Verkeer, vervoer en waterstaat

Welke belangrijke ontwikkelingen zagen we in 2022?

We zorgen voor goede bereikbaarheid over de weg, het water en het spoor. Daarbij horen goede parkeervoorzieningen voor fiets en auto, met name in de binnenstad en is de openbare ruimte goed onderhouden, schoon, veilig en duurzaam ingericht.

Relevante beleidsnota’s

• Regionaal Mobiliteitsplan Twente 2012-2020 (2013)

• Gemeentelijk verkeer- en vervoersplan (2003)

• Nota Autoparkeren (2008-2012)

• Evaluatie parkeerbeleid (2010)

• Parkeernormen Binnenstad en Hart van Zuid (deel ten noorden van het Esrein) (2021)

• Uitvoeringsnota Fietsen (2003)

• Uitvoeringsprogramma binnenhavenvisie 2017-2030 (2017)

• Parkeerplan binnenstad (2019)

• Rapportage Bereikbare Binnenstad (2020)

Verbonden partijen

Recreatieschap Twente
Het recreatieschap draagt bij aan het programma door het beheer en onderhoud van de recreatieparken en het bevorderen van recreatie en toerisme.

Gildebor
Gildebor voert het beheer en onderhoud van de openbare ruimte uit.

Gemeentelijk Belastingkantoor Twente
Het belastingkantoor int gemeentelijke belastingen en heffingen voor de deelnemende gemeenten. Voor dit programma geldt dit voor parkeren en havenbedrijf.

Gemeenschappelijk Havenbedrijf Twente (is geen verbonden partij, maar op basis van bestuurlijke overeenkomst)
Het havenbedrijf verbindt vervoerders en bedrijven met de meest dynamische mainport van Oost-Nederland: de binnenhavens van Lochem, Hof van Twente, Hengelo, Almelo en Enschede.

Wat hebben we bereikt

Wat hebben we daarvoor gedaan

2.2.1 De wegen en fietspaden in Hengelo zijn heel en veilig
Afgelopen jaar stond in het teken van grote zorgen op sterke stijging van brandstofkosten en de schaarste en tijdigheid van leveren van materiaal. Dit heeft duidelijke impact gehad op het realiseren van onderhoud van wegen en pleinen. Dit heeft geleid tot hogere kosten en vertraging in de realisatie van onderhoudswerken

In 2022 zijn bijna 1.600 lichtpunten (inclusief mast en netwerkaansluitingen) in de Hasseler Es vernieuwd. Daarbij is gebruik gemaakt van energiezuinige armaturen die in dimstand Ongeveer 2 Watt verbruiken. Bij verkeersbewegingen stijgt het lichtniveau kort naar 10 Watt. Het oude lichtniveau van de armaturen was 27 Watt, dus hiermee bereiken we een flinke energiebesparing.

De Waterstaatskerk is voorzien van subtiele verlichting. Op deze manier laten we dit prachtige gebouw ook in het donker zien.

In februari is het kunstwerk van stalen kolossen langs de Hasseler Baan voorzien van subtiel licht.

2.1.1. Hengelo is beter bereikbaar met de fiets, de auto en het openbaar vervoer
In 2022 is in het NTF (Nationaal Toekomstbeeld Fiets) uitgewerkt hoe de fiets kan bijdragen aan het oplossen van de maatschappelijke opgaven en welke aanpak daarvoor nodig is. De nationale visie uit het NTF draagt bij aan de fietsambitie 2040 in ons mobiliteitsplan.

Voor de F35 Bankastraat is een voorlopig ontwerp gemaakt waarvoor in een zorgvuldig en uitvoerig participatieproces met belanghebbenden en omwonenden reacties zijn opgehaald en informatie gedeeld. Naar aanleiding van het uitgebreide participatieproces is het ontwerp aangepast. Voor het ontwerp en het gevoerde proces is een second opinion door een extern bureau uitgevoerd. Begin 2023 vindt besluitvorming plaats over het definitief ontwerp en uitvoeringskrediet. Voor het deel F35 Marskant is het ontwerp gereed gemaakt.

In november heeft het college ingestemd met het actualiseren van het toegangsbeleid van de binnenstad. In het vervolgproces begin 2023 wordt het gesprek met de gemeenteraad aangegaan.

Na een intensieve participatie is het concept-mobiliteitsplan met uitvoeringsagenda eind 2022 ter inzage gelegd. Begin 2023 wordt de nota van zienswijzen en het mobiliteitsplan ter besluitvorming aangeboden aan college en raad.

In 2022 is er een bewegwijzeringsplan (wayfinding) opgesteld. Ook is een aanzet voor de aanbesteding van het plan opgesteld, welke naar verwachting begin 2023 wordt gedaan.

