Volksgezondheid, milieu en duurzaamheid

Welke belangrijke ontwikkelingen zagen we in 2024?

Volksgezondheid
In 2024 is de nota gezondheid Iedereen Gezond(er)! 2024-2028 vastgesteld door de gemeenteraad. Wij werken aan een gezonde stad waarin gezondheidsbescherming, bestaanszekerheid en grip voor alle inwoners van Hengelo belangrijk is. Wij willen dat inwoners prettig wonen in hun eigen wijk of buurt, met voldoende mogelijkheden om mee te doen in de samenleving. Ook willen wij dat de omgeving bijdraagt aan gezond gedrag door ontmoeten, ontdekken en spelen mogelijk te maken. Tenslotte is de persoonlijke gezondheid belangrijk. Wij stimuleren gezonde leefgewoonten zoals rookvrije generatie en nix18 en willen dat onbegrepen gedrag vroegtijdig wordt gesignaleerd, herkend en passende zorg en ondersteuning wordt geboden.

Met de nota Gezondheid sluiten wij aan op de landelijke nota gezondheid, de regionale nota Gezonde Generaties in Twente (GGD Twente), het Nationaal Preventieakkoord, het Integraal Zorg Akkoord en het Gezond en Actief Leven Akkoord.

Afval
De belangrijkste ontwikkeling bij afval was de wijziging in beleid van de inzameling van verpakkingen en papier per 1 september 2024. Dit houdt in dat de bovengrondse containers zijn verwijderd. Daarnaast zijn er inzamellocaties voor verpakkingen gerealiseerd. Deze wijziging is ingevoerd nadat de Raadswerkgroep Afval dit als een amendement heeft ingebracht.

Als gevolg van deze wijziging zien we een afname in de hoeveelheid afgekeurde verpakkingen. Tegelijkertijd nam het aantal meldingen van bewoners over afval (dumpingen en zwerfafval) flink toe. Waar in 2023 er 3.607 meldingen geregistreerd waren onder categorie ‘Netheid’ waren dit er in 2024 7.121.

Verder is er een pilot met serviceverhogende maatregelen doorgevoerd. Dit op basis van de motie van de Raadswerkgroep Afval. Hierbij konden inwoners meer afvalstromen gratis aanbieden op het Milieupark. Ook konden inwoners de eerste keer van het jaar gratis afval bij hen thuis laten ophalen. Deze serviceverhogende maatregelen zijn verlengd voor 2025. Zowel het nieuwe beleid, naar aanleiding van het amendement, als de serviceverhogende maatregelen worden in 2025 geëvalueerd. Ook is er extra capaciteit ingezet op de toezicht van afvaldump en op strategisch afvalbeleid

Duurzaamheid
De nieuwe Wet gemeentelijke instrumenten warmtetransitie (Wgiw) vraagt van gemeenten de regie te voeren op de warmtetransitie. De nieuwe Wet Collectieve Warmte richt zich op het ontstaan van (collectieve) publieke warmtebedrijven met een publiek meerderheidsbelang. Samen met Enschede en Borne ontwikkelden wij daarvoor een visie.

In het kader van het Stimuleringsplan energie besparen ontwikkelden we diverse (subsidie)regelingen, om inwoners te helpen met het verduurzamen van hun woning.

De overbelasting van het elektriciteitsnet (netcongestie) blijft de komende jaren een knelpunt en kan belemmerend werken bij ontwikkelingsmogelijkheden in de stad.

De provincie nam de regie om invulling te geven aan de opgaven om zonnevelden en windturbines te realiseren. Hiervoor zijn regels opgesteld die in de provinciale Omgevingsverordening zijn verankerd.

Milieu
Sinds 1 januari 2024 beschikt Hengelo over een Omgevingsplan. Hierin moeten ook milieuregels, zoals regels voor geluid, trillingen en geur worden opgenomen. Landelijke regels zijn vervallen. Voor de overgangsperiode tot aan de eigen (Hengelose) regels zijn vanuit het Rijk tijdelijke regels in het Omgevingsplan meegegeven; de zogenoemde bruidsschat. In 2024 is gewerkt aan het omvormen van deze bruidsschatregels naar Hengelose milieu- en andere regels, aangepast aan het bestaande Hengelose beleid. Deze moeten gaan landen in het definitieve Omgevingsplan. De bedoeling is om dit in 2025 aan de Raad voor te leggen.

