Verbonden partijen

Inleiding

Voor de uitvoering van taken kan de gemeente een beroep doen op andere organisaties of een andere organisatie oprichten. We werken samen met verbonden partijen als dit het geëigende middel is om onze beleidsdoelstellingen te realiseren. Het uitbesteden van taken aan een regionaal samenwerkingsverband betekent dat besluiten in organisatiebesturen en niet meer in de gemeenteraad genomen worden. De invloed moet gedeeld worden met andere gemeenten. Samenwerken is in enige mate afzien van democratische controle ten gunste van effectief en efficiënt samen onze doelen bereiken. Als we taken hebben uitbesteed aan een organisatie, waarin we een bestuurlijk én financieel belang hebben is deze partij een verbonden partij.
Een aantal verbonden partijen werkt bovenregionaal of landelijk. Deelneming is dan historisch verklaarbaar.

De beleidskaders rondom verbonden partijen liggen vast in de nota “Beleidskader Verbonden Partijen Hengelo 2013”, hierna “beleidskader” genoemd. Een geactualiseerde nota is opgesteld en zal in de 1e helft van 2024 worden aangeboden. In deze paragraaf informeren we over de gerealiseerde ontwikkelingen bij de verbonden partijen. Visie en nieuw beleid komt terug in de Zomernota 2024-2028.

De bijdrage van de verbonden partij aan de doelstellingen van de gemeente is onderdeel van de programmarekening (hoofdstuk 5.2). In deze paragraaf kijken we naar risico's van de bedrijfsvoering van verbonden partijen en de mate waarin dit de financiën van de gemeente of een eventuele aanspraak op onze rol als medebestuurder beïnvloedt.

Uitvoering van voorgenomen beleid

Beleidsuitvoering 2023
We hebben alle verbonden partijen gevolgd in hun bedrijfsvoering, besluitvorming en ontwikkelingen. Onze invloed oefenen we uit in de algemene en dagelijkse besturen van de verbonden partijen. Of in de vergadering van aandeelhouders of leden. We screenen de agenda van besluitvormende vergaderingen, becommentariëren deze en nemen deel aan deze vergaderingen. We hebben de gemeenteraad geadviseerd m.b.t. de jaarstukken 2022 en begrotingen 2024 van de gemeenschappelijke regelingen. We nemen deel in kerngroepen, vanuit het vakgebied of vanuit Financiën en in werkgroepen die door verbonden partijen worden ingesteld om belangrijke ontwikkelingen voor te bereiden. Voorbeelden in 2023: de voorbereiding van een regionaal warmtenet, werkgroep Münster en de impasse aan- en verkoop aandelen bij bij Twence, afwikkeling GGiD en keuze voor nieuwe programmatuur Jeugddossier bij SamenTwente of de gezamelijke tactiek bij het terugdringen van de kosten van bezwaar en beroep bij de OZB samen met GBTwente.

We hebben de gemeenschappelijke regelingen geadviseerd m.b.t. te hanteren loon- en prijsstijging en er is overleg geweest over personeelsmutaties, investeringen, reservevorming en bedrijfsvoeringsrisicos. In strategische voorstellen hebben we de gemeenteraad geinformeerd of gesproken in een technisch beraad of politieke markt.

Eind 2023 hebben we het Beleidskader Verbonden Partijen geactualiseerd. In het 1e kwartaal 2024 ronden we deze af en uiterlijk medio 2024 wordt de aangepaste kadernota aan de gemeenteraad voorgelegd.

Wetswijziging versterking positie van gemeenteraden
Per 1 juli 2022 is het wetsvoorstel “Versterken van de democratische legitimatie van gemeenschappelijke regelingen” in werking getreden. In 2023 hebben we de wijzigingen van de gemeenschappelijke regelingen van elke GR begeleid en ter kennis en beoordeling van het college en de gemeenteraad gebracht. Dit was de laatste stap in het proces om raden meer inspraak te geven bij het treffen van gemeenschappelijke regelingen en bij het nemen van besluiten door de algemene besturen. De inhoud van de aangepaste regelingen moeten 1 juli 2024 zijn gepubliceerd. De wijzigingen in de regelingen hebben onder andere betrekking op keuzes met betrekking tot zienswijzen bij verschillende onderwerpen, initiatief nemen zoals voor burgerparticipatie of het opnemen van een adviescommissie (waarin raadsleden zitting nemen). Ook is er een periodiek verplichte evaluatie van de effectiviteit van de GR opgenomen.

Nieuwe en beëindigde verbonden partijen
Er zijn in 2023 geen nieuwe samenwerkingsverbanden of rechtspersonen ontstaan of opgeheven.

