Verbonden partijen

Inleiding

Voor de uitvoering van taken kan de gemeente een beroep doen op andere organisaties of een andere organisatie oprichten. We besluiten om taken door verbonden partijen te laten uitvoeren als we hiermee beter of goedkoper onze beleidsdoelstellingen kunnen realiseren. Verbonden partijen zijn samenwerkingsverbanden, waarin we een bestuurlijk én financieel belang hebben. We zitten in het bestuur van deze organisatie of hebben stemrecht in de vergadering van aandeelhouders/leden én lijden verlies als de organisatie haar verplichtingen niet kan nakomen. Het financiële belang is het risico, dat de gemeente loopt als de verbonden partij failliet gaat of aanspraak maakt op niet begrote bijdragen van de gemeente. Bestuurlijke risico’s treden op als de gemeente aangesproken kan worden op haar bestuurlijke rol in de verbonden partij. In de verschillende programma's in hoofdstuk 5 gaan we in op de bijdrage van deze partners aan maatschappelijk gewenste effecten en programmadoelstellingen. In deze paragraaf kijken we naar de kracht en zwakke punten van de organisaties zelf en de risico's die de samenwerking voor de gemeente oplevert.

Uitvoering van voorgenomen beleid

Beleidskaders
De beleidskaders rondom verbonden partijen liggen vast in de in 2024 vastgestelde nota “Beleidskader Verbonden Partijen Hengelo 2024”, hierna “beleidskader” genoemd. De basis van het beleid is dat we samenwerking met een partij aangaan als dit het geëigende middel is om een gewenst maatschappelijk effect voor de Hengelose inwoners te realiseren. Daarmee moet de samenwerking nuttig zijn en bijdragen aan de hierin door ons geformuleerde doelstellingen. Tegenover dit nut staan de kosten voor de gemeente en het risico dat de gemeente loopt door het op afstand laten uitvoeren van taken. Deze invalshoeken moeten in balans zijn; een groter risico kunnen we pas accepteren als de bijdrage aan de doelstellingen eveneens groot is.

We willen bij de samenwerking uit gaan van de zelfstandigheid en kracht van de professionele organisatie, aan wie we taken hebben toevertrouwd. Deze zullen we wel toetsen door het volgen van beleid en financiën. We zetten in op goede informatie aan onze gemeenteraad. Dat doen we door beleidsvoornemens en financiële gevolgen hiervoor voor de gemeentebegroting in begrotingen van de samenwerkingsverbanden aan de gemeenteraad uitgebreid toe te lichten, waardoor de gemeenteraad zelf kan afwegen of er voldoende wordt bijgedragen aan de door haar gewenste koers en of ze de financiële consequenties acceptabel vindt. We betrekken de gemeenteraad in en buiten de P en C-cyclus bij belangrijke ontwikkelingen bij verbonden partijen.

Wetswijziging versterking positie van gemeenteraden
Per 1 juli 2022 is het wetsvoorstel “Versterken van de democratische legitimatie van gemeenschappelijke regelingen” in werking getreden. De wet versterkt de positie bij besluitvorming en de controlerende rol van gemeenteraden door hen meer inspraak te geven bij het treffen van gemeenschappelijke regelingen en bij het nemen van besluiten door de besturen daarvan. Nieuwe bepalingen waarvoor de tekst van de gemeenschappelijke regeling moet worden gewijzigd moesten 1 juli 2024 zijn aangepast. Alleen Recreatieschap Twente en Regionaal Bedrijventerrein Twente hebben de regeling nog niet aangepast. Het Recreatieschap zit in een proces van herziening van de financieringssystematiek en past na besluitvorming daarover de regeling in zijn geheel aan. Regionaal Bedrijventerrein Twente wordt geliquideerd, is daarmee per definitie beleidsarm geworden en past om die reden de regeling niet meer aan.

Lijst verbonden partijen

Risicomanagement bij de verbonden partijen
We kunnen risico's bij verbonden partijen op meer manieren volgen:

• Verbonden partijen analyseren zelf risico's en zetten deze af tegen het weerstandsvermogen. Hierover rapporteren ze in de begrotings- en verantwoordingsstukken.

• Informatie over financiële kengetallen, zoals bijvoorbeeld eigen vermogen, schuldpositie en resultaten.

• Samen met Enschede, Losser, Almelo en Noaberkracht (Dinkelland en Tubbergen) laten we jaarlijks de verbonden partijen een risico-inventarisatie uitvoeren op basis van een set gerubriceerde vragen.

Resultaten risico-analyse 2024
De verbonden partijen beantwoorden gestandaardiseerde risicovragen in een 8-tal standaard rubrieken. De beantwoording leidt tot een score op elke vraag en rubriek en tot een totaal risicoscore. We wegen de risicoscore met het financieel belang en komen zo tot een gewogen risicoscore. Zie laatste tabel van het hierna volgend overzicht. Het financieel belang is gebaseerd op een brede definitie. Dat betekent dat er onder meer rekening wordt gehouden met de exploitatiebijdrage, de boekwaarde van aandelen, dividenden, subsidies en verstrekte leningen en garanties. Een groot financieel belang betekent dat er meer te verliezen is door deelname in deze partij. Een groot financieel belang is acceptabel als deze verbonden partij veel bijdraagt aan de doelstellingen van de gemeente en het risico op verlies van waarde niet al te groot is.