Relevante beleidsnota’s

• Samen kom je verder, plan van aanpak GALA 2023-2027

• Uitvoeringsagenda Dementie vriendelijke gemeente, 2023-2027

• Gezondheid op de agenda, meerjarenplan gezondheid gemeente Hengelo (2019)

• Een gezonde toekomst, langjarig programma voor de publieke gezondheid in Twente (GGD, 2019)

• Beleidsprogramma sociaal 2021 - 2025

• Transformatieplan, voor een toekomstbestendig sociaal domein voor Hengelo (2022)

• Nota bodembeheer regio Twente, Twents beleid veur oale groond 2.0 (2018)

• Regionale bodemkwaliteitskaart gemeente Hengelo (2018)

• Beleidsregels PFAS regiogemeenten Twente (2020)

• Twente bodemkwaliteitskaart PFAS (2020)

• Visie Bodem en Ondergrond Hengelo (2021)

• Keuzescenario Afvalloos Hengelo (2015)

• Landelijk Afval Plan 3 2017-2029

• Slimmer omgaan met grondstoffen

• Nota geluid, herziening 2015

• VTH Beleid Twente en de Nadere uitwerking VTH beleid Twente(2019)

• Programma Water en Riolering 2023-2027

• Samenwerkingsovereenkomst Klimaat Actieve Stad 2023

• Klimaatadaptatiestrategie Hengelo (2022)

• Warmteprogramma

• Duurzaam Hengelo, koers richting 2050 

• Omgevingsprogramma Nieuwe Energie Hengelo 2021-2030

• Nota gezondheid, Iedereen gezond(er)!

• Notitie bundeling Hengelo’s afvalbeleid (2024)

Verbonden partijen

SamenTwente
SamenTwente is een Gemeenschappelijke regeling voor de organisaties GGD (Gemeentelijke gezondheidsdienst), OZJT (Organisatie voor Zorg en Jeugdhulp in Twente) en VTT (Veilig Thuis Twente). Ook wordt gastheerschap geboden aan Kennispunt Twente, Samen14 en Twentse Koers.
SamenTwente is een organisatie voor en door de 14 Twentse gemeenten. Samen met de 14 Twentse gemeenten en de ketenpartners zet SamenTwente zich in voor gezonde, veilige en vitale inwoners van Twente. Het algemeen bestuur van SamenTwente heeft in 2024 besloten om een kerntakendiscussie te voeren. Zie paragraaf 6.6 Verbonden partijen.

Recreatieschap Twente, portefeuillehoudersoverleg Afval en Duurzaamheid/Regio Twente, portefeuillehoudersoverleg Informatie Service Punt (ISP) Milieu
Recreatieschap Twente werkt samen met gemeenten aan een afvalloos en duurzaam Twente.

Twente Milieu
Twente Milieu is afvalinzamelaar voor de gemeente Hengelo. Gemeente Hengelo is aandeelhouder.

Twence
Twence is afvalverwerker en duurzaamheidsbevorderaar voor de gemeente Hengelo. Gemeente Hengelo is aandeelhouder.

GR Omgevingsdienst Twente (ODT)
De ODT houdt in opdracht van ons toezicht op milieuregelgeving en uitvoering van bodemsaneringen, behandelt milieudeel vergunningaanvragen en - meldingen en adviseert op milieuaspecten, zoals bodem, geluid, lucht, externe veiligheid en asbest.

Gemeentelijk Belastingkantoor Twente (GBT)
Het belastingkantoor int gemeentelijke belastingen en heffingen voor de deelnemende gemeenten.

EnexisEnexis is de netbeheerder van gas- en elektriciteitsnetten in diverse gemeenten in Nederland waaronder in Hengelo. Gemeente Hengelo is aandeelhouder.

Warmtenetwerk HengeloDe gemeente Hengelo is samen met Firan (voorheen Alliander DGO) mede eigenaar van de backbone van het warmtenetwerk.

Warmtebedrijf HengeloDe gemeente Hengelo is samen met Ennatuurlijk mede eigenaar van de distributienetten van het warmtenet in Hengelo. Het warmtebedrijf verzorgt de levering van warmte aan klanten zoals woningen en bedrijven.

Energie van Hengelo (EvH) 
Energiecoöperatie van en voor Hengeloërs. We werken hiermee samen op het gebied van energie besparen en de ontwikkeling van zonne-energieprojecten.

Overige organisaties waarmee we samenwerken

Waterschap Vechtstromen
Het waterschap zet zich in voor schoon, veilig en voldoende water. Waterschap Vechstromen wil een aantrekkelijke leefomgeving creëren voor mensen, planten en dieren. Om dit te bereiken werken wij dagelijks aan voldoende water, schoon water, veiligheid en zuiveren we het afvalwater van ongeveer 800.000 inwoners en bedrijven.