Toelichting aanvullende gegevens per verbonden partij
De balansgegevens van de verbonden partijen ontlenen we aan de jaarstukken 2022 (2023 alleen indien al vastgesteld) of de gepubliceerde halfjaarsberichten 2023.
Het financieel belang is de optelsom van de jaarlijkse exploitatiebijdrage, evt. aangevuld met de subsidiebijdrage en inkoopbedrag voor dienstverlening, het jaarlijkse dividend, het ingebrachte kapitaal en de verstrekte leningen en garanties. Dit is dan het maximale verlies dat zou kunnen optreden bij bedrijfsbeëindiging. Jaarlijkse bijdragen zullen nooit geheel verloren gaan, deze worden (pragmatisch) voor 50% meegenomen.
Wat hier niet in meegenomen is: ons aandeel in de vermogenswaarde van de deelneming. Als deelnemer of aandeelhouder van een GR of BV kunnen we naast directe verliezen de potentiële opbrengst van ons aandeel verliezen. Dit speelt met name een rol in de grote BV's en NV's.

Lijst verbonden partijen

In onderstaande lijst ontbreekt de organisatievorm "verenigingen en instellingen". In deze soort hebben we geen relaties die aan de definitie van verbonden partij, bestuurlijk én financieel belang, voldoen.

Risicobeoordeling verbonden partijen

We houden jaarlijks, samen met Almelo, Enschede en Noaberkracht, een risico-inventarisatie onder de verbonden partijen. De contactpersonen van de verbonden partijen hebben relevante vragen beantwoord, waardoor een beeld verkregen kon worden over een aantal aspecten van risicogevoeligheid: bestuur, eigenaarsbelang, marktomgeving, flexibiliteit, contracten, opdrachtgeversrelatie, governance, control en kwaliteit. De hierna volgende tabel geeft aan hoe de organisaties in 2023 zijn beoordeeld. Dit is afgezet tegen het financieel belang dat we hebben in de partij. In de Beleidsbegroting 2024-2027 is een toelichting gegeven op de resultaten. In deze jaarstukken doen we dat niet. In 2024 volgt een nieuwe inventarisatie.

De verbonden partijen met een totaalscore "laag" hebben reguliere aandacht via de geplande contactmomenten, zoals periodiek overleg over doelen en uitvoering van werk en de voorbereiding van jaarstukken of begrotingen. Bij een score "gemiddeld" hoort een intensiever toezichtsregime. We zetten meer in op tussentijdse rapportages, volgen via het accountmanagement de ontwikkelingen en stellen kritische vragen in het ambtelijk overleg. Bij een score "hoog" is er intensief en gepland regelmatig contact tussen de accountmanager en de organisatie en accountmanager en medewerker verbonden partijen. In het bestuurlijk overleg worden risico's besproken. 169 Hoe risicoscore en financieel belang zich tot elkaar verhouden is weergegeven in volgende grafiek. Bij een hoog financieel belang (rode lijn) zien we graag een lage risicoscore, als een duiding van goed bestuur, goede kwaliteitin dienstverlening, financiële zekerheid en goede verantwoording richting de deelnemer/ aandeelhouder.Als een hoog financieel belang gepaard gaat met een hoge risicoscore (blauw) is er meer kans op nadelige effecten voor de gemeente en is er intensief contact met de verbonden partij. Het ideale beeld is dat de risicolijn laag en onder de lijn van het financieel belang zit. In de tweede grafiek is SWB Midden Twente niet opgenomen, omdat het hoge financieel belang van SWB de verschillen tussen andere partijen afvlakt. De tweede grafiek verduidelijkt verschillen bij overige partijen.

Ontwikkelingen 2023 en kerngegevens gemeenschappelijke regelingen

We beschrijven de kern van de samenwerking, de belangrijkste gebeurtenissen in 2023 en geven de volgens het BBV (artikel 15) verplichte kerngegevens weer.

SamenTwente

SamenTwente is één GR voor alle 14 gemeenten, onderverdeeld in de organisaties GGD Twente, OZJT (Organisatie voor zorg en jeugdhulp Twente) en VTT (Veilig Thuis Twente).
De samenwerking is na transitie nu bijna geheel wettelijk verplicht. Samen met de gemeenten en de ketenpartners zet SamenTwente zich in voor gezonde, veilige en vitale leefomgeving voor 634.000 inwoners van Twente.
Kennispunt Twente, Samen14 en Twentse Koers zijn als gast in de organisatie ondergebracht.

