5.2.3 Economie

Hoofddoelstelling

Hengelo heeft een sterk economisch profiel met onze maakindustrie, vakmanschap en techniek. Dat blijkt tevens uit de ranglijst Toplocaties 2021 (een coproductie van Bureau Louter en Elsevier Weekblad), waarin gemeenten worden gerangschikt op basis van hun economische prestaties. Hengelo bekleedt de vijftiende positie en is daarmee de hoogst genoteerde Twentse gemeente. Vanuit de gemeente gaan we ons economische profiel de komende jaren verder faciliteren. We koesteren onze zittende ondernemers. Zij zijn belangrijke ambassadeurs voor onze stad. Daarnaast willen we Hengelo als aantrekkelijke vestigingsplaats stevig in de markt zetten. De acquisitie is gericht op aantrekken en behouden van bedrijven en ondernemers die een bijdrage leveren aan onze werkgelegenheid en die ons economisch profiel helpen versterken. En omdat de economie zich niets aantrekt van de gemeentegrenzen, werken wij bij deze opgave samen met onze regionale partners.

De ontwikkeling en transformatie van de binnenstad is van belang voor een vitale en aantrekkelijke stad met een goed vestigingsklimaat. De binnenstad is met onze bedrijventerreinen een belangrijke werkgever. Samen met onze partners werken we aan het Integraal Actieplan voor een vitale Hengelose Binnenstad en dragen we bij aan meer reuring in de stad en minder leegstand.

Financieel overzicht

Relevante beleidsnota’s

• Afspraken Regionale Bedrijventerreinen Programmering Twente 2019-2022

• Horecavisie (2017)

• Detailhandelsvisie (2012)

• Kantorenvisie (2012)

• Ontwikkelagenda Netwerkstad Twente (2013)

• Nota Vrijetijdseconomie Hengelo (2011-2021)

• Twente Werkt (2014)

• Werk maken van werk (2017)

• Nota grondbeleid (2017)

• Grondprijzennotitie (2022)

• Integraal actieplan binnenstad (2017)

• Handboek Aantrekkelijke Binnenstad (2020)

• Retailanalyse (2021)

Beleidsindicatoren

Kengetallen

Verbonden partijen

Openbaar Lichaam Regionaal Bedrijven Terrein Twente (RBT)
Het RBT heeft tot taak het ontwikkelen, realiseren, exploiteren en beheren van het bedrijventerrein XL, ten tijde van de vaststelling van deze regeling was de bruto grootte ongeveer 180 hectare.

BOSS Twente, Bestuurlijk Overleg sociaaleconomische structuurversterking Twente
De regionale arbeidsmarkt vraagt om samenwerking om vraag en aanbod op de arbeidsmarkt zo optimaal mogelijk in te richten en om het Twents economisch profiel te helpen versterken. Daarom zitten de veertien colleges over sociaaleconomische structuurversterking bij elkaar in het Bestuurlijk Overleg sociaaleconomische structuurversterking Twente (BOSS Twente). Bovendien levert de Twente Board een belangrijke bijdrage aan de positionering van Twente als vooraanstaande technologische topregio, zowel landelijk als in Europa. Ze faciliteert en versterkt de samenwerking in de regio tussen de overheid (o.a.. de veertien gemeenten), de ondernemers en de onderwijs- en onderzoeksinstellingen. De Agenda voor Twente/Regiodeal Twente en wijze waarop daarin wordt samengewerkt, zijn daarbij richtinggevend. In het Bestuurlijk Werkbedrijf zijn alle belangrijke partners (waaronder gemeenten, onderwijs, UWV en sociale partners) van de regionale arbeidsmarkt vertegenwoordigd. Samen hebben zij een visie op een 'Leven Lang Ontwikkelen' in Twente opgesteld. Daarnaast sturen zij het regionale Mobiliteitsteam bestuurlijk aan en werken ze zo aan een gezonde Twentse arbeidsmarkt met voldoende gekwalificeerd personeel.

Stichting Twenteboard en het bestuurlijk overleg tussen gemeenten.

In de afgelopen raadsperiode is de samenwerking tussen gemeenten vormgegeven in de Regio Twente. Naast basistaken zoals de GGD en Jeugdzorg is ook de samenwerking op het terrein van o.a. verkeer en vervoer, sociaal economische structuurversterking georganiseerd geweest binnen een gemeenschappelijke regeling (apart bestuur). De gemeenten hebben in 2019 gezegd dat dit anders moet – minder bestuurlijke drukte -. Onder de vlag van de Regio zijn de GGD en samenwerking op gebied van Jeugdzorg blijven bestaan. Zoals hiervoor aangegeven is de samenwerking op het terrein van sociaal economische structuurversterking inclusief lobby medio vorig jaar formeel ondergebracht in een Stichting Twenteboard (overheid, onderwijs en ondernemers). Behalve de gemeente Enschede (vaste zetel en eigen stemrecht), rouleren de Twentse gemeenten hierin. Verder hebben vertegenwoordigers van de ondernemers en onderwijsinstellingen zitting in de Twenteboard. De inbreng in de Twenteboard gebeurt via een afstemmingsoverleg tussen gemeenten. In plaats van een apart formeel bestuur (zoals voorheen de Regio Twente) is dit een bestuurlijk overleg dat wordt voorgezeten door de burgemeester van Enschede.