Twents waternet
Het Twents waternet is een professioneel netwerk van 14 Twentse gemeenten en waterschap Vechtstromen. Samen zorgen we ervoor dat afvalwater op een slimme manier wordt verwerkt. Onze overtuiging is dan ook ‘samen slimmer met water’. Belangrijke aandachtspunten binnen deze samenwerking zijn kostenbeheersing, bijdragen aan een prettige leefomgeving en innovatie op het gebied van afvalwater.

Wat hebben we bereikt

Wat hebben we daarvoor gedaan

7.1 Hengeloërs verbruiken minder energie en wekken meer duurzame energie op in een meer circulaire economie

• We begonnen de bouw van het zonneveld Boeldershoek op gemeentelijke gronden. Vereniging Behoud Twekkelo had hoger beroep aangetekend en verzocht om een voorlopige voorziening. De Raad van State wees de voorlopige voorziening af. Ze verklaarde het hoger beroep gegrond, maar liet de verleende omgevingsvergunning in stand. Die is daarmee onherroepelijk geworden. De aanleg van het zonneveld kan hiermee doorgaan.

• Op aangrenzende gronden wordt een zonneveld gerealiseerd door een ontwikkelaar in samenwerking met de lokale energiecoöperatie Energie van Hengelo (EvH). Onderzocht wordt of EvH dit zonneveld volledig in eigendom kan verwerven.

• Het overbelaste elektriciteitsnet (netcongestie) werkt belemmerend voor de energietransitie en de ontwikkelingsmogelijkheden van de stad. We werken daarom intensief samen met de netbeheerders (verantwoordelijk voor de netverzwaring) om te zorgen dat de benodigde energie-infrastructuur zo snel mogelijk beschikbaar komt. Een voorbeeld hiervan is de plaatsing van transformatorstations

• Hengelo neemt deel aan de pilot Duurzaamheidsroute A35, een project om langs de A35 en A1, de gronden van het Rijk, decentrale overheden en gronden van derden te benutten voor de realisatie van zonnevelden voor duurzame elektriciteitsopwekking. Gedeputeerde Staten stelden het bijbehorende ontwerpprojectbesluit vast en startten de inspraakprocedure. Wij werken aan de voorbereiding van de realisatiefase en aan een Uitvoeringskader voor (financiële)participatie. Dit kader wordt gehanteerd bij een tender (aanbesteding) door het Rijksvastgoedbedrijf, ten behoeve van gronduitgifte.

• Regionaal werken we samen met de Twentse steden, provincie Overijssel, Waterschap Vechtstromen, Enexis en Cogas aan de Energiestrategie Twente (EST). We verkennen de mogelijkheden voor een integraal decentraal energiesysteem, dat kan bijdragen aan een oplossing voor netcongestie.  De opgave om duurzame elektriciteit op te wekken via zonnevelden en windturbines maakt niet langer onderdeel uit van de RES Twente. De raad is geconsulteerd en gevraag input te leveren op de EST.

• Samen met Hof van Twente en Haaksbergen maakten we programmeringsafspraken met de provincie, om maximaal 9 windturbines te realiseren, waaronder twee in Hengelo. Daarvoor is het gebied in Woolde, waar de Rijkswegen A35 en A1 elkaar kruisen, aangewezen. De voorwaarde is dat windturbines op deze locatie de radarsystemen van Thales niet verstoren.

• Daarnaast maakten we het voor inwoners met een grondgebonden woning mogelijk om vanaf 2025 gebruik te kunnen maken van landelijke leenvormen van het Stimuleringsfonds Volkshuisvesting Nederlandse gemeenten (SVn). Via de Zomernota stelde de raad meerjarig middelen beschikbaar voor een revolverend fonds bij het SVn.

• Van het Rijk ontvingen we ruim € 4 miljoen uit de landelijke aanpak isolatie (LAI), voor het isoleren van bestaande woningen met een energielabel D of lager of twee slecht geïsoleerde bouwdelen.

• Samen met energiecoöperatie Energie van Hengelo werken we actief aan het verduurzamen van woningen, met de inzet van energiecoaches, EPA adviseur en Fixbrigade. Daarnaast gaat EvH zonnepanelen op een deel van het gemeentelijk maatschappelijk vastgoed leggen.

• Met Welbions gaven we in de Noork uitvoering aan de renovatiedeal.