Eind 2022 is besloten te stoppen met het verder ontwikkelen van het digitaal dossier voor de jeugdgezondheid. Een uitgebreid extern onderzoek hiernaar heeft aanbevelingen opgeleverd die helpen bij de aanbesteding van een nieuw digitaal dossier. De juridische afwikkeling van het contract met de leverancier moet nog plaatsvinden. De gemeenteraad is hierover op 6 december 2023 per brief geïnformeerd. Ook op enkele andere onderwerpen zijn forse knelpunten ontstaan. Dat is o.a. het geval bij Veilig Thuis Twente, waar de organisatie onvoldoende tegemoet kan komen aan de vraag naar hulp, waardoor wettelijke termijnen in het gedrang komen. De forensische geneeskunde is eveneens een knelpunt gebleken. Er zijn geen artsen te vinden, waardoor de 24/7 inzetbaarheid niet is gehaald. De Organisatie voor Zorg en Jeugd in Twente (OZJT) is in 2023 niet alleen druk geweest met de nieuwe inkoop per 2025 (zie paragraaf 5.2.6), maar ook met gesprekken over en het verbeteren van de financiële positie van een aantal zorgaanbieders, om de continuïteit en kwaliteit van zorg te waarborgen. Ook hierover is de gemeenteraad vorig jaar geïnformeerd.

Aanvullende gegevens

Recreatieschap Twente

Het Recreatieschap Twente heeft in 2023 een visie opgesteld voor de ontwikkeling van de recreatieparken in Twente ter vervanging van de verouderde visie uit 2014. Daarnaast vormt de toegenomen (ruimtelijke) druk op recreatieparken, voortvloeiend uit diverse trends en ontwikkeling, een aanleiding. In de visie zijn drie ambitieniveaus uitgewerkt voor de verdere ontwikkeling van de recreatieparken. In het eerste kwartaal van 2024 dient de visie te worden vastgesteld en een besluit te worden genomen over het ambitieniveau.

In 2023 heeft het Recreatieschap Twente een rapportage opgesteld voor de herziening van de financieringssystematiek Recreatieschap Twente. Aanleiding vormt het onderhoud van duizenden kilometers aan routes en fietspaden en de financiële onbalans die dat met zich meebrengt in de financiële bijdrage van de 14 gemeenten aan het Recreatieschap Twente. In de rapportage is een viertal opties uitgewerkt die moeten zorgen voor een betere financiële balans zonder dat dit teveel ten koste gaat van de solidariteit tussen de 14 gemeenten. In het voorjaar van 2024 wordt er naar verwachting een besluit genomen over een nieuwe financieringssystematiek.

Mede naar aanleiding van het vertrek van de beleidsadviseur VTE heeft een bestuurlijke kopgroep in 2023 een voorstel gemaakt voor aanpassingen in de structuur ten einde het thema vrijetijdseconomie (VTE) in Twente meer aandacht te kunnen geven. Twee belangrijke aanpassingen zijn:

1. de functie van beleidsadviseur VTE wordt ondergebracht bij vier gemeentelijke beleidsadviseurs om zodoende meer betrokkenheid te kunnen creëren; en

2. de portefeuillehouders die in het BO-RT zitten zullen vaker bij elkaar komen, waarbij expliciet tijd wordt vrijgemaakt voor VTE om zo ook onder de bestuurders VTE nadrukkelijker op de agenda te krijgen.

Aanvullende gegevens

Veiligheidsregio Twente

Op 21 maart 2023 is de meldkamer in Hengelo overgegaan naar de nieuwe meldkamer Oost-Nederland in Apeldoorn. Deze meldkamer bedient vijf veiligheidsregio’s. De overgang naar de nieuwe meldkamer is jarenlang voorbereid en succesvol verlopen. De rest van 2023 stond in het teken van het verder optimaliseren van de werkprocessen rondom de meldingen.
De VRT heeft zich ingezet voor de coördinatie van opvang vluchtelingen Oekraïne en crisisnoodopvang. Per 1 juli 2023 is de crisisnoodopvang overgegaan naar het COA, de coördinatie van vluchtelingen Oekraïne wordt in 2024 overgedragen aan de gemeente Wierden.
De Omgevingswet, die op 1 januari 2024 in werking is getreden, vereiste in 2023 veel inzet om de werkwijze af te stemmen op deze nieuwe wet.
In 2023 zijn meerdere projecten uitgevoerd. Zo is er onder meer gestart met het vliegen met een automatische drone in Enschede, een primeur in Nederland. Er is gestart met een pilot in de Risk Factory voor de doelgroep voortgezet onderwijs om hen bewust te maken van veiligheidsrisico’s. Dit in navolging op het programma voor het primair onderwijs waarin vrijwel alle scholen in Twente aan deelnemen.

