Verbonden partijen

Inleiding

Voor de uitvoering van taken kan de gemeente een beroep doen op andere organisaties of een andere organisatie oprichten. We werken samen met verbonden partijen als dit het geëigende middel is om onze beleidsdoelstellingen te realiseren. Het uitbesteden van taken aan een regionaal samenwerkingsverband betekent dat besluiten in organisatiebesturen en niet meer in de gemeenteraad genomen worden. De invloed moet gedeeld worden met andere gemeenten. Samenwerken is in enige mate afzien van democratische controle ten gunste van effectief en efficiënt samen onze doelen bereiken. Als we taken hebben uitbesteed aan een organisatie, waarin we een bestuurlijk én financieel belang hebben is deze partij een verbonden partij.
Een aantal verbonden partijen werkt bovenregionaal of landelijk. Deelneming is dan historisch verklaarbaar.

De beleidskaders rondom verbonden partijen liggen vast in de nota “Beleidskader Verbonden Partijen Hengelo 2013”, hierna “beleidskader” genoemd. In deze paragraaf informeren we over de gerealiseerde ontwikkelingen bij de verbonden partijen. Visie en nieuw beleid komt terug in de Zomernota 2023-2027.

De bijdrage van de verbonden partij aan de doelstellingen van de gemeente is onderdeel van de programmarekening (hoofdstuk 5.2). In deze paragraaf kijken we naar risico's van de bedrijfsvoering van verbonden partijen en de mate waarin dit de financiën van de gemeente of een eventuele aanspraak op onze rol als medebestuurder beïnvloedt.

Uitvoering van voorgenomen beleid

Beleidsuitvoering 2022
We hebben alle verbonden partijen gevolgd in hun bedrijfsvoering, besluitvorming en ontwikkelingen. Onze invloed oefenen we uit in de algemene en dagelijkse besturen van de verbonden partijen. Of in de vergadering van aandeelhouders of leden. We screenen de agenda van besluitvormende vergaderingen, becommentariëren deze en nemen deel aan deze vergaderingen. We hebben de gemeenteraad geadviseerd m.b.t. de jaarstukken 2021 en begrotingen 2023 van de gemeenschappelijke regelingen. We nemen deel in kerngroepen, vanuit het vakgebied of vanuit Financiën en in werkgroepen die door verbonden partijen worden ingesteld om belangrijke ontwikkelingen voor te bereiden. Voorbeelden in 2022: de strategie van Twente Milieu 2024-2027, de voorbereiding van een regionaal warmtenet, werkgroep Münster en de impasse aan- en verkoop aandelen bij bij Twence, afwikkeling GGiD bij SamenTwente of de harmonisatie van gegevensuitwisseling tussen de basisadministraties gebouwen gemeenten en de WOZ-gegevens bij GBTwente.

We hebben de gemeenschappelijke regelingen geadviseerd m.b.t. te hanteren loon- en prijsstijging en er is overleg geweest over personeelsmutaties, investeringen, reservevorming en bedrijfsvoeringsrisicos. In strategische voorstellen hebben we de gemeenteraad geinformeerd of gesproken in een technisch beraad of politieke markt.

De verkiezingen hebben geleid tot nieuwe raadsleden en nieuwe bestuurders bij de verbonden partijen. We hebben energie gestoken in het verbeteren van de helderheid van de stukken richting de gemeenteraad.

Wetswijziging versterking positie van gemeenteraden
Per 1 juli 2022 is de wetsvoorstel “Versterken van de democratische legitimatie van gemeenschappelijke regelingen” in werking getreden. De wet versterkt de positie bij besluitvorming en de controlerende rol van gemeenteraden door hen meer inspraak te geven bij het treffen van gemeenschappelijke regelingen en bij het nemen van besluiten door de besturen daarvan. Verplichte wijzigingen die geen wijziging van de Gemeenschappelijke regelingen (GR’en) inhouden gaan direct in en nieuwe bepalingen waarvoor de tekst van de gemeenschappelijke regeling moet worden gewijzigd moeten 1 juli 2024 zijn aangepast.
De gemeenten hebben met de GR'en de handen ineen geslagen om alle wijzigingen tijdig geïmplementeerd te krijgen. Voor de procesregie is een regiegroep Wgr ingesteld. Het proces is in 3 fases opgedeeld met elk een einddatum: informatie (nov. 2022), kaderstelling (juli 2023) en besluitvorming (juni 2024).De wijzigingen hebben o.a. betrekking op keuzes tussen wel of niet zienswijzen bij verschillende onderwerpen, wel of niet een initiatief nemen voor burgerparticipatie of wel of niet een adviescommissie (waarin raadsleden) opnemen in de regeling.

Nieuwe en beëindigde verbonden partijen
Er zijn in 2022 nieuwe rechtspersonen ontstaan, maar geen nieuwe samenwerkingsverbanden. Openbaar Lichaam Gezondheid is formeel nu SamenTwente. De recreatietaken van voorheen de Regio Twente waren nog tijdelijk bij SamenTwente belegd, maar zijn per 2022 toevertrouwd aan het Recreatieschap Twente. De derde sociaal-economisch georiënteerde afsplitsing van de voormalige Regio Twente, Twenteboard, was in 2021 al gestart. Wij rapporteerden nog over de 2 laatst overgebleven BV's uit de verkoop van Essent. Hoewel Publiek Belang Elektriciteitsproductie BV en CSV Amsterdam BV nog niet formeel zijn opgeheven zijn de risico's nihil en sluiten we daar de rapportage over deze rechtspersonen mee af.