• Met Enschede en Borne ontwikkelden wij een visie over de wijze waarop wij de regierol op de ontwikkeling van warmtebedrijven met een publiek meerderheidsbelang en de realisatie van collectieve warmte-oplossingen willen vormgeven. Ook voerden wij verkennende gesprekken met partijen die in beeld zijn voor de oprichting van een regionaal warmtebedrijf.   

• Op basis van door de raad vastgestelde kaders werken we aan het eerste Wijkuitvoeringsplan (WUP) voor het aardgasvrij maken van de Wilderinkshoek. Wij organiseerden wijkbijeenkomsten, om inwoners te informeren over de stand van zaken en te verwachten ontwikkelingen rond het Wijkuitvoeringsplan Wilderinkshoek. Ook voerden we de eerste verkenningen uit voor het opstellen van het tweede Wijkuitvoeringsplan, dat betrekking heeft het gebied Twentekanaal.

• We werkten aan het Omgevingsprogramma Toekomstbestendige Bedrijventerreinen. Dit geeft uitvoering aan de Omgevingsvisie Stedelijk Gebied en benoemt concrete activiteiten en maatregelen voor de komende 4 jaar.

• Samen met het bedrijventerrein Twentekanaal (BIT) en de ondernemers op Westermaat Zuidwest en de Veldkamp werkten we onder meer aan mogelijke (collectieve) oplossingen voor netcongestie (Smart Energy Hub). Verder werkten we aan een energiebesparingsaanpak voor bedrijven.

• En samen met de provinciale Versnellingsteams ondersteunen we bedrijven bij energiebesparing, zon op dak en andere energievraagstukken.

• We informeerden de raad meerdere keren in sessies over wind, warmte en energievoorziening.

• We ondersteunden de ontwikkeling van emissieloos rijden. Er zijn 201 openbare laadpalen met twee aansluitingen en circa 140 locaties voor toekomstige plaatsing. Ook zijn er 158 geregistreerde semi-openbare laadlocaties in Hengelo, met name op bedrijfsterreinen. Hiervan zijn 21 stuks snelladers.

• Met de kabelgoot in het trottoir, kunnen ook inwoners die hun auto op straat moeten parkeren laden met eigen zonnestroom.

• Het stads- en regionaal openbaar vervoer in Hengelo reed emissievrij met een vloot van nieuwe elektrische bussen. En we verleenden vergunning voor maximaal 100 deelscooters in Hengelo.

• In Hengelo neemt de druk op beschermde diersoorten zoals vleermuizen toe. Dat komt mede door isolatie- en renovatiewerkzaamheden aan woningen (en gebouwen) en gebiedsontwikkelingen. Om de biodiversiteit te beschermen, te verstevigen én om de isolatie- en renovatiewerkzaamheden niet te vertragen, wordt een SoortenManagementPlan (SMP) opgesteld. Hiervoor is in 2024 een marktverkenning uitgevoerd als voorbereiding op de aanbestedingsprocedure.

• De ruimtelijke inrichting biedt ons mogelijkheden om een gezondere leefomgeving te realiseren. Dit aspect heeft in de Omgevingswet een prominentere plek gekregen en wij hebben dat vertaald in de nota Gezondheid, die in 2024 is vastgesteld.

• We organiseerde een succesvolle communicatiecampagne met als titel Hoe doe jij dat? Op social media deelden we filmpjes met goede voorbeelden van inwoners. Binnen de gemeentelijke organisatie bezochten we een groot aantal teams, om collega’s te informeren en enthousiasmeren over duurzaamheid en wat ze daarmee in hun werk kunnen doen.

7.1.3 In 2024 is er minder afval en worden grondstoffen meer en vaker opnieuw gebruikt (circulaire economie)

• Vanaf 2024 is de Afvalbalie als een structurele serviceverhogende maatregel toegevoegd. Inwoners kunnen hun kleinere afvalsoorten gratis weg brengen in hun eigen buurt. De Afvalbalie is hierbij verschillende keren in het jaar aanwezig in de buurt.

• In 2024 is er een pilot met serviceverhogende maatregelen doorgevoerd. Hierbij konden inwoners meer afvalstromen gratis aanbieden op het Milieupark. Ook konden inwoners de eerste keer van het jaar gratis afval bij hen thuis laten ophalen.

• Vanaf september hebben we een nieuwe manier van inzamelen van verpakkingen geïntroduceerd voor de hoogbouw. Dit houdt in dat de bovengrondse containers zijn verwijderd. Daarnaast zijn er inzamellocaties voor verpakkingen gerealiseerd.