Aanvullende gegevens

SWB Midden Twente

SWB Midden Twente ontwikkelt mensen en helpt hen om de afstand tot de arbeidsmarkt te overbruggen.
Ze doet dit met de bedrijfsonderdelen SWB en Gildebor.
Voor medewerkers, die de ambitie en potentie hebben om weer aan het arbeidsproces deel te nemen begeleidt SWB hen na interne opleiding naar een detacheringsplek bij instellingen en ondernemingen. Voor wie dit een stap tever is biedt ze een beschermde werkomgeving.
Gildebor beheert en onderhoudt de openbare ruimte van de gemeenten Hengelo en Hof van Twente.

In 2023 is een nieuw strategisch plan gepresenteerd voor de jaren 2023-2027. De aanbevelingen uit de evaluatie van Gildebor en de gezamenlijkheid van dit proces met alle betrokkenen heeft geresulteerd in een breed gedragen plan. Het plan was ook de opmaat naar een aanpassing van de organisatie, die in 2023 voor het grootste deel is doorgevoerd.
De organisatie kiest voor een zuivere scheiding in de uitvoering van de rollen en de ondersteunende processen arbeidsontwikkeling, beschermd werkgeverschap en uitvoerder beheer openbare ruimte (BOR).
De organisatie van Gildebor is vernieuwd, nieuwe teams en een professionelere vorm van management van het geheel en de teams. Er is meer verantwoordelijkheid voor mensen en middelen in de lijn gelegd. Er staat nu een krachtiger organisatie. De vacatures van uitvoerder konden nog niet allemaal ingevuld worden. Daarnaast heeft 2023 in het teken gestaan van klantbinding, het versterken en intensiveren van de relatie met gemeente Hengelo.

Aanvullende gegevens

Stadsbank Oost-Nederland

De Stadsbank Oost Nederland voert de schuldhulpverlening uit voor onze gemeente. De gemeente is regievoerder in deze samenwerking, de Stadsbank is de uitvoerende partij en houdt zich bezig met de echte bankzaken. Het gezamenlijke doel is mensen schuldenvrij te krijgen. De financieel-technische zaken op dit gebied, waaronder budgetbeheer en schuld regelen, zijn overgedragen aan de Stadsbank. De Stadsbank voert de schuldhulpverlening uit voor 21 gemeenten.

Stadsbank werkt vanaf 2023 volgens het in 2022 vastgestelde nieuwe dienstverleningsmodel. Hierin is de beweging gemaakt van productgericht naar klant- en resultaatgericht werken. De menselijke maat is leidend en zelfredzaamheid het doel. Wij nemen het basispakket diensten af, omdat we zelf regie willen voeren en de intake verzorgen. Er kan ook gekozen worden voor algehele ontzorging of een tussenvorm.

Aanvullende gegevens

Regionaal Bedrijventerrein Twente (RBT/BXL)

De verkoop van gronden in het bedrijventerrein is in de laatste fase. Het RBT heeft per eind 2023 ca. 95 procent van de ca. 125 hectare bouwgrond uitgegeven. Het RBT verwacht over de resterende gronden in 2024 overeenkomsten te sluiten en in 2025 uiterlijk te leveren. Als alle gronden verkocht zijn is de doelstelling van RBT gehaald en kan de GR een plan maken voor liquidatie. Het projectbureau RBT heeft opdracht gekregen van het Dagelijks Bestuur om de processtappen voor opheffing van de regeling in detail uit te werken, in afstemming met een afvaardiging van specialisten van de deelnemers.
Dit plan is in hoofdlijn voorgelegd aan de deelnemende gemeenten Enschede, Hengelo, Borne en de provincie Overijssel. De uitwerking van het liquidatieplan voorziet in de afrekening van het batig saldo richting gemeenten en de wijze van afwikkelen van langer lopende zaken, zoals zoals de afwikkeling van erfpachtverkopen en het aflossen van aangegane leningen.
De winst op eindwaarde is nu berekend op € 11,9 miljoen. In 2023 wordt € 2,2 miljoen winst genomen.
Zeer laat in de looptijd van de grondexoploitatie is het voorspelde verlies omgeslagen in een winstverwachting. Over de betekenis hiervan voor de vennootschapsbelasting is RBT in overleg met de Belastingdienst.