Toelichting aanvullende gegevens per verbonden partij
De balansgegevens van de verbonden partijen ontlenen we aan de jaarstukken 2021 (2022 nog niet bekend) of de gepubliceerde halfjaarsberichten 2022.
Het financieel belang is de optelsom van de jaarlijkse exploitatiebijdrage, evt. aangevuld met de subsidiebijdrage en inkoopbedrag voor dienstverlening, het jaarlijkse dividend, het ingebrachte kapitaal en de verstrekte leningen en garanties. Dit is dan het maximale verlies dat zou kunnen optreden bij bedrijfsbeëindiging. Jaarlijkse bijdragen zullen nooit geheel verloren gaan, deze worden (pragmatisch) voor 50% meegenomen.
Wat hier niet in meegenomen is: ons aandeel in de vermogenswaarde van de deelneming. Als deelnemer of aandeelhouder van een GR of BV kunnen we naast directe verliezen de potentiële opbrengst van ons aandeel verliezen. Dit speelt met name een rol in de grote BV's en NV's.

Lijst verbonden partijen

In onderstaande lijst ontbreekt de soort "verenigingen en instellingen". In deze soort hebben we geen relaties die aan de definitie van verbonden partij, bestuurlijk én financieel belang, voldoen.

Risicobeoordeling verbonden partijen

We houden jaarlijks, samen met Almelo, Enschede en Noaberkracht, een risico-inventarisatie onder de verbonden partijen. De contactpersonen van de verbonden partijen hebben relevante vragen beantwoord, waardoor een beeld verkregen kon worden over een aantal aspecten van risicogevoeligheid: bestuur, eigenaarsbelang, marktomgeving, flexibiliteit, contracten, opdrachtgeversrelatie, governance, control en kwaliteit. De hierna volgende tabel geeft aan hoe de organisaties zijn beoordeeld. Dit is afgezet tegen het financieel belang dat we hebben in de partij.

De verbonden partijen met een totaalscore "laag" worden passief gevolgd. Bij een score "gemiddeld" hoort een intensiever toezichtsregime. We zetten meer in op tussentijdse rapportages, volgen via het accountmanagement de ontwikkelingen en stellen kritische vragen in het ambtelijk overleg. Bij een score "hoog" is er intensief en gepland regelmatig contact tussen de accountmanager en de organisatie en accountmanager en medewerker verbonden partijen. In het bestuurlijk overleg worden risico's besproken. We geven een toelichting als de inschaling "hoog" is of als de score gewijzigd is t.o.v. de analyse 2021.

Het financieel belang in een verbonden partij zegt iets over het verlies wat we zouden kunnen lijden als een partij het hoofd niet boven water houdt. Bij een hoog financieel belang zien we graag een lage risicoscore. Deze score ontstaat als de deelscores op de onderdelen goed bestuur, goede kwaliteit in dienstverlening, financiële zekerheid en goede verantwoording richting de deelnemer/ aandeelhouder laag zijn. Hoe risicoscore en financieel belang zich tot elkaar verhouden is weergegeven in volgende grafiek.

Bovenstaande grafiek: vanuit risicoperspectief gaat de meeste aandacht uit naar organisaties, die een hoge risicoscore combineren met een groot financieel belang. SWB is in deze grafiek niet opgenomen, omdat het financieel belang van meer dan € 15 miljoen de grafiek zou vertekenen. SWB heeft sowieso alle aandacht.

Ontwikkelingen gemeenschappelijke regelingen

SamenTwente

Per juli 2021 is de nieuwe Gemeenschappelijke Regeling Gezondheid in werking getreden. In 2022 heeft ze formeel de naam SamenTwente aangenomen. Dit is één GR voor alle 14 gemeenten, onderverdeeld in de organisaties GGD Twente, OZJT (Organisatie voor zorg en jeugdhulp Twente) en VTT (Veilig Thuis Twente).
Na de doorstart van de organisatie lichten we hierna (eenmalig) de organisatieonderdelen nog een keer toe. De samenwerking is na transitie nu bijna geheel wettelijk verplicht. Samen met de gemeenten en de ketenpartners zet SamenTwente zich in voor gezonde, veilige en vitale leefomgeving voor 634.000 inwoners van Twente.
Kennispunt Twente, Samen14 en Twentse Koers zijn als gast in de organisatie ondergebracht. Andere vrijwillige samenwerkingsverbanden, zoals Mobiliteit, MDA (Milieu Duurzaamheid Afval) en Twenteraad liggen nu bij gemeenten. Hengelo is gastheer voor regionale taken Mobiliteit en MDA uit en heeft in 2022 de finale afhandeling van Netwerkstad Twente uitgevoerd. Enschede is gastheer voor IT-platform en Twentse Kracht, Rijsen-Holten voor Twenteraad. Aan al deze coalities liggen samenwerkingsovereenkomsten ten grondslag, waarin afspraken zijn gemaakt over o.a. de samenwerkingsvoorwaarden, verdeling van personeel, kosten en uittredingsafspraken.
In 2022 heeft Corona veel van de flexibiliteit van de organisatie gevraagd. Ook van zorg- en jeugdprofessionals en daardoor is capaciteit ingeleverd op reguliere taken.

