Veiligheid

Welke belangrijke ontwikkelingen zagen we in 2024?

Net als vorige jaren hebben wij in 2024 ons ingezet om Hengelo een aantrekkelijke en bruisende stad te laten zijn, maar ook een stad die veilig en weerbaar is. Het aantal misdrijven daalt, maar het gevoel van veiligheid bij inwoners daalt ook. Het is belangrijk om het veiligheidsgevoel te blijven vergroten. Om deze uitdagingen het hoofd te bieden, werken wij continue aan een veilige omgeving. Daarbij streven wij pro-actief en repressief naar zo min mogelijk (georganiseerde) criminaliteit in samenspraak met de ketenpartners. Tevens moet hierbij de fysieke en sociale veiligheid op orde. Door de mondiale ontwikkelingen moeten we als gemeente voorbereid zijn op een crisis. De gemeente kan dit niet alleen en werkt in de uitvoering samen met de inwoners, maatschappelijke instanties en ketenpartners in de veiligheidsketen. Hierbij is een structurele, integrale aanpak op verschillende veiligheidsgebieden noodzakelijk.

Crisisbeheer en brandweer
De brandweerzorg en de voorbereiding op het bestrijden van rampen en crisissen voor Hengelo en Twente is ondergebracht bij de Veiligheidsregio.

Op 4 oktober 2024 vond er een grootschalige rampenoefening plaats waarbij de veiligheidsregio Twente samen heeft gewerkt met de Duitse Hulpdiensten. Deze oefening was gericht op het verbeteren van de (internationale) samenwerking en communicatie bij grensoverschrijdende incidenten. Hieraan deden Nederlandse en Duitse hulpdiensten mee. De oefening vond plaats op de Twente Safety Campus in Enschede.
Deze oefening heeft aangetoond hoe belangrijk het is dat we voortdurend onderlinge uitwisselingen blijven organiseren en de samenwerking blijven uitbreiden en elkaar effectief en snel ondersteunen bij een grootschalig incident.

In 2024 was de paraatheid van de brandweer Twente 24/7 geborgd en kwam de brandweer in Hengelo 472 keer in actie. Dit is 43 keer minder dan in 2023.

Er was vanuit de brandweer meer inzet op stormschades en wateroverlast. Door het natte weer waren er minder natuur- en bermbranden.

Voorlichting, preventie en toezicht
De Risk Factory Twente (onderdeel van de Twentse Safety Campus) werd bezocht door 37 scholen. In totaal volgden 962 kinderen het speciaal opgezette lesprogramma. In 2024 gaf de Brandweer 157 keer advies in Hengelo (119 ruimtelijke veiligheid, 14 veilig bouwen en 24 evenementen). In hetzelfde jaar voerde de brandweer 88 keer controles uit (74 gebruiksfase en 10 realisatiefase en 4 evenementen).

Uitvoeringsplan veiligheid
In 2024 is een belangrijke stap gezet door te komen tot een concretisering van de vastgestelde prioriteiten van het integraal veiligheidsbeleid door middel van een uitvoeringsplan veiligheid 2024. De activiteiten en maatregelen zijn hierin opgenomen. Veel activiteiten en maatregelen lopen door in 2025.

In 2024 hebben we een doorontwikkeling gehad in de interne organisatie en samenwerking. Dit ging gepaard met enige personele wisselingen en de vaste invulling van cruciale vacatures. Daarnaast blijft het op peil houden van de personele bezetting van de BOA's een uitdaging waardoor er vacaturebudget resteert.

Relevante beleidsnota's

• Veiligheid in actie, Samen werken aan de toekomst van Hengelo 2024-2026

• Uitvoeringsplan Veiligheid 2024

• Bibobbeleid 2024

• Algemene Plaatselijke Verordening 2024

• VTH-beleid Omgevingswet Gemeente Hengelo

• Toetsingskader evenementenvergunningen 2024

Verbonden partijen

Veiligheidsregio Twente
De Veiligheidsregio Twente draagt bij aan het behalen van de hoofddoelstelling van het programma door in regionaal verband de crisisorganisatie in Twente op te leiden en op verschillende situaties te trainen. Hierdoor zijn en blijven we ook als Hengelo in staat om een (dreigende) crisis of incident zo snel en effectief mogelijk aan te pakken. De Veiligheidsregio Twente stelt onder andere de volgende plannen vast: regionaal risicoprofiel, regionaal beleidsplan en regionaal crisisplan. Deze gelden ook voor de gemeente Hengelo.