Aanvullende gegevens

Gemeentelijk Belastingkantoor Twente

Het GBTwente voert lokale heffingen voor ons uit. De hoofdtaken zijn het waarderen van vastgoed conform de Wet WOZ en heffen, bezwaarafhandeling en invorderen van belastingen.
In 2023 is het strategisch meerjarenplan 2023-2026 "Met mekaar en voor mekaar" de leidraad voor de dienstverlening aan inwoners en gemeenten. De oneigenlijke verdienmodellen van No Cure No Pay organisaties in combinatie met de gemiddelde WOZ-waardestijging per peildatum hebben een niet eerder vertoonde druk op alle gemeenten en belastingkantoren, zoals GBTwente, gelegd. Een verdubbeling van het aantal bezwaren, voor Hengelo zelfs 2,5 keer het aantal van 2022. Gemeenten en samenwerkingsverbanden kraken onder de werkdruk, maar ook rechtbanken kunnen het aantal te behandelen zaken niet aan. Het besef dat dit fenomeen ontwrichtend werkt en het recht van inwoners om bijgestaan te worden in hun rechten overstijgt heeft het kabinet aangezet tot een wetswijziging. Deze is in 2024 van kracht geworden met meteen een veel minder aantal bezwaren als gevolg. Om inwoners toch te bedienen is bezwaar maken zo eenvoudig mogelijk gemaakt en worden inwoners hierbij geholpen.

De gemeente Berkelland neemt nu diensten af op contractbasis. We zitten in het vierde jaar van de vijf jaren contracttermijn. Berkelland overweegt daarna deelnemer te willen worden. Hierover zijn in 2023 gesprekken gevoerd met Berkelland en de overige deelnemers.

Het jaar werd financieel nagenoeg neutraal afgesloten. Hoge bezwaarafhandelingskosten zijn ten dele ondervangen met verdergaande automatisering en rentevoordeel op banksaldi.

Aanvullende gegevens

Crematoria Twente

Na enkele jaren met beperkte winsten na omvangrijke investeringen komt de BV weer terug in periode van consolideren van de dienstverlening en daarmee weer opbouwen van de jaarresultaten. Het totaal aantal overledenen in Nederland is lager dan in 2022, maar nog steeds hoger dan in 2020. Het aandeel crematies hierin is met 1% toegenomen tot 68%.
In 2022 is weer winst gerealiseerd in de BV. In 2023 ontving het openbaar lichaam € 488.000 dividend, dat in 2024 na aftrek van kosten voor ca € 470.000 naar de gemeenten kan worden doorgesluisd.

Aanvullende gegevens

Omgevingsdienst Twente (ODT)

De OD Twente is opgericht om zorg te dragen voor een veilige, gezonde en duurzame leefomgeving in Twente. Dit wordt, onder meer op basis van het Twentse VTH-beleid, vertaald in een uitvoeringsprogramma (UVP).

De omgevingswet, die 1-1-2024 van kracht is geworden, heeft veel gevraagd van de medewerkers in de afstemming van werkprocessen en ict-systemen. De pilot van de Omgevingstafel Twente (OTT) is voortgezet om ervaring op te doen met de nieuwe integrale werkwijze onder de Omgevingswet. Er is veel energie gestoken in werving van nieuwe gekwalificeerde medewerkers, vooruitlopend op extra formatie in 2024.

De stikstofproblematiek wijzigt voortdurend door wijziging van de regelgeving. De inzet hierop is ten kosten gegaan van de agrarische vergunningverlening, waarvoor werkvoorraden niet kunnen worden weggewerkt. Aan de positieve bijdrage aan de stikstofuitstoot van emissiearme stalsystemen wordt getwijfeld. Vergunningen hiervoor zijn vanaf 6 juni tot 1 maart 2024 opgeschort. Ook omgevingsvergunningen die zo'n initiatief bevatten kunnen niet worden verleend. Externe partners hebben diverse energiebesparende maatregelen doorgevoerd voor ODT en gemeenten. Deze zijn bekostigd met rijksmiddelen. ODT gaat de controle op de energiebesparingsplicht uitvoeren. In 2023 is de aanvraag voor de Specifieke Uitkering Toezicht en Handhaving Energiebesparingsplicht (SPUK THE) goedgekeurd. Hierdoor krijgt de OD Twente tot en met 2026 rijksmiddelen ter beschikking om additionele taken uit te voeren op het gebied van energietoezicht. Voorwaarde is dat de externe partners mee blijven doen. Deze hebben de intentie om dat te doen. Koepelorganisaties en ministeries hebben samen de intentie om het VTH-stelsel te verbeteren. Dit moet robuuster qua organisatie en financiering, handhaving en vervolging, informatievoorziening VTH, onafhankelijkheid en monitoring. De kennisinfrastructuur en arbeidsmarkt moeten sterker ondersteunend worden.