De verbonden partijen met een totaalscore "laag" hebben reguliere aandacht via de geplande contactmomenten, zoals periodiek overleg over doelen en uitvoering van werk en de voorbereiding van jaarstukken of begrotingen. Bij een score "gemiddeld" hoort een intensiever toezichtsregime.We zetten meer in op tussentijdse rapportages, volgen via het accountmanagement de ontwikkelingen en stellen kritische vragen in het ambtelijk overleg. Bij een score "hoog" is er intensief en gepland regelmatig contact tussen de accountmanager en de organisatie en accountmanager en medewerker verbonden partijen. In het bestuurlijk overleg worden risico's besproken.

Hoe risicoscore en financieel belang zich tot elkaar verhouden is weergegeven in volgende grafieken. Bij een hoog financieel belang (rode lijn) zien we graag een lage risicoscore, als een duiding van goed bestuur, goede kwaliteit in dienstverlening, financiële zekerheid en goede verantwoording richting de deelnemer/ aandeelhouder. Als een hoog financieel belang gepaard gaat met een hoge risicoscore (blauw) is er meer kans op nadelige effecten voor de gemeente en is er intensief contact met de verbonden partij. Het ideale beeld is dat de risicolijn laag en onder de lijn van het financieel belang zit. In de tweede grafiek is SWB Midden Twente niet opgenomen, omdat het hoge financieel belang van SWB de verschillen tussen andere partijen afvlakt. De tweede grafiek verduidelijkt verschillen bij overige partijen.

Actualiteiten en kerngegevens verbonden partijen
In dit onderdeel vindt u ontwikkelingen die in 2024 een rol hebben gespeeld. In de tabellen bij de verbonden partij zijn de vanuit het BBV (art. 15) verplichte elementen opgenomen en enkele aanvullende gegevens.

• De balansgegevens van de verbonden partijen ontlenen we aan de laatste jaarstukken van de verbonden partij zelf of, indien aanwezig, de geprognosticeerde balans in de meerjarenbegroting. Door de gemeenschappelijke regelingen worden toekomstige balansgegevens wel verstrekt. De geprivatiseerde bedrijven geven deze prognose niet af. Hier nemen we de gegevens uit de laatste balans op.

• De jaarresultaten zijn de resultaten die de partijen zelf hebben gerapporteerd als winst na belasting.

• Het financieel belang is de optelsom van de jaarlijkse exploitatiebijdrage, evt. aangevuld met de subsidiebijdrage en inkoopbedrag voor dienstverlening, het jaarlijkse dividend, het ingebrachte kapitaal en de verstrekte leningen en garanties. Dit is dan het maximale verlies dat zou kunnen optreden bij bedrijfsdiscontinuïteit. Jaarlijkse bijdragen zullen nooit geheel verloren gaan, deze worden (pragmatisch) voor 50% meegenomen in het financieel belang.

SamenTwente
SamenTwente is één GR voor alle 14 gemeenten, onderverdeeld in de organisaties GGD Twente, OZJT (Organisatie voor zorg en jeugdhulp Twente) en VTT (Veilig Thuis Twente). De samenwerking is na transitie nu bijna geheel wettelijk verplicht. Samen met de gemeenten en de ketenpartners zet SamenTwente zich in voor gezonde, veilige en vitale leefomgeving voor 634.000 inwoners van Twente. Kennispunt Twente, Samen14 en Twentse Koers zijn als gast in de organisatie ondergebracht.

Het algemeen bestuur van SamenTwente heeft in 2024 besloten om een kerntakendiscussie te voeren. De aanleiding voor dit besluit lag in een voorstel om extra middelen beschikbaar te stellen voor een aantal majeure inhoudelijke opgaven en financiële knelpunten (zoals forensische geneeskunde en VTT). In juli 2024 is de gemeenteraad hierover geïnformeerd en heeft ze het plan van aanpak ter informatie ontvangen. En in november 2024 is de stand van zaken van de kerntakendiscussie met de gemeenteraad gedeeld. Eind maart 2025 is besluitvorming hierover.

• De GGD zag in 2024 het aantal meldingen bij het meldpunt zorgwekkend gedrag sterk stijgen, zonder dat daar een duidelijke verklaring voor was. Ook werd er in 2024 een toenemend beroep gedaan op de Jeugdgezondheidszorg. Onder andere door een toename van ziekteverzuim op het voortgezet onderwijs als gevolg van mentale gezondheid van jeugdigen. Het digitaal dossier JGZ stond in 2024 opnieuw op de agenda; de opdracht van het nieuwe digitaal dossier is vorig jaar definitief gegund. Andere ontwikkelingen die in 2024 aandacht vroegen van de GGD waren de forensische zorg, de inrichting van de basisstructuur voor corona, de voorbereiding op de nieuwe Wet integrale suïcidepreventie, de dalende vaccinatiegraad voor verschillende vaccinaties, de toenemende vraag naar advisering op Milieu en Gezondheid en de vermindering van de wachtlijst en -tijd na een melding  over woningvervuiling.