Toelichting risicoscore
De risicoscore is weer op gemiddeld uitgekomen. Wij hebben zelf de kwalificatie "hoog" behouden omdat we vinden, dat we de organisatie na transitie nog zeker een jaar nauwgezet moeten volgen. Het aandeelhoudersbelang is door afsplitsen van sociaal-economische en recratieve taken afgenomen. Er gaat minder geld naar SamenTwente, dan naar de Regio Twente ging. In 2022 is een als risico bestempeld mogelijk verlies daadwerkelijk uit gekomen, het afbreken van de implementatie van het digitaal klantendossier GGiD.

GGD
GGD richt zich op het bewaken, beschermen en bevorderen van de gezondheid van de Twentse burger. De taken zijn het bevorderen van een gezonde groei en ontwikkeling bij kinderen van 0 tot 18 jaar, de algemene gezondheidzorg, waaronder infectieziektebestrijding, de bevordering van seksuele gezondheid en het bewaken en bestrijden van TBC.
De GGD is toezichthouder en adviseur bij de uitvoeringspraktijk in kinderopvang en de hygiëne bij tattooshops en seksinrichtingen. Het taakveld milieu en gezondheid wordt in samenwerking met GGD IJsselland uitgevoerd. In 2022 kreeg naast de ‘standaard’ activiteiten de gezonde school veel aandacht. En natuurlijk stond 2022 nog in het teken van de bestrijding van de COVID19 pandemie. De inzet is in de loop van het jaar gekanteld naar het verbeteren van de voorbereiding op bestrijding van infectieziekte en pandemische paraatheid.
In het dossier GGiD heeft de organisatie teleurstelling en verlies moeten incasseren. De ontwikkeling van een, samen met andere GGD's, in maatwerk te bouwen digitaal dossier is afgebroken. Verliezen zijn genomen, het proces wordt geevalueerd en een aanbesteding voor een (gestandaardiseerd) dossier is uitgezet.

OZJT
OZJT is de uitvoerende organisatie voor de jeugdzorg in Twente. In 2022 heeft de Jeugdbeschermingstafel Twente een vaste plek binnen OZJT gekregen. In het in 2022 vastgestelde meerjarenperspectief is de vaste formatie uitgebreid om tegemoet te komen aan de uitbreiding van het takenpakket. Met deze uitbreiding kan OZJT samen met gemeenten een duurzaam en betaalbaar zorgstelsel blijven realiseren voor onze inwoners. De realisatie van de werkzaamheden en de uitbreiding van het team heeft onder druk gestaan door het uitvallen van de manager. De stijgende kosten en hoge inflatie in 2022 hebben effect op zorgaanbieders. De zorgelijke financiële situatie bij sommige zorgaanbieders heeft regelmatig tot extra werk voor OZJT geleid. Daarmee heeft OZJT bijgedragen aan de zorgcontinuïteit voor de inwoners van de 14 Twentse gemeenten.

VTT
VTT voerde in 2022 voor Twente de wettelijke taken op het gebied van Huiselijk Geweld en Kindermishandeling uit. Dit in nauwe samenspraak met lokale (wijk)teams en andere samenwerkingspartners zoals politie en reclassering. VTT voerde veiligheidsanalyses uit en was betrokken bij het organiseren van hulpaanbod. Veilig Thuis heeft het afgelopen jaar te maken gehad met veel personele wisselingen (managers, gedragswetenschappers en uitvoerende medewerkers) en een oplopend ziekteverzuim. Momenteel wordt ook de directiefunctie opnieuw ingevuld wegens het vertrek van de directeur in december 2022. Daarnaast heeft VTT vanaf 2020 te maken met een toenemend aantal verzoeken om advies (+6,2% - sinds 2020) en meldingen (+25,7% - sinds 2020). VTT is gehouden aan het uitvoeren van haar wettelijke taken en de daaraan gekoppelde termijnen.

Aanvullende gegevens

Recreatieschap Twente

In 2022 is de nieuwe (bestuurlijke) organisatie Recreatieschap Twente samengesteld en ingericht. Het Recreatieschap Twente werkt langs twee inhoudelijke programma’s. De recreatieve voorzieningen (routes en de parken) en het programma vrijetijdseconomie. Er is in 2022 een visie voor de Twentse Routenetwerken ontwikkeld en door het bestuur vastgesteld om de routes toekomstbestendig te maken. Via een politieke markt is de raad geïnformeerd en is er breed draagvlak opgehaald. Daarnaast is de Visie perspectief VTE Twente 2030 van Twente Marketing door het bestuur vastgesteld. Hierin wordt de regio gepositioneerd als aantrekkelijke en bewuste bestemming voor bezoekers, bewoners en (jonge) talenten. Hiermee wordt de verbinding gemaakt met de strategische opgaven uit de Agenda van Twente en de samenwerking met de Twenteboard organisatie.

Aanvullende gegevens

Veiligheidsregio Twente

Voor de Veiligheidsregio Twente (VRT) was het meest kenmerkende van het jaar 2022 de asielcrisis. Begin van het jaar werden gemeenten geconfronteerd met grote aantallen Oekraïense  vluchtelingen. Net als bij de coronacrisis werd van de Veiligheidsregio verwacht een coördinerende rol te vervullen. Daarnaast kende de reguliere vluchtelingenstroom een hausse en werd ook hiervoor de hulp van de VRT ingeroepen. Samen met gemeenten heeft de VRT dit opgepakt. Daarnaast stond de VRT in 2022 ook 24/7 paraat om hulp te bieden waar nodig. In 2022 is de VRT 4.500 keren in actie gekomen bij branden, incidenten en ongevallen, waarvan 643 keer in de gemeente Hengelo. Ook is er gewerkt aan de vakbekwaamheid, de functionarissen in de crisisorganisatie en brandweermedewerkers zijn opgeleid, getraind en geoefend.