Aanvullende gegevens

2. Ontwikkelingen vennootschappen en corporaties

Twente Milieu N.V.

Twente Milieu is onze afvalinzamelaar. Die taak vervult ze voor 9 van de 14 Twentse gemeenten. Voor enkele gemeenten verzorgt ze het buurtonderhoud. Twente Milieu werkt volgens het kostprijs-plus systeem. Wij betalen kostprijs +2% risico opslag.

Twente Milieu heeft het afgelopen jaar haar strategie voor 2024-2027 vastgesteld. Insteek is de leefomgeving in balans. Er wordt gestreefd naar meer biodiversiteit, verdere reductie van de hoeveelheid afval en meer oog voor kwaliteit. Daarnaast staat verduurzaming van het wagenpark hoog op de agenda. De pijlers waarop Twente Milieu wil bouwen zijn medewerkertevredenheid, verantwoord omgaan met geld, samen met inwoners bepalen waar de aandacht naar uit moet gaan, technologische verbeteringen en het ontwikkelen tot een kenniscentrum op het gebied van afvalinzameling voor de gemeenten.
In 2023 zijn gesprekken gevoerd met Berkelland over de toetreding als aandeelhouder van Twente Milieu. Hierover vindt het komende jaar besluitvorming plaats.

Aanvullende gegevens

Twence Holding B.V.

Twence is de afvalverwerker en duurzaamheidsbevorderaar van de Twentse gemeenten. De focus ligt niet meer op het basisproces van verbranding, maar op de productie van grondstoffen en energie.
Afvalverbranding staat ter discussie vanwege de forse uitstoot aan CO2 en andere broeikasgassen zoals stikstof. Afvalverbrandingsinstallaties zullen er echter nog jaren moeten zijn, omdat we ondanks afvalscheiding nog veel restafval produceren. De vrijkomende warmte wordt benut. Inwoners en bedrijven in Enschede en Hengelo gebruiken deze warmte om gebouwen te verwarmen.
In 2023 is de nieuwe grootschalige CO2 afvanginstallatie gereed gekomen. De installatie heeft een capaciteit van 100.000 ton per jaar, 1/3^e deel van de totale fossiele uitstoot van Twence.
Twence heeft een contract kunnen sluiten met Circulus-Berkel, die namens enkele Gelderse gemeenten het afval gaat aanleveren. Daarnaast zijn gesprekken gevoerd met afvalinzamelaar Rova. Beide ontwikkelingen bieden perspectief voor toekomstige nieuwe aandeelhouderschappen.
Eind 2023 is het Strategisch Beleidsplan 2024-2027 vastgesteld. In 2023 is de weg ingelsagen om de positie van Twence als regionale duurzaamheidsbevorderaar verder te versterken. Er wordt ingezet op het versterken van het publieke karakter van het bedrijf. Het Regionaal Warmtenet Twente is verder voorbereid. Hiervoor is een subsidie van € 19,5 miljoen toegekend door het Rijk en de Provincie Overijssel.

Er is in 2023 met aandeelhouders Almelo, Oldenzaal en Twenterand gesproken over de mogelijke verkoop van de aandelen Twence van deze gemeenten. Dit proces is nog niet afgerond.
AVR (concurrent) procedeert tegen Twence en de gemeenten om hen tot openbaar aanbesteden te dwingen. De rechtbank Overijssel heeft alle vorderingen van AVR afgewezen. Momenteel loopt de beroepszaak bij het Hof.

Aanvullende gegevens

Warmtebedrijf Hengelo B.V.

Warmtebedrijf Hengelo B.V. (WbH) is de warmteleverancier van de eindgebruikers die zijn aangesloten op het warmtenet in Hengelo. Ennatuurlijk is met 95% van de aandelen groot aandeelhouder. Naast het aandeelhouderschap in de B.V. heeft de gemeente Hengelo nog een belang vanwege een achtergestelde lening van € 1 miljoen die is verstrekt. De voorwaarden voor aflossing van deze lening vereisen een ruime winstgevendheid van het bedrijf. Tot nu toe was het twijfelachtig of die situatie bereikt zou worden en vanwege het onzekere karakter van deze lening is er een voorziening gevormd.
Ondanks de geringe invloed (5%) heeft Hengelo een beleidsmatig belang waarvoor een samenwerking is aangegaan van 15 jaar. Het warmtenet biedt kansen om bestaande bouw aardgasvrij te maken en daarom volgen we WbH op de voet.