• Op basis van bovengenoemde wijziging is het plaatsingsplan voor de locaties van deze inzamellocaties opnieuw open gezet. Bovendien is er capaciteit vrij gekomen om extra handhavers aan te stellen. Verder vindt er in 2025 een evaluatie plaats over het nieuwe beleid en de serviceverhogende maatregelen.

7.2.1 Hengelo weerstaat de gevolgen van klimaatverandering beter zoals wateroverlast en hittestress

• In 2024 hebben we op vele manieren gewerkt aan het klimaatbestendiger maken van onze gemeente. Zowel bij herinrichtingsprojecten als planologische ontwikkelingen maakt klimaatadaptatie een vast onderdeel uit van de inrichting en beoordeling. Door (bovengrondse) waterberging en infiltatratievoorzieningen, die zo veel mogelijk samen met ontstenen en vergroenen worden uitgevoerd, zijn grote stappen gemaakt om onze fysieke leefomgeving leefbaarder en weerbaarder te maken. Hiervoor werken wij graag samen met onze regiopartners en inwoners. Met het Twents Waternet, een samenwerkingsverband tussen de 14 Twentse gemeenten, het waterschap Vechtstromen en de provincie Overijssel, hebben we onder andere gewerkt aan publiekscommunicatie, kennisdeling en projecten.

• Gemeente Hengelo en waterschap Vechtstromen werken intensief samen en investeren gezamenlijk in het herstel van de Hengelose beken. Op veel plekken is al hard gewerkt om de beken klimaatbestendig te maken. Mooie voorbeelden daarvan zijn de Elsbeek en de Veldbeek. Het waterschap Vechtstromen en gemeente Hengelo ondertekenden in 2024 het document Klimaat Actieve Stad. Daarmee spreken ze uit deze samenwerking door te willen zetten. Gemeente en waterschap gaan de komende jaren verder samenwerken aan een verdere duurzame inrichting van de beken in Hengelo. 

• De binnenstad is klimaatbestendiger geworden door de realisatie van de herinrichting van het Wetplein.

• Op allerlei manieren zijn de uitgangspunten uit de Klimaatadaptatiestrategie al meegenomen in het beleid en de uitvoering van de gemeente. O.a. door verkenningen, het verankeren van klimaatadaptatie in andere beleidsvelden en door communicatie naar inwoners. Voor een deel zijn dit zaken die we als gemeente al jaren doen en voor een deel zijn dit nieuwe of extra activiteiten en maatregelen in het kader van klimaatadaptatie vanuit het Deltaplan Ruimtelijke Adaptatie.

7.2.1 In 2024 heeft Hengelo meer capaciteit om water op te vangen bij hevige neerslag
In 2024 is extra waterberging gerealiseerd door gebieden af te koppelen en berging ter creëren:

• Tweede deel Wetplein is opgeleverd (300 m³).

• Herinrichting Bankastraat is uitgevoerd, waarbij er 15.000 m² is afgekoppeld en 400 m³ waterberging is toegevoegd bij de beek.

• Samen met het waterschap is de herinrichting van een deel van de Drienerbeek tot aan de Paul Krugerstraat uitgevoerd.

• Bij de Zwafertsweg heeft een rioolreparatie plaatsgevonden.

• Aan het Kerkpad in Beckum is het riool vervangen.

• In de Suze Robertsonstraat is het riool vervangen en is het hemelwater afgekoppeld.

• Het ontwerp is gereed voor het vasthouden van (regen)water in de Kleigaten van Rientjes, uitvoering begin 2025.

7.3 Inwoners van Hengelo leven in betere gezondheid
7.3.1 Hengeloërs hebben een gezondere levensstijl

• Wij hebben professionals (intern en extern) laten scholen om verslaving bij jeugdigen te signaleren.

• Professionals (intern en extern) zijn opgeleid in het gedachtegoed van de positieve gezondheid, zodat zij in hun dagelijkse werkzaamheden bij kunnen dragen aan de positive gezondheid van inwoners.

• Studenten van Hogeschool Saxion hebben als onderdeel van de Gezonde Wijkaanpak samen met kinderen van de basisschool de Rank een activiteitenkalender opgesteld. Met activiteiten als Jachtseizoen en de langste hinkelbaan van Europa wordt bewegen op een leuke en laagdrempelige wijze gestimuleerd.

• Tijdens sportevenementen is gratis fruit en water beschikbaar gesteld.

• Diverse scholen hebben mee gedaan met de regeling schoolfruit.

• Met het project Groen Gezond wordt, door vergroening en activiteiten in het groen, het welzijn van inwoners verbeterd.

• Met partners is het gesprek gestart om te komen tot een hitteprotocol, zodat kwetsbare inwoners minder gezondheidseffecten ervaren tijdens hitteperiodes.