Toelichting risicoscore
De combinatie kapitaal- en arbeidsintensief zorgt voor veel vaste lasten en een erg lage flexibiliteit. Er is geen DVO. Dit drukt de score op de opdrachtgeversrelatie. Dit is verklaarbaar, de VRT voert immers wettelijke taken uit, een DVO heeft dan minder toegevoegde waarde en de financiële afspraken zijn in de begroting vastgelegd.

Aanvullende gegevens

SWB Midden Twente

SWB Midden Twente sluit het jaar 2022 financieel minder negatief af dan vooraf begroot, evenals vorig jaar. In 2022 is een start gemaakt met de nieuwe strategienota 2023-2027. Samen met de gemeenten is er een kernteam en een stuurteam gevormd, waarbij eerst een analyse van de huidige situatie onderwerp van discussie is geweest. In 2023 gaan we deze resultaten verdiepen en de eerste contouren van de nieuwe strategienota bepalen.

Er vindt een doorontwikkeling van de organisatie plaats, zowel qua structuur als cultuur. Er is een transitieorganisatie gevormd met twee directiefuncties en een projectleider Gildebor 2.0. Een belangrijk thema is: “Hoe wordt Gildebor toekomstbestendig en wat is daar intern en extern voor nodig?” In de loop van 2023 verwacht men een (voorgenomen) besluit te kunnen nemen over de definitieve nieuwe organisatie van SWB Groep.

In het proces arbeidsontwikkeling zien we een constant niveau van de aanmeldingen. Gezien de krapte op de arbeidsmarkt en de toegenomen complexiteit van de cliënten, zijn de trajecten langduriger en is er steeds vaker sprake van multiproblematiek. Echter de doelstelling op dit vlak wordt nog altijd behaald.

Wat betreft het proces beschut werk is het aantal Wsw’ers opnieuw sterker afgenomen dan verwacht, onder meer door de Regeling Vervroegde Uittreding. Gevolg: een nieuwe doelgroep met minder competenties. Dit maakt het noodzakelijk om steeds opnieuw te kijken naar passende werksoorten en nieuwe mogelijkheden hierin. Voor de doelgroep nieuw beschut staat de business case onder grote druk. Het vermogen van de Stichting SWB Beschut wordt daardoor negatief geraakt. Vanuit de brancheorganisatie Cedris vindt hiervoor een landelijke lobby plaats.

Door het negatieve resultaat en de investeringen die bij Gildebor gedaan zijn begint de liquiditeit te knellen. Het weerstandsvermogen is nog ruim boven het minimale waardoor de continuïteit niet in gevaar is. Echter om de kortlopende verplichtingen te kunnen voldoen is de SWB genoodzaakt om op de korte termijn een lening aan te gaan.
De productbladen, waarop de DVO's gebaseerd zijn in 2022 herzien. De kwaliteitsbestekken zijn tezamen met de gemeente geactualiseerd en moeten leiden tot één moederbestek, dat in 2023 klaar moet zijn.
Ecologisch maaibeheer is gestart en leidt tot hogere kosten. De gemeenteraad is hierover op 1-11-2022 geinformeerd. Onkruidbeheersing is onder de maat, met name op verhardingen en in goten. Het huidige beeldkwaliteitsniveau is D. Er wordt een plan voor verbetering gemaakt.

Veel personele wisselingen zetten de continuïteit, prestaties en resultaten van de uitvoering in de openbare ruimte onder druk.

Toelichting risicoscore
De risicoscore "hoog" is gegeven vanwege de grote financiële impact van SWB. Het eigenaarsbelang scoort, zeker voor Hengelo, hoog. Wij dragen in absolute zin heel veel middelen over aan SWB en creëren daarmee een mate van afhankelijkheid van de organisatie. Alleen dat al vergt intensief toezicht. Als verreweg de grootste deelnemer dragen we een groot deel van het risico. Er hebben in korte tijd wisselingen in de directie plaatsgevonden, die de score negatief beïnvloeden. Daarentegen is het geruststellend, dat de risicoscore zelf niet alarmeert. Veel vaste lasten kunnen niet snel bijgestuurd worden en het meer in control zijn wordt nog als verbeterpunt aangemerkt.

Aanvullende gegevens

Stadsbank Oost-Nederland

De Stadsbank Oost Nederland voert de schuldhulpverlening uit voor onze gemeente, ‘de echte bankzaken’. De gemeente is regievoerder in deze samenwerking, de Stadsbank is de uitvoerende partij. Het gezamenlijke doel is mensen schuldenvrij te krijgen. De financieel-technische zaken op dit gebied, waaronder budgetbeheer en schuld regelen, zijn overgedragen aan de Stadsbank. Binnen de Stadsbank werken 21 gemeenten samen, na uittreding van de gemeente Aalten per 2022.