• Voor OZJT heeft 2024 in het teken gestaan van de nieuwe inkoop van jeugdhulp per 1 januari 2025 en de implementatie daarvan. Ook het vervoer Regiotaxi is opnieuw aanbesteed en in 2024 van start gegaan. Daarnaast is OZJT ook in 2024 druk geweest met gesprekken over en het verbeteren van de financiële positie van een aantal zorgaanbieders, om de continuïteit en kwaliteit van zorg te waarborgen. Gedurende het jaar is de gemeenteraad hierover geïnformeerd. Verder is er gewerkt aan de actielijnen uit de Samenwerkingsagenda Jeugd Twente.

• In 2023 was het aantal meldingen van huiselijk geweld bij VTT aanzienlijk gestegen, wat leidde tot wachtlijsten. Door extra incidentele financiering in 2024 is het gelukt om de wachtlijst naar beneden te krijgen en laag te houden, maar het is niet gelukt om geheel wachtlijstvrij te werken. De wachttijden zijn in de zomerperiode enorm opgelopen en in het najaar weer afgenomen. Om de fluctuaties in meldingen beter te beheersen, is een duurzame aanpak noodzakelijk. Daarom is onderzoek gedaan naar VTT en de samenwerking met betrekking tot de aanpak van Huiselijk geweld & Kindermishandeling, wat heeft geresulteerd in een plan van aanpak voor de middellange termijn en lange termijn (zie paragraaf 5.2.6).

Aanvullende gegevens

Recreatieschap Twente
Het Recreatieschap Twente is een samenwerking van de 14 Twentse gemeenten met als doel het beheren en onderhouden van de drie Twentse recreatieparken, recreatieve routes en recreatieve fietspaden voor inwoners van Twente en toeristen. Daarnaast verzorgt ze de toeristische promotie, o.a. via Twente Marketing.

Het Recreatieschap Twente streeft naar een toekomstbestendig en breder gebruik van de drie Twentse recreatieparken, waar ook veel inwoners van Hengelo gebruik van maken. Er liggen kansen, door de parken voortdurend aantrekkelijker te maken voor het publiek en in te spelen op trends en ontwikkelingen in de toeristisch recreatieve sector. Daarom is er begin 2024 de visie Twentse Recreatieparken opgesteld.

Bij het opstellen van de visie is geconstateerd dat er meerdere verzakkingen hebben plaatsgevonden en dat er zand achter de damwanden of palen begint weg te spoelen bij het Rutbeek en het Hulsbeek. Er is dringende noodzaak om dit te vervangen. Hiervoor bleek dat een investering van ongeveer € 1,5 miljoen nodig is door de 14 gemeenten. In de zomernota 2024-2028 is goedkeuring gegeven voor een bijdrage van € 194.000. De werkzaamheden moeten nog starten.

Aanvullende gegevens

Veiligheidsregio Twente
De Veiligheidsregio Twente (VRT) is voor Hengelo de regionale samenwerkingsorganisatie op het gebied van de brandweer, incidenten bestrijding en crisisbeheersing. De VRT kenmerkt zich doordat ze kapitaalintensief en tegelijk arbeidsintensief is. Er is vooral de laatste tijd een sterke invloed van hogere wet- en regelgeving en landelijk beleid.

• Vernieuwing van de Gemeenschappelijke Regeling Veiligheidsregio Twente. Op 18 juli 2024 is de regeling die je juridische basis vormt voor de samenwerking tussen de deelnemende gemeenten, op het gebied van veiligheid en crisisbeheersing, vernieuwd.

• Toename van het aantal incidenten gericht op extreem weer, vooral door storm- en wateroverlast. Er werd een piek veroorzaakt door de stormen in januari en de extreme regenval in juli, zo liep de A1 bij de Lutte onder vanwege wateroverlast.

• Op 4 oktober 2024 vond er een grootschalige rampenoefening plaats waarbij de Veiligheidsregio Twente samen heeft gewerkt met de Duitse hulpdiensten. Deze oefening was gericht op het verbeteren van de (internationale) samenwerking en communicatie bij grensoverschrijdende incidenten en verliep succesvol.

• Oprichting van de stichting Waarborgfonds Veiligheidsregio’s. In 2024 is besloten om een stabiele financiële basis te waarborgen door deze stichting op te richten waardoor financiële risico’s voor de Veiligheidsregio Twente in de toekomst worden beperkt.

De verbouwde Brandweerkazerne Hengelo Centrum is per 6 januari 2025 in gebruik genomen. Onder meer het Regionaal Coördinatiecentrum (RCC) dat gebruikt wordt voor toekomstige crises, is daar nu gehuisvest.

Aanvullende gegevens

SWB Midden Twente
SWB Midden Twente ontwikkelt mensen en helpt hen om de afstand tot de arbeidsmarkt te overbruggen. Ze doet dit met de bedrijfsonderdelen SWB en Gildebor. Voor medewerkers, die de ambitie en potentie hebben om weer aan het arbeidsproces deel te nemen begeleidt SWB hen na interne opleiding naar een detacheringsplek bij instellingen en ondernemingen. Voor wie dit een stap te ver is biedt ze een beschermde werkomgeving. Gildebor beheert en onderhoudt de openbare ruimte van de gemeenten Hengelo en Hof van Twente.