In tegenstelling tot de verwachte stijging van de energietarieven, kon het Warmtebedrijf de warmteprijs 20% lager aanbieden dan het maximale ACM tarief. Het Warmtebedrijf Hengelo werkt hard aan het verduurzamen van haar warmtenetten. Het warmtenet in Hengelo is al heel duurzaam. In 2023 introduceerde het Warmtebedrijf een warmte-etiket dat in één oogopslag laat zien welke warmtebronnen er in een net wordt gebruikt en wat de CO2-besparing is ten opzichte van verwarmen met een cv-ketel op aardgas.
Het ROC heeft haar energieafname sterk verminderd en heeft zelf warmtepompen laten installeren. Warmtebedrijf heeft haar backup voorziening bij ROC verwijderd.
In  warmteoverdrachtstation aan de Scandinaviëlaan heeft een brand gewoed. Desondanks heeft dit geen consequenties gehad voor de warmtelevering in het warmtenet van Warmtebedrijf Hengelo.

Aanvullende gegevens

Warmtenetwerk Hengelo B.V.

Warmtenetwerk Hengelo BV (WnH) voert alle transportactiviteiten middels het hoofdtransportnet uit. Firan is met 95% van de aandelen grootaandeelhouder en is de netwerkbeheerder op lokaal niveau. De gemeente Hengelo heeft met 5% van de aandelen een minderheidsbelang in de B.V. De gemeente heeft naast het aandeelhouderschap een belang, doordat ze een achtergestelde lening van € 1 miljoen heeft verstrekt.

De financiële positie is verontrustend. Een forse snelle groei van het aantal aansluitingen is nodig om winstgevend te kunnen exploiteren. Onder de huidige omstandigheden is een terugbetaling van de geldlening onwaarschijnlijk. Voor het verlies van de restschuld is een voorziening opgenomen.
In een instabiele energiemarkt heeft Warmtenet Hengelo B.V. geprobeerd om voor een stabiel warmtetransport te zorgen. Dit kon helaas niet altijd gegarandeerd worden, mede doordat Nobian de productielijn waarop wij zijn aangesloten een aantal keren heeft stilgelegd. 
Het warmtenetwerk heeft de technische problemen bij het uitkoppelpunt bij Nobian opgelost. Het technisch onderhoud blijft aandachtspunt.   

Aanvullende gegevens

Het negatieve eigen vermogen is een potentieel risico van € 82.000 (5% aandeelhouderschap) voor de gemeente Hengelo op het moment dat het bedrijf zou worden verkocht of beëindigd. Hiervoor is nog geen voorziening getroffen.

Enexis N.V.

Enexis is onze regionale netbeheerder en distributeur van energie. Ze is een grote speler in de energietransitie. Enexis moet zich tot het uiterste inspannen om haar netwerken snel uit te breiden. Nieuwe lokale energieopwekkers willen geproduceerde stroom naar de eindgebruikers kunnen transporteren. Enexis heeft de komende jaren een gigantische investeringsopgave van ca € 1,3 miljard per jaar. Het vinden van personeel is een bottleneck in die investeringsopgave, waardoor een realisatie van niet meer dan 80% van de gevraagde uitbreiding mogelijk is. Naast uitbreiding verhoogt Enexis de capaciteit van bestaande stations en trafohuisjes. In Hengelo heeft Enexis het voornemen om het midden-station Bolderhoek te verzwaren.
De netcongestie is in 2023 toegenomen. Ook grootaansluitingen (bedrijven) ervaren nu ook problemen om aangesloten te worden of om geproduceerde groene stroom te kunnen leveren aan het net.
Naast uitbreiden van het stroomnetwerk zijn er meer maatregelen nodig om de netcongestie te verminderen. Het zo efficient mogelijk gebruik maken van het bestaande netwerk heeft ook prioriteit. En sinds kort kijkt Enexis ook naar andere duurzame energievormen, zoals groen gas, warmtenetten en waterstof.
In 2023 zijn de consumententarieven omhoog gegaan om alle lasten te kunnen dekken.

De AvA heeft in april 2023 besloten, dat Enexis de opbrengsten van de verkoop van dochter Fudura BV (€ 1,1 miljard) grotendeels aan het eigen vermogen mag toevoegen. Dit versterkt haar vermogenspositie en de toegang tot de kapitaalmarkt tegen goede voorwaarden. Dit is nodig in een tijd van fors investeren.