Het bestuur van de Stadsbank heeft in 2022 de Strategische Agenda vastgesteld. Middels een klantreis is vormgegeven aan een nieuw dienstverleningsmodel. Hierin is de beweging gemaakt van productgericht naar klant- en resultaatgericht werken. De menselijke maat in het sociaal domein is leidend en er is een meer realistisch perspectief of zelfredzaamheid. Om goed aan te sluiten bij de gemeentelijke integrale toegang en regie zijn er drie pakketten geformuleerd: ontzorging, hybride en basis. Hengelo heeft gekozen voor het basispakket, omdat wij de intake zelf uitvoeren en de regie voeren op de schuldhulpverlening. Vanaf 2023 wordt de nieuwe werkwijze uitgerold. Tevens is een nieuwe berekening gemaakt van de verdeling van de vaste kosten, zoals afgesproken. Door zelf de intake uit te voeren betaalt Hengelo vanaf 2024 een lagere bijdrage.

Aanvullende gegevens

Regionaal Bedrijventerrein Twente (RBT/BXL)

In de meeste communicaties wordt de handelsnaam Bedrijventerrein XL gebruikt. We hebben het dan over dezelfde rechtspersoon.
Het bedrijventerrein ontwikkelt zich zo goed, dat de verliesgevendheid is omgeslagen in een winstverwachting. In 2022 zijn er weer nieuwbouwpanden gebouwd en in gebruik genomen. De uitgifte van grond is verder versneld ten opzichte van de planning. Omdat dit ook tegen hogere prijzen plaatsvond is het resultaat 2022 wederom positief. De looptijd van het project was al verkort naar 2028 en is nu nog verder naar voren gehaald. Eind 2025 zijn naar verwachtingen alle gronden uitgegeven en de kosten gemaakt voor deze kavels.
Het nu verwachte resultaat op eindwaarde was al 4,9 miljoen positief. In 2022 is een deel daarvan, bijna
€ 1 miljoen, als jaarresultaat aan te merken.

Er is nog een Investeringsbudget beschikbaar voor duurzaamheidsinitiatieven. Voor het opstellen van een businessplan voor het ontwikkelen, realiseren en beheren van energie voorzieningsvraagstukken voor de bedrijven op het terrein is Firan B.V. ingeschakeld.
De risicoscore was al verbeterd en is in 2022 op hetzelfde niveau gebleven.

Aanvullende gegevens

Gemeentelijk Belastingkantoor Twente

Het GBTwente voert de wettelijke taken lokale heffingen voor ons uit. De hoofdtaken zijn het waarderen van vastgoed conform de Wet WOZ en heffen, bezwaarafhandeling en invorderen van belastingen.
In 2022 heeft GBTwente het concept strategisch meerjarenplan 2023-2026 " Met mekaar en voor mekaar" opgesteld. GBTwente is zich bewust van een tanend vertrouwen in de overheid en polarisatie en verharding van de samenleving. En van grote lastenstijgingen en oneigenlijke verdienmodellen van No Cure No Pay organisaties. Ook de behoefte aan schaarser wordend personeel is groot. En goed en betrokken personeel ziet GBTwente als voorwaarde om succesvol te zijn en inwoners optimaal te helpen.
Corona is op zijn retour, maar de gevolgen ervan ijlen nog na in de waardering van vastgoed en in de capaciteit van inwoners om de aanslagen te kunnen betalen. De toeslagenaffaire houdt de organisatie nog lang bezig.

GBTwente zet in op het directe contact met de inwoner door laagdrempeliger te worden, b.v. als het gaat om bezwaar maken en om het aanvragen van kwijtschelding. Door technische vereenvoudiging (QR-code bij aanslagen) en door een open houding heeft men de interactie met de inwoner opgezocht. Bezwaar maken is vereenvoudigd. Een intensief reclame-offensief van WOZ-bezwaarbureau's via landelijke TV veroorzaakten toch nog weer teveel bezwaren tegen de WOZ-waarde.

In 2022 zijn afspraken gemaakt tussen gemeenten en GBTwente over de gezamenlijke taakuitvoering bij het updaten van BAG- en WOZ-bestanden. De directeur is vertrokken in 2022. Inmiddels zijn directie en MT weer op de noodzakelijke sterkte.

Aanvullende gegevens

Crematoria Twente

De discussie over het blijven deelnemen aan Crematoria Twente is uitgemond in een bevestiging door gemeenten. Daarna is in 2022 het dividendbeleid aangepast. Er zijn geen opvallende zaken te melden. Het aantal crematies is met 4.265 hoger dan het begrote aantal van 3.870. De oversterfte in Nederland als gevolg van Corona zou ergens omkeren in ondersterfte. Dit is in 2022 nog niet het geval geweest. Meer crematies leidt tot een hogere omzet en een fors hoger financieel resultaat dan begroot. Hier speelt ook het weer onbeperkt kuinnen gebruiken van de gastenkamers een rol. De horecaomzet is hierdoor ook weer aangetrokken.

Aanvullende gegevens

Omgevingsdienst Twente (ODT)

ODT is de verplichte samenwerking op het gebied van milieuvergunningen, -toezicht en -handhaving. Door Corona en de invloed van de stikstofproblematiek heeft ODT werkvoorraden zien toenemen. Deze moeten nu weer weggewerkt worden. Op het gebied van melding activiteitenbesluit, omgevingsvergunning en handhaving is de werkvoorraad afgenomen. Bij de maatwerkvoorschriften, intrekkingen (bij stoppen activiteit) en astbestmeldingen nam de werkvoorraad toe. Toezicht loopt weer in de pas.
De adviesrol wordt steeds meer gevraagd, waardoor wachttijden ontstaan. Er was een toename in bezwaar- en beroepszaken. De agrarische vergunningverlening wordt ondanks de maatregelen nog sterk beïnvloed door de stikstofproblematiek, evenals de bijbehorende stikstofadviezen.
In het voorjaar 2022 heeft het Algemeen Bestuur (AB) ingestemd met een set ‘Out-of-the-box maatregelen’. Deze set tijdelijke werkafspraken voorziet in beheersbaarheid van de werkvoorraad en werkdruk. Hierbij is afgeweken van de landelijke handhavingsstrategie en is lichter getoetst. De evaluatie laat geen problemen zien. Het AB heeft op 1 december 2022 de bestuurlijke uitgangspunten van outputfinanciering vastgesteld. Deze gaan toegepast worden bij de programmabegroting 2024.