2024 stond in het kader van het strategisch plan 2023-2027 “Samen Werk maken van Werk”. Er is primair geïnvesteerd in de basis van de organisatie, waarin de structuur is aangepast zodat deze aansluit bij de primaire processen: Werkleerbedrijf, Arbeidsontwikkeling en Beheer openbare ruimte. In 2024 is de eerste fase van de doorontwikkeling doorgevoerd en heeft definitieve plan- en besluitvorming plaatsgevonden voor de tweede fase. De implementatie vindt plaats in 2025. Er was sprake van een transitiedirectie, inmiddels heeft de directie een definitieve invulling gekregen.

De risico-inventarisatie 2024 leidt tot een iets betere score dan 2023. Dit is conform verwachting. SWB toetst goed de kwaliteit van intern en extern geleverd werk. De organisatie staat beter en is zich nog verder aan het verbeteren. De score 2023 werd negatief beïnvloed door meer dan gemiddelde wisselingen in het bestuur (tijdelijk drukkend effect), de afhankelijkheid van een klein aantal opdrachtgevers en het feit, dat de rechtmatigheidsverklaring 2023 nog niet kon worden afgegeven. Wij blijven een risicoscore hoog rapporteren, omdat het financieel belang ver boven de andere partijen uit steekt.

Aanvullende gegevens

Stadsbank Oost-Nederland
De Stadsbank Oost Nederland voert de schuldhulpverlening uit voor onze gemeente en 20 andere gemeenten. De gemeente is regievoerder in deze samenwerking, de Stadsbank is de uitvoerende partij en houdt zich bezig met de echte bankzaken. Het gezamenlijke doel is mensen schuldenvrij te krijgen. De financieel-technische zaken op dit gebied zijn overgedragen aan de Stadsbank. Dit betreft o.a. budgetbeheer en schuld regelen.

Stadsbank werkt vanaf 2023 volgens het in 2022 vastgestelde nieuwe dienstverleningsmodel. Hierin is de beweging gemaakt van productgericht naar klant- en resultaatgericht werken. De menselijke maat is leidend en zelfredzaamheid het doel. Wij nemen het basispakket diensten af, omdat we zelf regie willen voeren en de intake verzorgen.

Financieel gezien is 2024 afgesloten binnen de begroting (-€ 19.000). Per 1 september is er (weer) een nieuwe directeur gestart, Gerwin Pol. Het managementteam is op orde. De nieuwe werkwijze, op basis van de klantreis, draait voor het tweede jaar. Door meer aanwezigheid van de Stadsbank in het stadhuis van Hengelo wordt meer tijd vrijgespeeld om onze inwoners te begeleiden. De invoering van SmartFMS kent wat kinderziekten en ook de samenwerking met de Rabobank verloopt niet vlekkeloos. We zijn goed in gesprek hierover.

Aanvullende gegevens

Regionaal Bedrijventerrein Twente (RBT/BXL)
Het Regionaal Bedrijventerrein Twente is als grondexploitatie opgezet. Hengelo neemt voor 23% deel in de GR. Na verkoop van alle gronden kan de grondexploitatie afgesloten worden. Het voornemen om indien mogelijk al per 31-12-2024 de gemeenschappelijke regeling op te heffen is niet gehaald. Ook 1 juli 2025 gaat niet lukken. Het maken van afspraken over de beheershandelingen en bijbehorende financiële impact heeft vertraging opgelopen. Dit zijn de taken op het gebied van het parkmanagement, de erfpachtadministratie en -inning en het beheer van de havenfaciliteiten en de overname van de Energiehub op het park. De coöperatie Parkmanagement XL Businesspark en de gemeente Almelo zijn kandidaten voor de afwikkeling van deze activiteiten. In de afwikkeling willen de overnamekandidaten hun risico’s elimineren door zoveel mogelijk geld mee te vragen en willen de deelnemers in de GR zo weinig mogelijk geld achterlaten en de eindwinst onder elkaar verdelen.

Het voorgenomen opheffingsbesluit wordt voor toestemming aan de gemeenteraden van Enschede, Almelo, Hengelo en Borne en Provinciale Staten van Overijssel voorgelegd. Pas daarna kan dit besluit definitief genomen worden.

Het risicobeeld, dat wij ophalen is vanwege het beëindigen van de GR minder relevant. De risico's zijn voldoende geborgd binnen de grondexploitatie.

Aanvullende gegevens

Gemeentelijk Belastingkantoor Twente
Het GBTwente voert de gemeentelijke belastingen voor ons uit. De hoofdtaken zijn het waarderen van vastgoed conform de Wet WOZ en heffen, bezwaarafhandeling en invorderen van belastingen.
In 2024 is ingezet op het verbeteren van de zuiverheid van waarderen door een nieuwe methodiek te ontwikkelen. Onder de regie van de Landelijke Vereniging Lokale Belastingen is in 2024 het project ‘Het nieuwe waarderen’ gestart. Uitgangspunt van dit project is dat de woningeigenaar meer wordt betrokken aan de voorkant van het WOZ-beschikkingsproces en de regie heeft over de kenmerken van de eigen woning. Door de woningeigenaar eerder en actiever te betrekken bij de WOZ-waardering kan de WOZ-waarde nauwkeuriger vastgesteld worden. GBTwente is nauw betrokken bij de totstandkoming van dit project. In het najaar is de pilot ‘Check uw woning’ uitgevoerd, met goede resultaten. Landelijk starten nu pilots bij andere belastingkantoren/gemeenten met een verbeterde versie naar aanleiding van de terugkoppeling op de pilot.