7.3.2 Het verschil in ervaren gezondheid tussen inwoners met een hoge en een lage sociaal economische status (SES) is kleiner geworden

• De gezondheidsverschillen zijn verkleind door in te zetten op kwetsbare baby's en hun ouders en op vroegsignalering van armoede.

• Wij bereiken veel jonge moeders in het Ouderkind café. Hier vindt men herkenning en erkenning. Deze activiteiten zijn in 2024 uitgebreid op meer plekken in de gemeente onder de noemer “Klets en koffie”.

• Wij bieden passend preventief aanbod voor alle (alleenstaande) ouders. Dit geven wij vorm met een Kansrijk Pad en een Kansrijke Kaart waarop alle in te zetten ondersteuning te vinden is voor ouders en voor professionals.

• In de wijken de Noork, Klein Driene en Elsbeek sluit de gemeente aan bij de gezonde wijkaanpak "Driekerngezond". Met deze wijkaanpak werken partners samen om een wijk te creëren die sociaal, veilig en toekomstbestendig is. Voorbeelden van mooie initiatieven in de wijk zijn Soepbuurtje waarbij buurtgenoten elkaar ontmoeten onder genot van een kop soep. Ook zijn er een aantal huiskamers waar inwoners terecht kunnen met vragen over geld, anderen kunnen ontmoeten, nieuwe sociale contacten kunnen vinden en opbouwen of het intiatief van de buurtmoeders die, vanuit het glazen huis, ook in 2024 activiteiten hebben georganiseerd voor de kinderen in de buurt.

• Wij zetten middelen van gezondheidsbeleid in daar waar wij de meeste gezondheidswinst verwachten te halen. Dat wil zeggen: wij richten ons preventiebeleid op groepen inwoners of wijken met het meeste risico op gezondheidsverlies. Zo zijn wij in 2024 gestart om de ketenaanpakken Gecombineerde Leefstijlinterventie en valpreventie meer passend te maken voor deze groepen. Het resultaat van deze werkwijze is bijvoorbeeld dat in 2024 een aantal groepen valpreventie is gestart met deelnemers aan de AVEM (Allochtone Vrouwen en Mannen)-groepen.

7.4.Milieu(beheer) en duurzaamheid

• Het college heeft in juli het Programma Actieplangeluid 2024-2029 vastgesteld. In de programmaperiode gaat een drietal zogenoemde hotspots (locaties waar het wegverkeersgeluid op woningen hoger is dan de ambitiewaarde) worden aangepakt. Bij regulier groot onderhoud wordt zoveel als mogelijk robuust geluidsreducerend asfalt toegepast waardoor het verkeersgeluid met 2,6 tot 3 dB vermindert.

• In 2024 is een ingenieursbureau ingehuurd om toekomstgericht beleid te ontwikkelen in samenwerking

  met de gemeente Hengelo voor de IBA's (Individuele Behandeling Afvalwater). Deze IBA's zijn voor

  lokale waterzuivering aangelegd, en de gemeente Hengelo heeft besloten dat er een strategische aanpak nodig is voor hun toekomstig gebruik en beheer. Met dit beleid wordt bijgedragen aan een betere afhandeling van afvalwater in het buitengebied en daardoor schoner oppervlaktewater.

Wat zijn we blijven doen

Volksgezondheid

• Wij zijn blijven werken aan een gezonde stad. Wij scheppen daarbij de randvoorwaarden die nodig zijn om gezond te zijn. Gezondheid voor iedereen gaat over leefgewoonten en mentale gezondheid.

• Wij hebben de JOGG-aanpak (Jongeren op Gezond Gewicht) gecontinueerd, met bijzondere aandacht voor primair en voortgezet onderwijs in kwetsbare wijken. Met JOGG zetten wij in op een gezonde, sociale en fysieke leefomgeving voor kinderen en jongeren in Hengelo. Zo hebben wij in 2024 gezond eetgedrag gestimuleerd op de kinderopvang met het project Spoony.

• Wij hebben in 2024 de ontwikkeling van duurzame ketenaanpakken voor valpreventie, de Gecombineerde Leefstijl Interventie (GLI) en Kansrijke Start gecontinueerd. Wij doen dat samen met partners en inwoners.

• Wij blijven ons inzetten op het verminderen van gezondheidsachterstanden met meerjarige, integrale programma’s gezondheidsachterstanden, Kansrijke Start, gezonde leefomgeving, sociale basis, welzijn op recept en Lokale en regionale preventie in het kader van het Gezond en Actief Leven Akkoord (GALA).