De taxistandplaatsen voor het horecagebied voor de uitgaansavonden zijn tijdelijk verplaatst naar het Kloosterterrein/Burgermeester Jansenplein.

In 2022 is gestart om, samen met Enschede, deelmobiliteit voor deeltweewielers in de openbare ruimte te gaan reguleren.

Voor een verbeterde doorstroming van het verkeer op onze hoofdwegen, is er in 2022 gestart met het vervangen van oude verkeerslichtregelingen door intelligente verkeersregelingen (Ivri). Met deze vervanging zijn verkeersinstallaties ook voorbereid op de toekomstige (digitale) bereikbaarheid zoals talking traffic en smart mobility.

In 2022 is gestart met het vervangen en aanvullen van de digitale vertrektijden displays bij bushaltes en op het busstation. In 2023 wordt hier verder mee gegaan.

Er is in de decembermaand een euro ticket actie geweest voor de bus waarmee inwoners voor 1 euro met de bus in de stad konden reizen.

Hengelo werkt verder aan de verbetering van de verkeersveiligheid voor haar inwoners en reizigers. Daarom is in 2022 verder gegaan met het (leren) werken aan het Strategisch Programma Verkeersveiligheid en zijn college en raad geinformeerd over een eerste uitvoeringsprogramma 2023/2024 ter verbetering van de verkeersveiligheid.

Na het vaststellen van de parkeernormennota Binnenstad en Hart van Zuid in 2021 heeft het college in december 2022 het invoeren van betaald parkeren Hart van Zuid, ten noorden van het Esrein, vastgesteld. De gemeente gaat begin 2023 in overleg met bewoners, ondernemers en andere belanghebbenden over de te kiezen reguleringsvorm in de deelgebieden rondom Hart van Zuid. De blauwe zones zijn verder uitgebreid. In twee straten is een blauwe zone ingevoerd.

Om de ontwikkeling van de Bataafse Kamp mogelijk te maken is het aantal openbare parkeerplaatsen op het parkeerterrein Drienerstraat gereduceerd.

Bij het behandelen van aanvragen voor kentekengebonden gehandicaptenparkeerplaatsen was door ziekte en capaciteitsgebrek bij onze medewerkers een achterstand opgelopen. We hebben daarom extra capaciteit ingezet om de achterstanden weg te werken en dit is inmiddels gelukt. De aanvragen vallen weer binnen de wettelijke behandeltermijn.

We hebben een parkeeronderzoek laten uitvoeren in en rond de binnenstad en Hart van Zuid. Dit geeft ons inzicht in (de ontwikkeling van) de parkeerdruk, de herkomst van parkeerders en betaalbereidheid in Hengelo. Ook hebben we een dynamische parkeerbalans laten opstellen. Hiermee krijgen we inzicht in de gevolgen van verschillende ontwikkelingen, zoals het project Lange Wemen, Markt, Bataafse Kamp, etc., op het parkeren in en rond de binnenstad.

In 2022 zijn op meerdere plekken in het kernwinkelgebied fietsnietjes geplaatst en de fietsvakken in de Enschedesestraat zijn definitief gemaakt. In de Drienerstraat worden begin 2023 fietsnietjes geplaatst.

Binnen Hengelo maken we gebruik van verschillende serviceproviders die de verwerking van parkeerinkomsten verzorgen. Van deze partijen ontvangen we jaarlijks een accountantsverklaring. Aanvullend daarop hebben we de interne controle van de parkeergelden verder gedigitaliseerd. Wij zijn hierbij begeleid door een gecertificeerd extern bedrijf.

2.3.1 Fietsers kunnen hun fiets makkelijker en veiliger stallen in de binnenstad

Er is een start gemaakt met het opstellen van een wensbeeld fietsparkeren 2024 - binnenstad. Deze is opgesteld om te kijken hoe het (fiets)gebruik in de openbare ruimte zich gaat ontwikkelen.

Voor het beheer en exploitatie van de stallingen van het Marktplein en Wetplein is in 2022 financiële dekking vastgesteld via de beleidsbegroting ‘nieuw beleid 2023-2026’. We zijn gestart met de voorbereidingen voor ingebruikname van de nieuwe fietsenstalling op het Marktplein in 2023.

Havens
Het havengebied Twente is strategisch gelegen op de belangrijke Europese Northsea Baltic verkeerscorridor, tussen de zeehavens en het Europese achterland in Duitsland, Polen en de Baltische staten. Samen met provincie Overijssel is de regio Twente al langere tijd met de EU in gesprek, wat eerder heeft geleid tot een CEF-bijdrage voor Twentekanalen. In 2022 zijn in Europees verband gesprekken gevoerd om de netwerksamenwerking op de verkeerscorridor (verder) te versterken.