In 2024 is het aantal WOZ-bezwaren, dat in 2023 explosief was toegenomen, weer genormaliseerd. De automatiseringsslag, die in 2024 is gemaakt om alle bezwaren te kunnen verwerken is nu een tool die structureel de bezwarenafhandeling efficiënter maakt. Ook op het gebied van de hondenbelasting, rioolrecht grootverbruik en controle toeristenbelasting is een automatiseringsslag gemaakt.

De gemeenten Berkelland en Bronckhorst zijn al sinds 2016 klant van GBTwente. GBTwente wil, evenals de gemeenten Berkelland en Bronckhorst, een duurzame relatie aangaan. Om dit te bereiken is momenteel een bestuurlijk besluitvormingstraject bezig om Berkelland en Bronkhorst als deelnemer van de gemeenschappelijke regeling te laten toetreden. Dit betekent dat onze gemeenschappelijke regeling per 1 januari 2026 van 8 naar 10 gemeenten groeit. Dit kan zeker bijdragen aan de continuïteit van GBTwente op de lange termijn.

De risico-inventarisatie geeft geen aanleiding om een strak controleregime te hanteren. De scores zijn goed. Het in positieve zin afwijkende jaarresultaat 2023 geeft een lagere score op het onderdeel control, waardoor net de grens van laag naar gemiddeld risico werd overschreden.

Aanvullende gegevens

Openbaar Lichaam Crematoria Twente
Cremeren is een basisvoorziening voor de regio. Inmiddels kiest 68% van de inwoners voor cremeren. Crematoria Twente beheert 4 moderne, sfeervolle crematielocaties met een goede regionale dekking in Twente. Alle inwoners hebben dezelfde toegang tot de crematoria, ongeacht of, en hoe, men verzekerd is en kunnen rekenen op redelijke tarieven. Dit waren de argumenten die in 2022 bij het ter discussie stellen van onze rol in de crematoria de doorslag hebben gegeven om de crematievoorzieningen wel onder gemeentelijk beheer en toezicht te houden.

Na een tijd van investeren in de accommodaties was een periode van consolideren en weer winstgevend worden de inzet. Om zoveel mogelijk eigen vermogen in te kunnen zetten voor de investeringen in de 4 locaties heeft de BV in het verleden een pauze in het uitbetalen van dividend aangekondigd. Eerder dan verwacht is weer winst gerealiseerd in de BV en daarmee ook in OLCT. Hengelo ontving van OLCT € 48.000 in 2023 en in 2024 € 71.000. Ook in 2024 zal de BV winst rapporteren, waardoor we in 2025 ook weer dividend gaan ontvangen.

Crematoria Twente volgt de nieuwe ontwikkelingen op het gebied van lijkbezorging om hier tijdig op in te kunnen spelen. Dit levert nieuwe ambities op bij de BV die vragen om financiering, ook deels met eigen vermogen. We doelen op resomeren als nieuwe techniek om het lichaam op te lossen en duurzamer cremeren op waterstof in plaats van gas. Na uitwerking van de plannen zal hierover opnieuw besloten worden.

Aanvullende gegevens

Omgevingsdienst Twente (ODT)
De OD Twente is een wettelijk verplichte gemeenschappelijke regeling tussen de Twentse gemeenten en de provincie Overijssel voor de uitvoering van milieutaken. Zij zet zich in om kwalitatief hoogwaardige VTH-producten (vergunningen, toezicht en handhaving) en diensten te leveren aan haar deelnemers.

De inwerkingtreding van de Omgevingswet heeft behoorlijke gevolgen gehad. Omdat er veel nieuwe producten zijn ontstaan was het voor de prognosecijfers en verantwoording in 2024 een behoorlijke uitdaging. Het laatste kwartaal van 2024 heeft in het teken gestaan van het intensiveren van de periodieke controles om zoveel mogelijk geplande controles uit te voeren. Ondanks dat is de 100% niet gehaald.

De risicoscore is verbeterd. De organisatie is meer in balans gekomen. Er zijn geen bijzondere aandachtspunten meer op grond waarvan een strak controleregime zou moeten gelden.

Aanvullende gegevens

2. Ontwikkelingen vennootschappen en corporaties

Twente Milieu N.V.
Twente Milieu levert aan 9 gemeenten diensten op het gebied van afvalinzameling. In 2024 is een positief besluit genomen over de toetreding van Berkelland als aandeelhouder per 1-1-2026. Voor een deel van de gemeenten voert ze tevens beheer van de openbare ruimte en/of overige taken uit, zoals b.v. gladheids- of ongediertebestrijding. Twente Milieu wil samen met gemeenten innovatief werken aan een afvalloos Twente. De bedrijfstaken afvalinzameling en beheer openbare ruimte worden goed gescheiden. Door het kostprijs-plus-systeem kunnen gemeenten rekenen op goede tarieven. Winsten zijn daarom niet te verwachten, tenzij bijzondere omstandigheden de bedrijfsvoering positief beïnvloeden. In die gevallen is nu afgesproken, dat er geen winst wordt uitgekeerd, maar dat de voordelen via tariefverlaging aan de aandeelhoudende gemeenten worden teruggegeven.