• Wij zijn blijven werken aan een brede, gebiedsgerichte en positieve benadering van gezondheid met daarbij als belangrijke uitgangspunten: de basis op orde, aandacht voor onderliggende problematieken en inwoners als startpunt. (gezonde wijkaanpak).

• Wij zijn blijven werken aan een meer toekomstbestendige zorg voor thuiswonende ouderen.

• Wij blijven inzetten op de aanpak van middelengebruik, samen met onze regionale en lokale ketenpartners. Die aanpak is zowel represssief als preventief.

• Samen met de veertien Twentse gemeenten, zorgverzekeraar en zorgkantoor Menzis, GGD Twente en de provincie Overijssel blijven wij inzetten op het bevorderen van de samenwerking op het snijvlak van zorg, welzijn en wonen met het oog op het realiseren van de juiste zorg op de juiste plek de inwoners van Twente (Twentse Koers). Ook het verminderen van gezondheidsverschillen tussen inwoners van Twente is hierbij een doel. Dit kunnen wij niet zonder partners zoals zorgaanbieders, welzijnsstichtingen, huisartsen, inwonersinitiatieven en schuldhulpverleningsorganisaties en dergelijke

Afval

• Inzamelen van afval en grondstoffen, huis-aan-huis en met verzamelcontainers

• Verwerken van afval en grondstoffen

• Exploiteren van het milieupark

• Inwoners bewust maken van het belang van goed afval scheiden: afval is grondstof

• Uitvoeren van afvalinspecties door toezichthouders

• Afvalstoffenheffing ontvangen

• Oog houden voor kwetsbaren en hulpbehoefenden in de samenleving

• Coulant omgaan met aanvragen voor een zorgcontainer of tegemoetkoming in de kosten bij veel medisch afval.

Riolering en waterhuishouding

• De subsidieregeling voor groendaken hebben we gecontinueerd.

• Met wooncorporatie Welbions en het waterschap werken we aan duurzame, klimaatbestendige leefomgeving. Dit doen we via een communicatiespoor (kennisdeling, informatie, campagnes) en via fysieke activiteiten.

• Wij blijven actief via campagneactiviteiten zoals de Twentse Waterweken, NK Tegelwippen en de ‘slootjesdagen’.

• Waar mogelijk werd verhard oppervlak afgekoppeld van de gemengde riolering en vertraagd afgevoerd naar de beken.

• Op het gebied van riolering en waterhuishouding werd samengewerkt met de Twentse gemeenten, het Waterschap Vechtstromen en de provincie Overijssel (Twents waternet). Met zogenaamde werkplaatsen werd door gezamenlijk onderzoek geprobeerd kostenbesparingen te realiseren in de waterketen.

• We stimuleerden particulieren om minder verharding en meer groen in de tuinen aan te leggen.

• Bij projecten namen we klimaatadaptatie als belangrijk uitgangspunt mee. We betrekken bij het thema klimaatadaptatie ook nadrukkelijk gezondheidseffecten, o.a. als gevolg van hittestress.

Duurzaamheid

• We voerden de subsidieregelingen voor groene daken en voor regentonnen uit.

Wat heeft het gekost

Financiële toelichting

7.1 Volksgezondheid (€ 82.000 nadeel)
Vanwege de krapte op de arbeidsmarkt (tekort aan forensische artsen die dienstverband willen) heeft Samen Twente hogere inhuurlasten voor de continuïteit van forensische dienstverlening dan begroot. Daarnaast hebben wij hogere inkomsten en uitgaven vanwege de SPUK Lokaal Preventieakkoord (LPA). Van deze regeling worden namelijk de werkelijke ontvangsten verantwoord naar rato van directe uitgaven en daarmee dus budgettair neutraal.

7.2 Riolering (€ 56.000 nadeel)
Het taakveld Riolering en de lasten van kwijtschelding riolering vormen samen met de voorziening Riolering een gesloten circuit. Dit betekent dat eventuele saldi ten laste of ten gunste komen van de voorziening Riolering. Het nadelig verschil van € 55.000 ontstaat doordat het resultaat op kwijtschelding ad € 25.000 (zie programma 6) wordt meegenomen in het taakveld Riolering. Het overige verschil bestaat uit afwijkingen onder de € 50.000.

Wij hebben op dit taakveld lagere rente-en afschrijvingslasten lasten door nog niet volledig gerealiseerde investeringen (voordeel € 123.000). De inkomsten op dit taakveld zijn hoger dan verwacht met name door aanvullende ontvangsten uit voorgaande jaren (€ 185.000). Op basis van de genoemde punten hebben wij een hogere dan verwachte storting in de voorziening van € 295.000. Zie paragraaf 6.1 Lokale heffingen voor een beknopte totaaloverzicht.