Enexis heeft in 2023 een winst na belastingen gerealiseerd van € 72 miljoen. Dat is € 115 miljoen lager dan de winst in 2022 (na correctie verkoop Fudura) en ook lager dan 2019-2021. De oorzaak ligt met name in de toename van de kosten van transport en distributieverliezen. Enexis krijgt de lasten die volgend uit de grote investeringen in het netwerk met vertraging vergoed in de tarieven. De kosten gaan voor de baten uit. Deze grote investeringen zorgen er ook voor dat de kasstroom iets meer dan een half miljard negatief is.

Aanvullende gegevens

BNG Bank N.V.

De BNG Bank is dè bankier van en voor overheden en voor instellingen met een maatschappelijk belang. De bank ziet zichzelf als publieke bank met dezelfde maatschappelijke doelen als haar klanten. Met de strategie "Ons kompas naar impact" ligt de focus ligt op maatschappelijke impact, meer dan op winst. Kernwaarden: duurzaam, betrouwbaar en professioneel. BNG Bank is financieel zeer solide. Dit wordt onderstreept met een triple A-rating, de beste rating in de markt. Het halfjaarbericht 2023 laat zien dat financiële resultaten niet onder druk staan. BNG Bank staat onder intensief toezicht van De Nederlandse Bank en De Europese Centrale bank. Wij kunnen volstaan met het volgen van de bank.

Voor banken is de solvabiliteit per definitie zeer laag. Daarom wordt bij banken naar de Tier 1 ratio gekeken. Deze geeft de verhouding van de vrije reserves ten opzichte van de (risico gewogen) verstrekte leningen aan. Voor BNG Bank is de Tier 1 medio 2023 41,4%, ruim boven het door de ECB vereiste niveau.

Aanvullende gegevens

3. Ontwikkelingen stichtingen en verenigingen

In deze groep heeft gemeente Hengelo geen verbonden partijen. De hierna genoemde stichtingen of verenigingen onder 5 voldoen niet aan de definitie "Verbonden partij", maar vinden we wel vermeldenswaardig.

4. Ontwikkelingen overige verbonden partijen

Euregio

De euregio behartigt de belangen van de grensgemeenten in Nederland en Duitsland. Ze is erop gericht om drempels die door landelijke regels worden gevormd te bestrijden. En daarmee het vrije verkeer van mensen en goederen in de regio te bevorderen.
Het vreemd vermogen van de Euregio bestaat voor € 12 miljoen uit de verplichting om bij de Euregio gestalde middelen van het Interreg-V-programma terug te betalen. Zonder deze middelen is er een normale verhouding eigen/vreemd vermogen.

Aanvullende gegevens

5. Instellingen met bestuurlijk belang overwegend met publieke middelen gefinancierd

Vereniging Nederlandse gemeenten (VNG)

De VNG is onze belangenbehartiger in alle gemeente overstijgende belangengroeperingen. Zij is de gesprekspartner van het rijk, de provincies, werknemersorganisaties etc. in veel zaken die gemeenten aangaan. De website van de VNG is een kennis- en informatiebron voor gemeenten. Ze zit vooraan bij ontwikkelingen en vertaalt deze naar behapbare informatie voor gemeenten. Daarnaast doet ze onderzoeken en draait ze projecten die voor gemeenten waardevol zijn. Deze projecten worden jaarlijks in de ledenvergadering bepaald.

Aanvullende gegevens

Stichting Twente Board

De sociaal-economische taken van de voormalige Regio Twente zijn per 1-7-2021 bij Stichting Twente Board belegd. De board wordt ondersteund door Twente Board Development BV. Twente Board is de samenwerking van ondernemers, onderwijs en overheid (3 O's). Vergaderingen van de Twente Board worden vanuit de Overheid voorbereid in de Bestuurlijk Overleg Sociaal Economische Structuurversterking (BOSS).

De (nieuwe) Agenda voor Twente (2023-2027) is de basis voor beleid en uitvoering van de taken. De Agenda voor Twente is gericht op het ‘later’. Het middel om te komen tot het samenwerken in een groene technologische topregio.

Aanvullende gegevens

Naast deze verbonden partijen zijn er veel samenwerkingsverbanden, waar we aan deelnemen en waar we bestuurlijk onze invloed willen uitoefenen. Als voorbeelden kunnen we de diverse coalities noemen met Twentse gemeenten, zoals Mobiliteit en Milieu Duurzaamheid en Afval, de Regionale Energiestrategie of de G40.
In bijlage 9.3 is een overzicht opgenomen van de vertegenwoordiging namens onze gemeente bij de verbonden partijen en andere samenwerkingsrelaties.

In de paragraaf 6.5 Financiering is een overzicht van de deelnemingen opgenomen met inzicht in een mogelijke, hypothetische marktwaarde van de grootste deelnemingen.