Twente Milieu bereidt zich voor op nieuwe duurzaamheidseisen van gemeenten bij de toegang tot de binnenstad. Ze vergroent daarom het wagenpark; elektrisch waar het kan en minder vervuilende brandstof waar elektrisch (nog) niet kan.

Twente Milieu behoort tot de best scorende verbonden partijen bij de jaarlijkse risico-inventarisatie.

Aanvullende gegevens

Twence Holding B.V.
Twence is de verwerker van onze afvalstoffen, waaronder gft en huishoudelijk restafval. Per 1-7-2022 zijn nieuwe langjarige leverings- en prijsafspraken met gemeenten overeengekomen en doorgevoerd. Hierdoor kunnen we de afvaltarieven voor inwoners zo stabiel mogelijk houden. Twence profileert zich daarnaast op ons verzoek tevens als duurzaamheidsbevorderaar. Ze is producent van waardevolle grondstoffen en energie uit afval en biomassa. Daarmee worden grondstofkringlopen gesloten; alle afval is in die optiek grondstof voor andere producenten, zonder dat er restafval over blijft.

Afvalverbranding staat ter discussie vanwege de forse uitstoot aan CO2 en andere broeikasgassen zoals stikstof. Afvalverbrandingsinstallaties zullen er echter nog jaren moeten zijn, omdat we ondanks afvalscheiding nog veel restafval produceren. De vrijkomende warmte wordt benut. Inwoners en bedrijven in Enschede en Hengelo gebruiken deze warmte om gebouwen te verwarmen. In 2024 is de nieuwe grootschalige CO2 afvanginstallatie in gebruik genomen, die 1/3e deel van de totale fossiele uitstoot van Twence gaat afvangen en in vloeibare vorm levert aan kassen, die de CO2 gebruiken voor plantengroei.

Het resultaat 2024 van € 12,5 miljoen overtreft het begrote resultaat van € 10,6 miljoen. Bij dit resultaat wordt het minimale dividend van € 7 miljoen uitgekeerd aan de aandeelhouders. De winst wordt nog steeds nadelig beïnvloed door ongeplande stops van de verwerkingslijnen als gevolg van ontploffing van lachgascilinders. Dit ondanks genomen maatregelen om de cilinders vooraf in te nemen.

Op 19 december 2024 heeft de Algemene Vergadering van Aandeelhouders na een zeer langdurig proces besloten om de gemeenten Almelo, Oldenzaal en Twenterand in staat te stellen hun aandelen te verkopen. Hengelo was één van de kopende gemeenten. Ons aandeel steeg daarmee van 12,44% naar 18,25%. Door het vertrek van Almelo, Oldenzaal en Twenterand, die nog tot 1 juli 2027 verplicht afval leveren aan Twence, ontstaat onderbezetting op de publieke afvallijn als niet tijdig nieuwe aandeelhouders of deelnemers aan de communale samenwerking worden gevonden.

De objectieve risicoscore is nog steeds erg goed.

Aanvullende gegevens

Warmtebedrijf Hengelo B.V.
Warmtebedrijf Hengelo B.V. (WBH) is de leverancier van warmte aan de eindgebruikers die zijn aangesloten op het lokale warmtenet in Hengelo. Ennatuurlijk B.V. is met 95% van de aandelen grootaandeelhouder. Gemeente Hengelo heeft met 5% van de aandelen een minderheidsbelang in de BV. WBH is eigenaar van de DEC Noord en Zuid en het distributie leidingstelsel in de wijken. WBH heeft belangstelling om de eigendommen van WNH over te nemen. Het bedrijf kan dan nog adequater inspelen op alle ontwikkelingen om invulling te geven aan de collectieve-warmte opgaven die de warmtetransitie met zich meebrengt. Het warmtenet biedt kansen om, naast de nieuwbouw in de concessiegebieden waarvoor een aansluitplicht geldt, ook bestaande bouw in de wijken waar al warmte-infrastructuur aanwezig is aardgasvrij te maken. Beide partijen zijn het eens geworden over de overname van de activa en passiva. Voor de eindgebruikers verandert er niets want de klantcontacten verliepen altijd al via WBH.

In de risico-inventarisatie laat het jaar 2024 een iets lagere score zien dan in 2023. Dat komt onder andere door een wat grotere afwijking tussen het werkelijke resultaat en het budget in 2023. Logischerwijze is een kleine organisatie meer op de kerntaak gericht en minder op de bijkomende aspecten als bijvoorbeeld governance, frequente rapportage en vergelijking in de branche. Ze heeft één directeur in plaats van een directie met meervoudige expertises. Ontbrekende kwaliteitsaspecten buiten de kerntaak worden overigens wel gecompenseerd door de controle vanuit moederbedrijf Ennatuurlijk. Veel soorten kosten zijn nauwelijks beïnvloedbaar. Er worden weer zwarte cijfers geschreven, maar nog niet op het verlangde niveau.