Op 18 juli 2024 is de regeling die de juridische basis vormt voor de samenwerking tussen de deelnemende gemeenten, op het gebied van veiligheid en crisisbeheersing vernieuwd.

Wat hebben we bereikt

In afwijking van vorig jaar zijn de gevraagde indicatoren afkomstig van de politie Hengelo. Hierdoor gaat een vergelijking met de cijfers uit 2023 niet op. De landelijke trend is een daling van traditionele criminaliteit. In Hengelo valt een flinke daling van fietsendiefstal op.

De werkelijke cijfers 2024 zijn een uitkomst van het Hengeloos panel oktober 2023. Deelname aan de CBS Veiligheidsmonitor geeft meer informatie. Dit gebeurt voor het eerst in 2024.

Wat hebben we daarvoor gedaan

1.1.1 In Hengelo vinden minder vermogens-, vandalisme- en geweldsdelicten plaats, zoals inbraken, diefstal, vernielingen en mishandeling plaats

• Er is ingezet op de digitale weerbaarheid van kwetsbare doelgroepen zoals ouderen, jongeren en ondernemers. Dat doen we door bewustzijn te stimuleren en ondersteuning te organiseren. Hiervoor is Hackshield ingezet, een digitale voorlichting met het doel om bij basisschoolleerlingen bewustwording te creëren door spelenderwijs een kennismaking aan te bieden met digitale veiligheid. Vanuit LOES opvoedondersteuning zijn ouder- en thema-avonden georganiseerd over digitale veiligheid en cyberweerbaarheid. Het jongerenwerk Skillz en Halt hebben voorlichting gegeven aan jongeren over de digitale verleidingen en gevaren. We hebben het programma Hackshield ingezet op de basisscholen. Er zijn voor ouderen drie bijeenkomsten geweest.

• Er is in 2024 een aanvang gemaakt met het actualiseren van preventie- en handhavingsplan middelengebruik, hetgeen een wettelijke taak is, om vanuit het perspectief gezondheid en overlast, het alcohol- en drugsgebruik onder jongeren te remmen.

1.1.2 Hengelo kent minder(georganiseerde) misdaad die het vertrouwen in de maatschappij aantast(ondermijnende criminaliteit), zoals drugshandel, fraude en witwassen

• We actualiseerden de afspraken met interne en externe partners om de informatie over georganiseerde misdaad optimaal uit te wisselen en mogelijke barrières in de samenwerking weg te nemen. Er is een privacyprotocol opgesteld en vastgesteld. Dat gebruiken we als basis bij de (interne) informatiedeling binnen de lokale aanpak van ondermijning. Daarnaast is een start gemaakt met een verkenning over verbetermogelijkheden in het bundelen van informatie binnen diezelfde aanpak.

• De aanpak van ondermijning start bij bewustwording. Daarom zijn we in 2023 gestart met de voorbereiding van een ondermijningsdag in onze organisatie en deze is ook in 2024 georganiseerd. We laten de collega's zien hoe zij ondermijning kunnen herkennen binnen hun eigen werkgebied. Ook leren ze wat ze hiermee kunnen doen.

• We zorgen ervoor dat ondermijning een terugkerend thema is. Dat doen we door trainingen en overleggen op zowel ambtelijk, bestuurlijk als politiek niveau. Tijdens het maandelijkse Ondermijningsoverleg worden naar aanleiding van signalen integraal en in afstemming met externe partners interventies ingezet.

• In 2024 is gestart met de evaluatie van het huidige Bibob beleid en met een onderzoek naar de mogelijkheden voor het vergroten van het bereik in de toepassing van de Wet Bibob. Het nieuwe Bibobbeleid is vastgesteld in 2024 met daarin opgenomen de ondermijningsartikelen.