Het Rijk en de havengemeenten investeren fors in het opwaarderen van de Twentekanalen van vaarwegklasse IV naar klasse Va. Ook in 2022 lag de focus op het, waar nodig, aanpassen van de fysieke infrastructuur aan de grotere vaarwegklasse. Medio 2023 rondt Rijkswaterstaat zijn werkzaamheden in dit verband af.

Voor wat betreft de werken in de haven van Hengelo voor de opwaardering is in 2022 de voorbereiding voor de uitvoering afgerond. Het bestek en de aanbestedingsprocedure zijn klaar. Met de uitvoering kon nog niet gestart worden omdat we wachten op de werken van Rijkswaterstaat  in de haven. Het gaat om het aanleggen van bodembescherming tussen Oelerbrug en de insteekhaven en in de keervoorziening nabij de Petroleumhaven en om het vervangen van damwanden tussen de insteekhaven en de Boekelose brug.

Belangrijke gebeurtenis in 2022 vormde de zomerse droogte met een lage waterstand op de IJssel en op de Twentekanalen tot gevolg. Het aantal bezoeken van schepen nam in augustus duidelijk af. Maatregelen zijn genomen, zoals de inzet van pompinstallaties, om de Twentekanalen bevaarbaar te houden. Daarnaast voerden Rijk, provincie Overijssel en gemeenten intensief overleg om de gevolgen van de droogteperiode het hoofd te kunnen bieden.

In 2022 is de havengeldenverordening, waarin wordt geheven op grond van de werkelijk vervoerde lading, samen met (vertegenwoordigers van) vervoerders en bedrijven besproken. Mede op grond hiervan zal een onderzoeksbureau in de eerste helft van 2023 de grondslagen van de havengeldenverordening nader tegen het licht houden, met mogelijk gevolgen voor deze verordening.

We zien dat het tekort op de haveninkomsten structureel wordt. De droogte (lage waterstand) en de gevolgen daarvan voor de infrastructuur, maar ook de aanpassing van de tarievenverordening leiden tot lagere inkomsten. In volgende jaren zullen we ook te maken krijgen met het afsluiten van delen van het kanaal i.v.m. voorgenomen werkzaamheden. Nog een reden om de volgende begrotingen opnieuw tegen het licht te houden.

Wat zijn we blijven doen

Verkeer en vervoer

• Wegen, straten en pleinen zijn onderhouden

• De openbare ruimte is schoon gehouden en afval is verwijderd.

• De gladheid is bestreden.

• Verkeersborden en straatnaamborden zijn schoon gehouden en onderhouden.

• Waar kabels en leidingen zijn aangelegd of vervangen, is versleten materiaal vervangen.

• We zijn bewoners blijven faciliteren bij het opruimen van zwerfafval (o.a. Door uitgeven van materialen als hesjes en knijpers).

• We hebben meegedaan met de Landelijke opschoondag.

• Wegen, paden en openbare ruimte zijn voorzien van voldoende licht.

• Om de verkeersveiligheid en doorstroming op minimaal hetzelfde niveau te waarborgen bleven we de verkeersregelinstallaties en veiligheidssystemen beheren en onderhouden.

• Verkeersvoorzieningen zijn ontworpen en verkeersadviezen zijn geven.

• Het blijven werken aan de maatregelen uit het programma Bereikbare Binnenstad ter verbetering van de aantrekkelijkheid van de openbare ruimte in de binnenstad.

Openbare Verlichting
We bleven ons inzetten om de stad te voorzien van voldoende licht. Voldoende licht betekent niet overal licht, maar verantwoorde verlichting, voor mens en dier. Dit betekent dat het op bepaalde plekken ook donker mag blijven, dat er op plekken lichtmasten worden weggehaald of dat er gebruik wordt gemaakt van lichtsensoren waarbij er pas wordt verlicht als er verkeersbewegingen zijn (zoals in de Hasseler Es en Groot Driene).

Gladheidsbestrijding
Het college heeft in november 2021 het Werkplan Gladheidsbestrijding Hengelo vastgesteld. 2022 was het eerste jaar dat dit werkplan ten uitvoer is gebracht. Dit is naar tevredenheid verlopen. Daar waar nodig zijn wat aanpassingen in de strooiroutes gedaan.

Parkeren

• We beheren en exploiteren blauwe zones, het betaald parkeergebied, parkeergarage De Beurs en de bewaakte fietsenstallingen.