Aanvullende gegevens

Warmtenetwerk Hengelo B.V.
Warmtenetwerk Hengelo (WNH) is een B.V. waar Firan als grootaandeelhouder 95% van de aandelen bezit en gemeente Hengelo een minderheidsbelang heeft met 5% aandelen. Daarmee is het een publieke netbeheerder die verantwoordelijk is voor het transport van warmte voor het bestaande lokale warmtenet. WNH is eigenaar van het hoofdtransportnet dat vanaf het warmteoverdrachtstation bij Nobian de industriële restwarmte van dit bedrijf bij DEC Noord en DEC Zuid invoedt. Vanuit de DEC’s levert Warmtebedrijf Hengelo B.V. (WBH) deze warmte aan haar klanten. WNH heeft zelf geen invloed op de klantenwerving en is afhankelijk van afzet van WBH. Door het uitblijven van besluitvorming over de Wet collectieve warmte (WCW) zijn ook de geraamde aansluitingen op het warmtenet achter gebleven en daarmee het warmtetransport. Daardoor heeft WNH in de afgelopen jaren verliezen geleden en is er een negatief eigen vermogen ontstaan.

Dat was aanleiding voor Firan om te willen stoppen met haar activiteiten in Hengelo en op zoek te gaan naar een geïnteresseerde partij die de transportactiviteiten wil overnemen. WBH was geïnteresseerd en beide partijen zijn het eens geworden over de overname van de activa- en passiva. Onderdeel van de afspraken over de activa/passiva overdracht is dat gemeente Hengelo naar rato bijdraagt in het negatieve eigen vermogen per 31-12-2023. Dit betekent, dat exploitatierisico's na deze datum voor Firan zijn. De kerngegevenstabel is daarom gebaseerd op de peildatum 31-12-2023.
Met de in 2024 gevormde verliesvoorziening voor een te storten bijdrage van € 105.000 aan het vermogen van Warmtenetwerk Hengelo BV is het risico van deze deelneming afgedekt.
Naar verwachting zal Warmtenetwerk Hengelo BV na de overdracht van activa en passiva ontbonden worden.

Aanvullende gegevens

Enexis N.V.
Enexis is een netbeheerder die elektriciteit en gas naar huizen en bedrijven in Noord-, Oost- en Zuid-Nederland transporteert. Het is een grote speler in de energietransitie. Het jaar 2024 stond voor Enexis in het teken van bouwen, bouwen, bouwen. Het elektriciteitsnet raakt steeds voller, waardoor grootzakelijke klanten niet meer aangesloten kunnen worden op het net. En ook zijn er geen mogelijkheden meer om grootschalige duurzaam opgewekte elektriciteit terug te leveren aan het net. Enexis werkt dan ook hard aan het uitbreiden van haar infrastructuur. Het gaat om de extra aanleg van kabels en leidingen, het verzwaren van midden-spanningsstations, maar ook in de wijken moeten er extra laag-spanningsstations en trafohuisjes bij komen.

Gemeente Hengelo verkent samen met Enexis welke potentiële locaties geschikt zijn. Ook eigen gronden van de gemeente worden kunnen worden ingezet. Zo is er overeenstemming over de overname van gemeentegronden om het midden-spanningsstation Boeldershoek uit te breiden.

De financiering van de investeringen is een opgave. Enexis heeft toename van eigen vermogen nodig om solvabel te blijven en de A-status bij kredietbeoordelaars te behouden. Dit is nodig om leningen tegen een gunstige rente te kunnen afsluiten. Een ander gevolg is dat de netwerktarieven voor inwoners en bedrijven toenemen, omdat investeringslasten door worden berekend.

Om financiering te borgen heeft Essent het Rijk gevraagd om mee te denken en te overwegen om eigen vermogen te verschaffen. Hier is positief op gereageerd. De verwachting is dat Enexis het Rijk niet nodig heeft voor 2030. Wel vraagt Enexis medewerking van aandeelhouders door toe te staan, dat het uit te keren dividend naar boven toe gemaximeerd wordt op € 100 mjloen. Over dit voorstel wordt in de AvA van april 2025 gestemd.

De risicoscore is goed. Omdat Enexis maar 1x per jaar een AvA houdt en 2x per jaar rapporteert scoort ze minder op het onderdeel governance.

Aanvullende gegevens

BNG Bank N.V.
De BNG Bank is dè bankier van en voor overheden en voor instellingen met een maatschappelijk belang. De bank ziet zichzelf als publieke bank met dezelfde maatschappelijke doelen als haar klanten. Met de strategie "Ons kompas naar impact" ligt de focus ligt op maatschappelijke impact, meer dan op winst. Kernwaarden: duurzaam, betrouwbaar en professioneel.
BNG Bank is financieel zeer solide. Dit wordt onderstreept met een triple A-rating, de beste rating in de markt. BNG Bank geeft zelf aan een “uitstekende periode achter de rug te hebben”. Het halfjaarbericht 2024 laat dit ook zien. BNG Bank staat onder intensief toezicht van De Nederlandse Bank en De Europese Centrale bank. Wij kunnen volstaan met het volgen van de bank.

Voor banken is de solvabiliteit per definitie zeer laag. Daarom wordt bij banken naar de Tier 1 ratio gekeken. Deze geeft de verhouding van de vrije reserves ten opzichte van de (risico gewogen) verstrekte leningen aan. Voor BNG Bank is de Tier 1 medio 2024 43%, ruim boven het door de ECB vereiste niveau.