7.3 Afval (€ 367.000 voordeel)
Het taakveld afval is een gesloten circuit. Dat wil zeggen dat het verschil tussen de inkomsten en de uitgaven op dit taakveld (saldo) dat wordt gepresenteerd inclusief de dividendopbrengsten (taakveld 0.5) het benodigde bedrag is om de kwijtschelding (taakveld 6.3), de overhead (taakveld 0.4) en de BTW te dekken.

In 2024 zijn zowel de werkelijke baten als lasten op het taakveld afval hoger dan begroot. Wij hebben € 765.000 meer aan inkomsten verantwoord en € 398.000 meer aan lasten gemaakt dan begroot. Hieronder worden de bijzonderheden aan de baten- als lastenkant nader toegelicht.

Aan de batenkant hebben wij meer opbrengsten voor oud papier en karton ontvangen dan begroot wegens een hogere wereldmarktprijs gedurende de 2e helft in 2024. Daarnaast hebben wij hogere opbrengsten behaald op diverse afstromen zoals, verpakkingsglas, matrassen en PMD. Het overige voordeel is ontstaan door een hogere onttrekking uit de voorziening afval dan begroot. De onttrekking uit de voorziening is nodig om de totale lasten de afvalbegroting te kunnen dekken en worden aan de inkomstenkant verantwoord.

Aan de lastenkant hebben wij meer kosten gemaakt op o.a. de inzameling van GFT en PMD en dumpafval en de verwerking van klein chemisch afval (KCA), en hogere transportlasten voor grof restafval.

Uiteindelijk leidt dit tot een voordeel van € 367.000 op taakveld 7.3 dat nodig is om de afval gerelateerde lasten voor zowel taakveld 7.3 als op andere taakvelden te dekken. Graag verwijzen wij naar paragraaf 6.1 Lokale heffingen waarbij een beknopt totaaloverzicht wordt getoond van de resultaten op afval.

7.4 Milieubeheer (€ 42.000 voordeel)
Het voordeel op dit taakveld wordt veroorzaakt door een hogere subsidiebijdrage van de specifieke uitkering Capaciteit decentrale overheden voor klimaat- een energiebeleid (CDOKE). De hogere subsidiebijdrage is benodigd om de overheadslasten (taakveld 0.4) gerelateerd aan deze regeling te dekken.

Daarnaast hebben wij hogere inkomsten en uitgaven vanwege een aantal kleinere subsidieregelingen waaronder de Nationaal programma warmtetransitie (NPLW). Van deze regelingen worden de werkelijke ontvangsten namelijk verantwoord naar rato van directe uitgaven. Doordat de subsidiebijdrages hier tegenover staan zijn deze subsidieprojecten dus budgettair neutraal.

Daarnaast hebben wij een onderbesteding op de lasten van de bestrijding van de eikenprocessierups. Er wordt namelijk ten opzichte van vorig jaar minder overlast ervaren en dus zijn er minder meldingen. Tot slot hebben wij hogere uitgaven op bodemwerkzaamheden wegens een bijdrage aan het Wetplein in verband met saneringskosten.

7.5 Begraafplaatsen en crematoria (€ 2.000 voordeel)
Dit taakveld kent geen noemenswaardige afwijkingen.

Risico's

Voldoende personeel behouden en werven om invulling te geven aan de ambities
Aan dit risico wordt in andere programma’s gerefereerd en aangegeven welke acties hierop ondernomen worden.

De problematiek wordt steeds complexer en de opgaven worden groter
In 2024 hebben we op vele manieren gewerkt aan het klimaatbestendiger maken van onze gemeente. Zowel bij herinrichtingsprojecten als planologische ontwikkelingen maakt klimaatadaptatie een vast onderdeel uit van de inrichting en beoordeling. Door (bovengrondse) waterberging en infiltatratievoorzieningen, die zo veel mogelijk samen met ontstenen en vergroenen worden uitgevoerd, zijn grote stappen gemaakt om onze fysieke leefomgeving leefbaarder en weerbaarder te maken. Hiervoor werken wij graag samen met onze regiopartners en inwoners. Met het Twents Waternet, een samenwerkingsverband tussen de 14 Twentse gemeenten, het waterschap Vechtstromen en de provincie Overijssel, hebben we onder andere gewerkt aan publiekscommunicatie, kennisdeling en projecten.