gerelateerde lasten op andere taakvelden te dekken. Hieronder worden de bijzonderheden aan de baten- als lastenkant nader toegelicht.

Aan de batenkant hebben wij wegens een lagere wereld marktprijs minder opbrengsten voor oud papier en karton ontvangen dan begroot (€217.000). Echter hebben wij hogere opbrengsten behaald op diverse afstromen zoals oud ijzer, b-hout, matrassen en EPS (€160.000). Eveneens hebben wij van het Afvalfonds Verpakkingen een vergoeding ontvangen voor het aandeel verpakkingen in openbare prullenbakken (€ 62.000). Het overige voordeel is ontstaan door een hogere onttrekking van de voorziening afval dan begroot. Onttrekkingen uit de voorziening worden aan de inkomstenkant wordt verantwoord.

Aan de lastenkant hebben wij minder kosten gemaakt op o.a. de verwerking van PMD en grof tuinafval (€ 307.000), maar hogere transport- en verwerkingslasten voor oud ijzer, b-hout, dakleer, matrassen en EPS (€ 55.000).

Het gerealiseerde voordeel van € 291.000 op het taakveld afval is nodig om de kwijtschelding, overhead en btw (verantwoord op andere taakvelden) te dekken. Aangezien deze kosten hoger uitvallen is een hogere onttrekking uit de voorziening noodzakelijk. In 2023 hebben wij namelijk een eenmalige onttrekking uit de voorziening afval begroot van € 150.000 ter dekking van de lasten voor de afvalbalie zoals reeds is besloten in de Zomernota 2022-2026 (23-NB-7.6). De werkelijke onttrekking bedraagt echter € 185.000 waarvan € 119.000 ter dekking van de werkelijke kosten voor de afvalbalie is en het overige gedeelte van € 66.000 is nodig om de kosten gerelateerd aan afval op de andere taakvelden te dekken. Graag verwijzen wij naar paragraaf 6.1 Lokale heffingen waarbij een beknopte totaaloverzicht wordt getoond van de resultaten op afval.

7.4 Milieubeheer (€ 183.000 voordeel)
Aan de inkomstenzijde is er per saldo een ogenschijnlijk nadeel gerealiseerd van circa € 861.000. Dit nadeel is echter voornamelijk ontstaan door een onderbesteding van de specifieke uitkeringen Capaciteit decentrale overheden voor klimaat- een energiebeleid (CDOKE) en Aanpak energiearmoede. De werkelijke ontvangsten van beide subsidieregelingen worden namelijk verantwoord naar rato van directe uitgaven. Doordat de werkelijke uitgaven lager zijn dan verwacht wordt er aan de inkomstenkant ook een lager bedrag gepresenteerd. De restanten van beide regelingen worden in 2024 ingezet.

Aan de uitgavenkant wordt daarom ook een voordeel van circa 1 miljoen gepresenteerd. Deze wordt dus hoofdzakelijk veroorzaakt door de onderbesteding van beide subsidie regelingen. De rijksmiddelen worden namelijk toegekend in het jaar waarop de beschikking is toegekend. Echter kent het subsidieproces van de subsidieregelingen een langdurig tijdspad omdat de aandacht eerst wordt gelegd op het aanvragen van subsidies. Zodra de beschikkingen zijn toegekend kan pas worden gestart met het opstellen van beleidskaders en uitvoeringsprogramma's om vervolgens dit tot uitvoering te kunnen brengen. Hierdoor worden dus middelen pas later ingezet terwijl de bijdrages eerder zijn ontvangen.

Daarnaast heeft de eikenprocessierups voor minder overlast gezorgd in 2023 waardoor er minder kosten zijn gemaakt voor bestrijding dan verwacht. Het overige voordeel wordt veroorzaakt door lagere lasten van personele inzet vanwege een verschuiving van werkzaamheden naar andere taakvelden. Voor een nadere analyse wordt verwezen naar programma 9.

7.5 Begraafplaatsen en crematoria (€ 82.000 voordeel)
Het voordeel op dit taakveld wordt veroorzaakt door hogere inkomsten uit begrafenisrechten (€ 35.000) en lagere exploitatie-en onderhoudslasten van het gebouw aan de Oldenzaalsestraat (€ 41.000). Het overige verschil bestaat uit afwijkingen onder de € 50.000.