Onze eigen risico-inventarisatie is daarom qua relevantie ondergeschikt aan de kijk van de markt op de bank. Overigens scoort de bank ook in onze risico-inventarisatie zeer goed.

Aanvullende gegevens

Zonneveld Boeldershoek B.V.
De gemeente heeft als regisseur van de energietransitie in Hengelo het initiatief genomen om een zonneveld aan te leggen in de Boeldershoek. Omdat er sprake is van een ondernemingsactiviteit, verkoop van energie aan particulieren en bedrijven, is gekozen voor de oprichting van een BV. Hiermee is er een volledige scheiding van activiteiten en administratie ervan tussen gemeente en het zonneveld. De gemeenteraad heeft hierover haar bedenkingen naar voren kunnen brengen en vragen over kunnen stellen. De gemeente is 100% aandeelhouder van de BV. De directie wordt gevormd vanuit de ambtelijke gemeentelijke organisatie . Het bestuurlijk deel ligt bij het college van B en W.

De bedrijfsvoering is in handen van de lokale energiecoöperatie Energie van Hengelo. Er is geen winstoogmerk. Bij het opstellen van deze tekst, begin maart 2025, was de bouw van het zonneveld bijna voltooid.

De BV heeft als hoofddoel om op duurzame wijze en tegen betaalbare tarieven energie te op te wekken en hiermee 8.000 huishoudens te voorzien. Het zonneveld beslaat 24 hectare en levert met 43.000 panelen een vermogen van 28,5 Megawatt piek. In de risico-inventarisatieronde 2025 zullen we deze nieuwe verbonden partij ook betrekken. Zodra de balansoverdrachten van de gemeenten naar de BV hebben plaatsgevonden zullen we ook kerngegevens van Zonneveld Boeldershoek opnemen.

3. Ontwikkelingen overige verbonden partijen

Euregio
De euregio behartigt de belangen van de grensgemeenten in Nederland en Duitsland. Ze is erop gericht om drempels die door landelijke regels worden gevormd te bestrijden. En daarmee het vrije verkeer van mensen en goederen in de regio te bevorderen.
Het vreemd vermogen van de Euregio bestaat voor € 12 miljoen uit de verplichting om bij de Euregio gestalde middelen van het Interreg-V-programma terug te betalen. Zonder deze middelen is er een normale verhouding eigen/vreemd vermogen.

Aanvullende gegevens

Vereniging Nederlandse gemeenten (VNG)
De VNG is onze belangenbehartiger in alle gemeente overstijgende belangengroeperingen. Zij is de gesprekspartner van het rijk, de provincies, werknemersorganisaties etc. in veel zaken die gemeenten aangaan. De website van de VNG is een kennis- en informatiebron voor gemeenten. Ze zit vooraan bij ontwikkelingen en vertaalt deze naar behapbare informatie voor gemeenten. Daarnaast doet ze onderzoeken en draait ze projecten die voor gemeenten waardevol zijn. Deze projecten worden jaarlijks in de ledenvergadering bepaald.

Aanvullende gegevens

Stichting Twente Board
De sociaal-economische taken van de voormalige Regio Twente zijn per 1-7-2021 bij Stichting Twente Board belegd. De board wordt ondersteund door Twente Board Development BV. Twente Board is de samenwerking van ondernemers, onderwijs en overheid (3 O's). Vergaderingen van de Twente Board worden vanuit de Overheid voorbereid in de Bestuurlijk Overleg Sociaal Economische Structuurversterking (BOSS).

De (nieuwe) Agenda voor Twente (2023-2027) is de basis voor beleid en uitvoering van de taken. De Agenda voor Twente is gericht op het ‘later’. Het middel om te komen tot het samenwerken in een groene technologische topregio.

Aanvullende gegevens

CSV Amsterdam BV
We rapporteerden al niet meer over de vennootschappen, die na de verkoop van Essent en Attero vanaf 2010 zijn opgericht om de rechten en plichten uit deze verkoop af te wikkelen. De BV's zijn na afwikkeling allen opgeheven, op CSV Amsteredam na. Deze BV zal in 2025 worden opgeheven, maar beschikt nog wel ove reen eigen vermogen van € 8.500.000, dat bij de opheffing aan de aandeelhouders wordt uitgekeerd. Hengelo kan hier in 2025 mogelijk nog ca € 17.000 als slotuitkering ontvangen.

Naast deze verbonden partijen zijn er veel samenwerkingsverbanden, waar we aan deelnemen en waar we bestuurlijk onze invloed willen uitoefenen. Als voorbeelden kunnen we de diverse coalities noemen met Twentse gemeenten, zoals Mobiliteit en Milieu Duurzaamheid en Afval, de Regionale Energiestrategie of de G40.
In bijlage 9.3 is een overzicht opgenomen van de vertegenwoordiging namens onze gemeente bij de verbonden partijen en andere samenwerkingsrelaties.

In de paragraaf 6.5 Financiering is een overzicht van de deelnemingen opgenomen met inzicht in een mogelijke, hypothetische marktwaarde van de grootste deelnemingen.