Aanvullende gegevens

2. Ontwikkelingen vennootschappen en corporaties

Twente Milieu N.V.

Twente Milieu is onze afvalinzameldienst en bedient sinds de toetreding van Haaksbergen en Wierden inmiddels 9 van de 14 Twentse gemeenten. Twente Milieu werkt volgens het kostprijs-plus systeem toe. Ze rekent in de doorbelasting aan gemeenten met de kostprijs +2%.

In 2022 heeft Twente Milieu missie, visie en kernwaarden herijkt en een gemeenschappelijke maatschappelijke opdracht geformuleerd. De 3 speerpunten die aan de basis staan van de maatschappelijke opdracht zijn inclusiviteit, biodiversiteit en circulariteit. Dit krijgt in 2023 een vervolg in het vaststellen van een nieuwe meerjarenstrategie.
In 2022 is ook het dividendbeleid opnieuw besproken. Aandeelhouders hebben in november een hard standpunt ingenomen over het dividendbeleid. Twente Milieu wilde een deel van het vermogen inzetten voor duurzaamheidsinvesteringen. Aandeelhouders hebben in november bepaald dat Twente Milieu terug moet naar de grens van 32,5% solvabiliteit. Niet door dividend uitkeren, maar door de kostprijzen voor gemeenten neerwaarts bij te stellen. De wens om duurzamer te werken blijft, zowel voor de huisvesting als voor het wagenpark. Concreet zal Twente Milieu verlies moeten draaien om het eigen vermogen terug te brengen.
Twente Milieu is in 2022 met een aantal stakeholders bezig om een sluitende businesscase voor circulaire ambachtscentra in de regio te realiseren. Een van de beoogde locaties is aan de voorkant van het milieupark aan de Wegtersweg.

Aanvullende gegevens

Twence Holding B.V.

Twence is de afvalverwerker en duurzaamheidsbevorderaar van de Twentse gemeenten. De focus ligt niet meer op het basisproces van verbranding, maar op de productie van grondstoffen en energie uit dit proces.
Afvalverbranding staat ter discussie vanwege de forse uitstoot aan CO2 en andere broeikasgassen zoals stikstof. Afvalverbrandingsinstallaties zullen er echter nog jaren moeten zijn, omdat we ondanks afvalscheiding nog veel restafval produceren. Twence heeft van de nood een deugd gemaakt door de vrijkomende warmte voor hergebruik beschikbaar te stellen. De bebouwde omgeving van Enschede en Hengelo profiteren hiervan.
Twence heeft in alle opzichten een goed jaar gehad. In 2022 zijn b.v. de warmtelevering aan Grolsch gerealiseerd en is de mestverwaardingsinstallatie in Zenderen in gebruik genomen. Twence levert Grolsch warmte en helpt het bedrijf klimaatneutraal te worden. De mestverwaarding breekt mest van boeren uit de regio volledig af tot bruikbare producten en water. Twence is in 2022 begonnen met de bouw van een CO2-afvanginstallatie, die CO2-emissie vermindert en vloeibaar CO2 oplevert voor o.a. glastuinbouw. Een zeer goed bijdrage aan het milieu.
Samen met gemeenten (in de RES-T) en partners (Cogas en Ennatuurlijk) is in 2022 gewerkt aan een ontwerp voor een regionaal Twents warmtenet (RWT). Daarmee kunnen in potentie 100.000 woningen van het gas af. Hierbij is men zich bewust van de eindigheid van afvalverbranding als warmtebron en bouwt men zo, dat andere bronnen in de toekomst kunnen worden toevoegd.

In 2022 heeft de afgevaardigde van de Commissaris van de Koning van Overijssel bemiddeld bij de impasse die is ontstaan tussen gemeenten die aandelen willen verkopen (AOT: Almelo, Oldenzaal en Twenterand) en blijvende gemeenten, tevens potentiële kopers. De AOT-gemeenten kijken vanuit andere belangen naar te nemen besluiten. Dit heeft de relaties binnen Twence onder druk gezet. Zelden is consensus over voorstellen. Er is een Commissie aan- en verkopen ingesteld met de bestuurder van Twence en 2 burgemeesters, geleid door een lid van de Raad van Commissarissen. In 2022 heeft de commissie Deloitte opgedragen een waardebepaling aandelen Twence op te stellen. Deze moet nog worden vastgesteld. De wens van alle partijen is om tot aandelentransacties te komen.

Door de hoge energieprijzen heeft Twence in 2022 een veel hoger rendement behaald op de warmtelevering dan was begroot. Dit voordeel heeft geen relatie met de prijs die afnemers van warmte gebruiken; die prijs is wettelijk aan de gasprijs gekoppeld en daarmee niet afhankelijk van de inkoop van warmte door o.a. Warmtebedrijf Hengelo. De hoge winst resulteert in een hoog dividend voor de aandeelhouders.