• Het Districtelijk Veiligheidsoverleg van Twente heeft in 2023 het Regionale Informatie- en Expertise Centra (RIEC) Oost Nederland gevraagd om op basis van alle individuele weerbaarheidsscans in Twente een rode-dradenbeeld op te stellen. Dit is gebeurd in 2023. Dit overzicht werd afgerond en opgeleverd in januari 2023 en een 'basis op orde' vastgesteld. Het uitgangspunt hierbij is dat de Twentse gemeente voor de zomer van 2024 hun basis op orde hebben. Hieraan hebben we voldaan eind 2024.

• We structureren het proces "van signaal naar interventie" waarmee we sneller en nauwkeuriger aan de slag gaan met meldingen die via verschillende kanalen onze organisatie binnenkomen. In het bovengenoemde privacy protocol is een werkproces opgenomen. Dat geeft richting aan het proces ‘van signaal naar interventie’. We hebben een intern meldpunt voor het melden van signalen over ondermijning.

• Er is een lokaal plan van aanpak mensenhandel opgesteld, waaraan reeds in 2024 uitvoering is gegeven. Er zijn binnen de gemeente twee aandachtsfunctionarissen aangewezen, vanuit veiligheids- en sociaal domein.

• Er zijn meer bestuurlijke maatregelen ingezet in 2024, waaronder Damoclessluitingen, gebiedsontzeggingen, en maatregelen ingevolge de Wet aanpak woonoverlast.

1.2.1 Inwoners voelen zich veiliger in Hengelo

• Het plan van aanpak voor straatintimidatie is opgesteld en vastgesteld in 2024. Hieraan wordt uitvoering gegeven in 2025.

• De Boa's vergrootten hun zichtbaarheid en aanspreekbaarheid in 2024 door zich te richten op een eigen werkgebied om bij te dragen aan de versterking van de wijknetwerken. Zij dragen bij aan het wijkgerichte werken.

• Wij hebben gezorgd voor veilige evenementen, door samenwerking met de brandweer, politie, Veiligheidsregio Twente, evenementenorganisatoren en binnenstadondernemers. Door toegenomen risico's tijdens evenementen is het een landelijke ontwikkeling dat van organisatoren meer wordt gevraagd met betrekking tot de aan te leveren plannen en tekeningen. Om dit proces voor veelal vrijwillige organisatoren te vereenvoudigen is in 2024 ingezet op het begeleiden en coachen van organisatoren. Dit is gedaan door het organiseren van bijeenkomsten om kennis en informatie te delen.

• Sinds 2017 is er in de binnenstad van Hengel cameratoezicht op grond van artikel 151c van de Gemeentewet ten behoeve van de handhaving van de openbare orde en veiligheid. Sinds 2020 werden de camerabeelden live uitgekeken en opgeslagen bij de Regionale Toezichtruimte van de Veiligheidsregio Twente. Door de gemeenten Almelo, Enschede en Hengelo is besloten in 2024 het live uitkijken van de beelden vanaf 2025 te laten uitvoeren door Boa's van de gemeente Enschede. De belangrijkste reden hiervoor is dat daardoor beter informatie kan worden uitgewisseld met de politie.

1.2.2 Inwoners van Hengelo ervaren minder overlast in hun wijk of buurt
Net als in de jaren daarvoor, werd dit jaar de problematiek rondom kwetsbare personen door middel van een integrale aanpak benaderd. In de meeste gevallen is de interventie gericht op het gebied van zorg, straf- en bestuursrechtelijke maatregelen. Deze maatregelen bestonden in enkele gevallen uit een omgevings-, persoons- of groepsgerichte aanpak. Bij de aanpak van deze complexe problematiek waren relevante partners betrokken zoals: het Zorg- en Veiligheidshuis, politie, zorg- en welzijnspartijen. Om de toename van overlast door personen met onbegrepen gedrag terug te dringen, zocht de gemeente de samenwerking met partners als: Gemeentelijke Gezondheidsdiensten (GGD), bemoeizorg, ervaringsdeskundigen en het Regionaal meldpunt Zorgwekkend gedrag. Er is een intensieve integrale samenwerking sociaal domein met het veiligheidsdomein. Casuistiek wordt integraal en voortvarend opgepakt.