• We adviseren over parkeerbeleid, -beheer en -exploitatie in de diverse projecten in de binnenstad en Hart van Zuid en bij opstellen van nieuw parkeerbeleid.

Wat heeft het gekost

Financiële toelichting

2.1 Verkeer en vervoer (€250.000 nadeel voor budgetoverheveling, € 334.000 nadeel na budgetoverheveling)
We hebben op dit taakveld een hogere personele inzet (€ 71.000 nadeel). In verband met de groeiende aandacht voor het onderhoud van onze kapitaalgoederen, verkeersveiligheid en verkeer in z’n algemeenheid zijn meer uren ingezet en hebben we aanvullend extern personeel aangetrokken (€ 222.000 nadeel). Dit geldt o.a. voor de begeleiding van werken in de ondergrondse infrastructuur, t.b.v. het opstellen van het Mobiliteitsplan en t.b.v. het operationeel houden van de wegbeheerssystemen. De hogere inhuurkosten voor het werken aan ondergrondse infrastructuren worden gedeeltelijk gecompenseerd door inkomsten uit leges en vergoedingen voor het straatwerk. De hogere inhuurkosten voor het opstellen van het Mobiliteitsplan worden voor € 48.000 onttrokken uit de Reserve Duurzaam Veilig. Daarnaast zijn er hogere kosten van elektra t.b.v. de openbare verlichting en hogere kosten van uitbestede werkzaamheden (€ 169.000 nadeel). Er zijn hogere kosten op de volgende onderdelen:

• Open en Gesloten Verharding: deze meerkosten zijn ontstaan als gevolg van sterke prijsstijgingen van materiaal en personeel, maar ook de brandstof- en energieprijzen zijn flink gestegen. Bovendien kregen we bij het werk in uitvoering te maken met afwijkende, zeer verouderde onderliggende asfalt- en fundatieconstructies en meer vorstschades dan verwacht. Deze zijn ter plekke gerepareerd. Ook hebben we boomwortelgroeiopdruk hersteld om de veiligheid weer te borgen. Dit zijn onvoorziene tegenvallers. Daarnaast moeten we nog rekening houden met een bijdrage van € 84.000 als dekking voor het project Anthoniusstraat. Deze middelen worden via de budgetoverheveling doorgeschoven naar 2023.

• Naar aanleiding van de verplichting tot het hebben van een installatieverantwoordelijke voor elektrische installaties hebben we aanvullende kosten moeten maken voor inspecties en beheers-systematiek.

• Extra kosten in het kader van Netheid Binnenstad, dit betreft een aanvullende opdracht voor het schoonhouden van de binnenstad bovenop het bedrag uit de dienstverleningsovereenkomst met Gildebor.

We hebben op dit taakveld hogere inkomsten (€ 122.000 voordeel). Dit zijn inkomsten uit straatwerkvergoedingen, schadevergoedingen t.b.v. openbare verlichting en subsidie-inkomsten van de Provincie in het kader van Duurzaam Veilig. Overige kleine verschillen hebben te maken met lagere rentelasten van nog niet uitgevoerde investeringswerken.

2.2 Parkeren (€ 85.000 voordeel)
We hebben op dit taakveld, met name door langdurige ziekte, een lagere personele inzet (€ 20.000 voordeel). We hebben ook lagere lasten van uitbestede werkzaamheden met name van de parkeergarage (€ 60.000 voordeel). De parkeermanagementsystemen zijn grotendeels vernieuwd, waardoor er voor dit jaar minder onderhoud benodigd was. Voor de overige onderhoudskosten (het niet kritieke onderhoud) is besloten een deel door te schuiven naar 2023. Dit i.v.m. de beperkte capaciteit bij het team Parkeren en de prioriteit voor de uitvoerende werkzaamheden huisvesting Oekraïne.

2.5  Openbaar vervoer (€ 63.000 voordeel)

Door verschuiving van de prioriteit van het taakveld Openbaar Vervoer naar het subtaakveld Verkeersbeleidhebben we een lagere personele inzet (€ 40.000 voordeel). We hebben ook minder uitgegeven aan uitbestede werkzaamheden (€ 23.000 voordeel). In voorgaande jaren is gebleken dat de bestaande afsluitsystemen van beweegbare palen bij het busstation, storings-en onderhoudsgevoelig waren. Om hogere onderhoudslasten te voorkomen is in afwachting van ontwikkelingen rondom cameratoezicht een deel van de bestaande beweegbare palen op het busstation verwijderd. In 2022 is het beleid m.b.t. cameratoezicht opgenomen in de "Actualisatie toegangsbeleid Binnenstad". Het college heeft ingestemd met het advies t.a.v. de beleidsregels. Naar verwachting volgt er een kredietaanvraag in 2023.