Aanvullende gegevens

Warmtebedrijf Hengelo B.V.

Warmtebedrijf Hengelo B.V. (WbH) is de warmteleverancier van de eindgebruikers die zijn aangesloten op het warmtenet in Hengelo. Ennatuurlijk is met 95% van de aandelen groot aandeelhouder. Naast het aandeelhouderschap in de B.V. heeft de gemeente Hengelo nog een belang vanwege een achtergestelde lening van € 1 miljoen die is verstrekt. De voorwaarden voor aflossing van deze lening vereisen een ruime winstgevendheid van het bedrijf. Tot nu toe was het twijfelachtig of die situatie bereikt zou worden en vanwege het onzekere karakter van deze lening is er een voorziening gevormd.
Door de verwachte groei van nieuwbouw in de concessiegebieden, de technische verbeteringen in het warmtesysteem die zijn doorgevoerd en het afgeven van een gelijkwaardigheidsverklaring door het college met een hogere EOR (equivalent opwekrendement), laat WbH voor 2023 – 2027 een voorzichtig positief beeld zien. Met de verwachte woningbouwontwikkeling in Hart van Zuid en de spoorzone zal ook in de komende jaren het aantal aansluitingen blijven groeien en de verwachting is dat deze groei zich de komende jaren zal doorzetten. Dat vraagt wel om investeringen voor het uitbreiden van de warmte-infrastructuur voor de realisatie van nieuwe aansluitingen. Voorlopig worden de liquide middelen verstrekt door Ennatuurlijk.
Ondanks de geringe invloed (5%) heeft Hengelo een beleidsmatig belang waarvoor een samenwerking is aangegaan van 15 jaar. Het warmtenet biedt kansen om bestaande bouw aardgasvrij te maken en daarom volgen we WbH op de voet. De eerder uitgegeven lening van Hengelo verhoogt het financieel belang. De risicoscore blijft hoog. De verklaringen daarvoor zijn al gegeven.

Aanvullende gegevens

Warmtenetwerk Hengelo B.V.

Warmtenetwerk Hengelo BV (WnH) voert alle transportactiviteiten middels het hoofdtransportnet uit. Firan is met 95% van de aandelen grootaandeelhouder en is de netwerkbeheerder op lokaal niveau. De gemeente Hengelo heeft met 5% van de aandelen een minderheidsbelang in de B.V. De gemeente heeft naast het aandeelhouderschap een belang, doordat ze een achtergestelde lening van € 1 miljoen heeft verstrekt.
In 2022 bleek, evenals in 2021, dat de activa op de balans met de verwachte omzetprognoses niet terugverdiend gaan worden. Dit heeft geleid tot een tweede afwaardering van de activa, die rechtstreeks leidt tot een verliespost in 2022. Dit heeft een verder vergroot negatief eigen vermogen als gevolg. De financiële positie is verontrustend, wat uitgedrukt wordt in een hoge score bij de risicoinvenatrisatie.
De omzettoename bij Warmtebedrijf leidt alleen tot omzettoename bij WnH als deze door extra aansluitingen is veroorzaakt. Van de hogere energieprijzen profiteert WbH wel, maar WnH niet. Een forse verdere groei van het aantal aansluitingen is nodig om winstgevend te kunnen exploiteren. Die groeipotentie is er wel, maar realisatie ervan is nog geen feit en duurt te lang.
Onder de huidige omstandigheden is een terugbetaling van de geldlening onwaarschijnlijk. Voor het verlies van de restschuld is een voorziening opgenomen.

Verder zal onderzocht moeten worden wat de consequenties zijn voor WnH bij eventuele realisatie van een regionaal warmtenet. Ondanks de geringe invloed (5%) heeft Hengelo een beleidsmatig belang om de beschikbare warmtebronnen (Twence en in directe zin Nobian) maximaal te benutten. Hiervoor is een samenwerkingvan 15 jaar aangegaan.

Aanvullende gegevens

Enexis N.V.

Enexis is onze regionale distributeur van energie. Ze is een grote speler in de energietransitie. Enexis moet zich tot het uiterste inspannen om het netwerk zo snel uit te breiden, dat overal de door nieuwe lokale energieopwekkers geproduceerde stroom naar de eindgebruikers kan worden getransporteerd. Bijna de helft van de totale RES-opgave valt binnen het verzorgingsgebied van Enexis, dat hiermee een gigantische investeringsopgave heeft. Het vinden van personeel is een bottleneck, die de opgaven nog uitdagender maakt.

Enexis heeft toename van eigen vermogen nodig om solvabel te blijven. Een miljoen euro per dag investeren kan niet zomaar betaald worden. Alleen lenen kan niet, dan zou de solvabiliteit zo ver dalen, dat kredietinformatiebureau's minder vertrouwen hebben in het bedrijf en hun rating neerwaarts gaan bijstellen. Er moet ook eigen vermogen verkregen worden. Wij dragen daar, evenals meer gemeenten, in eerste instantie niet aan bij. Om financiering te borgen heeft Essent het Rijk gevraagd om mee te denken en te overwegen om eigen vermogen te verschaffen. Het afsprakenkader waaronder het Rijk wil deelnemen is opgesteld. Een directe deelname van het Rijk verwacht Enexis niet voor 2030. Deelname van het Rijk kan uitgesteld worden als Enexis de opbrengst van de verkoop van dochter Fudura BV (€ 1,1 miljard) aan het eigen vermogen mag toevoegen. Hierover wordt in de AvA van april 2023 besloten.