Met betrekking tot jeugd en veiligheid hebben we het vroegsignaleringsoverleg opgestart. Binnen de Lokale Educatieve Agenda hebben we afspraken gemaakt met het onderwijs over Veilig Opgroeien en de Veilige School. Samen met jeugdprofessionals zoals jongerenwerk, Halt, Tactus en de politie hebben we gezamenlijke trainingen gevolgd over de aanpak van jeugdgroepen en hebben we een regulier overleg over jeugd en jeugdgroepen.

In 2024 hebben medewerkers van het sociaal domein samen met collega's vanuit Veiligheid en externe partners deelgenomen aan trainingen, (regionale) werkgroepen en heeft de integrale samenwerking verder vorm gekregen.

Wat zijn we blijven doen

Crisisbeheersing en brandweer
De Veiligheidsregio, brandweer en de gemeente blijven aandacht besteden aan het opleiden, trainen en oefenen. In 2024 zijn er multidisciplinaire systeemoefeningen gehouden en in de voorbereiding daarop is gezorgd voor actuele kennis en vaardigheden van de betrokken functionarissen in de verschillende crisisteams. Op dat gebied vindt ook regionale samenwerking plaats.

Openbare orde en veiligheid
De gemeente Hengelo zet zich in om alle wettelijke taken, die behoren tot de openbare orde, leefbaarheid en veiligheid uit te voeren. Om dit goed te kunnen doen wordt het beleid doorontwikkeld op deze thema’s. De uitvoering van het veiligheidsbeleid vindt plaats in samenwerking met politie en maatschappelijke partners op de thema’s ondermijnende criminaliteit, digitale veiligheid, zorg en veiligheid, jeugd en veiligheid en maatschappelijke stabiliteit. We blijven continu werken aan de verbetering van ons beleid en de samenwerking met partners om dit mogelijk te maken.

In 2024 zijn de nodige interventies uitgevoerd om de openbare orde en veiligheid te waarborgen: Er is verschillende keren opvolging gegeven aan bestuurlijke rapportages van de Politie, dit heeft er onder meer toe geleid dat we panden tijdelijk hebben gesloten. Tevens zijn er gebiedsverboden opgelegd. Er is in samenwerking met ketenpartners gewerkt aan complexe casuïstiek. De ondermijningsartikelen zijn opgenomen in de aangepaste APV, cruciaal in het kader van de aanpak ondermijning.

Wat heeft het gekost

Financiële toelichting

1.1 Crisisbeheersing en brandweer
Er zijn geen noemenswaardige afwijkingen op dit taakveld.

1.2 Openbare orde en veiligheid (€ 519.000 voordeel)
Op dit taakveld is een onderbesteding verantwoord van € 519.000. Een bedrag van € 352.000 aan personeelskosten is ten onrechte verantwoord onder programma 8 en hoort op dit taakveld. De werkelijke onderschrijding is daarmee € 167.000. Door langdurige ziekte is voor € 83.000 niet verantwoord op dit taakveld. Het overige deel is hoofdzakelijk niet ingevulde vacatureruimte voor Boa's.

Risico's

Nieuwe en minder goed zichtbare (ondermijnende) veiligheidsvraagstukken
De aanpak van ondermijning start bij bewustwording. Daarom zijn we in 2023 gestart met de voorbereiding van een ondermijningsdag in onze organisatie en deze is ook in 2024 georganiseerd. We laten de collega's zien hoe zij ondermijning kunnen herkennen binnen hun eigen werkgebied. Ook leren ze wat ze hiermee kunnen doen.

Georganiseerde en ondermijnende misdaad
We actualiseerden de afspraken met interne en externe partners om de informatie over georganiseerde misdaad optimaal uit te wisselen en mogelijke barrières in de samenwerking weg te nemen. Er is een privacyprotocol opgesteld en vastgesteld. Dat gebruiken we als basis bij de (interne) informatiedeling binnen de lokale aanpak van ondermijning. Daarnaast is een start gemaakt met een verkenning over verbetermogelijkheden in het bundelen van informatie binnen diezelfde aanpak.

De toenemende complexiteit vraagt om een integrale aanpak
Waar mogelijk worden vraagstukken integraal opgepakt. Dit is niet alleen van toepassing op dit programma, maar voor veel onderwerpen. In de programmaverantwoordingen wordt dit toegelicht waar hier sprake van is.