Met ons bescheiden aandeel in Enexis kunnen we zeer beperkt invloed hebben op de koers van het bedrijf. Als gevolg van de extra investeringen in de energietransitie, de doorberekening van de hogere Tennet-tarieven en de wettelijke belemmering om de extra investeringen direct in de tarieven te verwerken, zal de winst de komende jaren onder druk komen te staan.
Ons financiële risico is slechts het moeten afwaarderen van de boekwaarde van de aandelen. Dit risico is verwaarloosbaar.

Aanvullende gegevens

BNG Bank N.V.

De BNG Bank is de bankier van en voor overheden en voor instellingen met een maatschappelijk belang. De bank ziet zichzelf als publieke bank met dezelfde maatschappelijke doelen als haar klanten. Met de strategie "Ons kompas naar impact" ligt de focus ligt op maatschappelijke impact, meer dan op winst. Kernwaarden: duurzaam, betrouwbaar en professioneel. BNG Bank is één van de weinige banken met een triple A-rating, wat staat voor financieel zeer solide. Het halfjaarbericht 2022 laat zien dat financiële resultaten, ondanks de maatschappelijke onrust, niet onder druk staan. BNG Bank staat onder intensief toezicht van De Nederlandse Bank en De Europese Centrale bank. Wij kunnen volstaan met het volgen van de bank.

Voor banken is de solvabiliteit per definitie zeer laag. Daarom wordt bij banken naar de Tier 1 ratio gekeken. Deze geeft de verhouding van de vrije reserves ten opzichte van de (risico gewogen) verstrekte leningen aan. Voor BNG Bank is de Tier 1 medio 2021 36%, ruim boven het door de ECB vereiste niveau.

Aanvullende gegevens

3. Ontwikkelingen stichtingen en verenigingen

In deze groep heeft gemeente Hengelo geen verbonden partijen. De hierna genoemde stichtingen of verenigingen onder 5 voldoen niet aan de definitie "Verbonden partij", maar vinden we wel vermeldenswaardig.

4. Ontwikkelingen overige verbonden partijen

Euregio

De euregio behartigt de belangen van de grensgemeenten in Nederland en Duitsland. Ze is erop gericht om drempels die door landelijke regels worden gevormd te bestrijden. En daarmee het vrije verkeer van mensen en goederen in de regio te bevorderen.
Het vreemd vermogen van de Euregio bestaat voor € 12 miljoen uit de verplichting om bij de Euregio gestalde middelen van het Interreg-V-programma terug te betalen. Zonder deze middelen is er een normale verhouding eigen/vreemd vermogen.

Aanvullende gegevens

5. Instellingen met bestuurlijk belang overwegend met publieke middelen gefinancierd

Vereniging Nederlandse gemeenten (VNG)

De VNG is onze belangenbehartiger in alle gemeente overstijgende belangengroeperingen. Zij is de gesprekspartner van het rijk, de provincies, werknemersorganisaties etc. in veel zaken die gemeenten aangaan. De website van de VNG is een kennis- en informatiebron voor gemeenten. Ze zit vooraan bij ontwikkelingen en vertaalt deze naar behapbare informatie voor gemeenten. Daarnaast doet ze onderzoeken en draait ze projecten die voor gemeenten waardevol zijn. Deze projecten worden jaarlijks in de ledenvergadering bepaald.

Aanvullende gegevens

Stichting Twente Board

De sociaal-economische taken van de voormalige Regio Twente zijn per 1-7-2021 bij Stichting Twente Board belegd. De board wordt ondersteund door Twente Board Development BV. Twente Board is de samenwerking van ondernemers, onderwijs en overheid (3 O's). Vergaderingen van de Twente Board worden vanuit de Overheid voorbereid in de Bestuurlijk Overleg Sociaal Economische Structuurversterking (BOSS).
In 2022 is de nieuwe Agenda voor Twente (2023-2027) gepresenteerd, welke in samenwerking met de drie O’s is vormgegeven. De Agenda voor Twente is gericht op het ‘later’. Het middel om te komen tot het samenwerken in een groene technologische topregio. Tevens is er in 2022 een aanvraag voor de vierde tranche Regio Deal gedaan. In deze aanvraag wordt vooral gekeken naar het ‘nu’. Met de brede welvaart in het achterhoofd, zien we een aantal zaken waarin Twente moet verbeteren als het wil doorgroeien naar de ambities gesteld in de Agenda voor Twente. De aanvraag is gehonoreerd met een bedrag van € 25 miljoen euro.
In 2022 heeft Twente Board de eerste jaarstukken gepresenteerd.

Aanvullende gegevens

Naast deze verbonden partijen zijn er veel samenwerkingsverbanden, waar we aan deelnemen en waar we bestuurlijk onze invloed willen uitoefenen. Als voorbeelden kunnen we de diverse coalities noemen met Twentse gemeenten, zoals Mobiliteit en Milieu Duurzaamheid en Afval, de Regionale Energiestrategie of de G40.
In bijlage 9.3 is een overzicht opgenomen van de vertegenwoordiging namens onze gemeente bij de verbonden partijen en andere samenwerkingsrelaties.

In de paragraaf 6.5 Financiering is een overzicht van de deelnemingen opgenomen met inzicht in een mogelijke, hypothetische marktwaarde van de grootste deelnemingen.