Taakveld 3.1. Economische ontwikkeling

Wat hebben we bereikt?

Met binnenstadpartners en ondernemers hebben we gewerkt aan de verdere realisatie van een compact bruisend stadshart, met onderscheidende aanloopgebieden. We hebben bijgedragen aan het vitaler maken van de winkelstructuur. Dit hebben we gedaan door het monitoren van data, analyseren van de retailstructuur en inspelen op trends en ontwikkelingen in de detailhandel/retailsector. We hebben gewerkt aan het versterken van het lokale en regionale MKB. We hebben nader inzicht gekregen in het functioneren van onze bedrijventerreinen. Deze input ondersteunt het florerend houden van onze werklocaties. Dit doen wij in samenspraak met onder meer onze ondernemersverenigingen.

Wat hebben we daarvoor gedaan in 2021?

We hebben ingezet op acquisitie voor behoud, verplaatsing en aantrekking van ondernemers / investeerders passend bij de gebiedsprofielen. Met partijen als Stichting Centrummanagement Hengelo (SCH) en Koninklijke Horeca Nederland (KHN) hebben we structureel overleg gevoerd om in gezamenlijkheid sturing te geven aan de opgaven in de binnenstad.

Op basis van een geslaagde draagvlakmeting is de Bedrijven Investeringszone (BIZ) in de binnenstad verlengd voor vijf jaar. Met de inzet van het BIZ fonds wordt door het centrummanagement bijgedragen aan het versterken van de binnenstadseconomie.

Door de coronacrisis hebben we geen uitvoering kunnen geven aan Twente goes Techno, wat een bijdrage levert aan de promotie van en instroom in de techniek.

Naar aanleiding van de uitkomsten van de retailanalyse hebben we via de kadernota middelen opgehaald om in 2022 aan de slag te gaan met de transformatie van niet-kansrijke winkelstrips.

Op basis van ontwikkelingen op het gebied van leisure (vermaak, winkels, cultuur, recreatie) in de binnenstad hebben we besluitvorming voorbereid en opgehaald over het al dan niet toelaten van kansspelautomatenhallen in Hengelo. Uiteindelijk heeft de raad besloten het nulbeleid te handhaven.

We hebben overleg gehad met de standplaatshouders, winkeliersverenigingen en de brancheorganisaties over de actualisatie van de beleidsregels standplaatsen. Het college heeft de nieuwe beleidsregels voor standplaatsen in 2021 opgesteld.

Wat hebben we daarvoor gedaan binnen de projecten in 2021.

Gezondheidspark
In het gezondheidspark wordt een omgeving gecreëerd waar zorggerelateerde woonfuncties, zorginstellingen en zorggerelateerde bedrijvigheid kunnen komen tot ketenzorg, versterking en samenwerking. Om de verkoopkansen te vergroten is een makelaar ingeschakeld en zijn de kavels en een vastgoedobject op Funda geplaatst. Verder is de gebiedspromotie geïntensiveerd, onder meer door een promotiefilm. De gesprekken met potentiele gegadigden hebben in 2021 nog niet tot transacties geleid. De openbare ruimte in het Woolderpark is woonrijp gemaakt.

Circulair Ambachtscentrum
Het onderzoek naar de mogelijkheden het huidige milieupark aan de Wegtersweg om te vormen tot een veelzijdig Circulair Ambachtscentrum met Ambachtsschool, heeft geleid tot een onderwijsprogramma, inclusief doelgroepen. Het ontwerp voorziet erin op één locatie een kringloopwinkel te realiseren, alsmede de milieustraat, een reparatiewerkplaats/Repair Café en een ambachtelijke werkplaats geschikt voor onderwijs door, in ieder geval, het ROC. Het haalbaarheidsonderzoek is in 2021 opgeleverd. Nadere mogelijkheden worden onderzocht

Wat zijn we blijven doen?

Het afgelopen jaar hebben we, daar waar mogelijk in verband met corona, verder gewerkt aan sterk techniekonderwijs. Maar liefst 19 vmbo-scholen in de regio werken intensief met elkaar samen aan Sterk Techniekonderwijs Twente. In de samenwerking (met ROC van Twente, Zone College, Hogeschool Saxion, Universiteit Twente, het bedrijfsleven en de regionale overheid) is een infrastructuur ontstaan die de basis vormt voor verschillende ontwikkelingen en projecten. Doel is om het techniekonderwijs in Twente te versterken en innoveren. Het programma heeft het afgelopen jaar nadeel ondervonden van corona.

Inzake Platform instroom techniek Twente (PITT) is het doel is om de instroom in de techniek te bevorderen, zowel in onderwijs als bij bedrijven. Aan dit overleg nemen deel:

• allerlei koepelorganisaties van het onderwijs (van primair onderwijs tot Universiteit Twente);

• regio Twente;

• koepels vanuit het bedrijfsleven.

In 2021 was er in dit overleg ook veel aandacht voor de gevolgen van corona voor onderwijs en bedrijfsleven

Wat heeft het gekost?

Financiële toelichting

3.1 Economische onwikkeling (€ 77.000 voordeel)

In 2021 hebben wij minder kosten gemaakt dan geraamd. Enerzijds is dit wegens de ontmanteling van Regio Twente waardoor wij een lagere gemeentelijke bijdrage hebben verleend aan Regio Twente op gebied van algemene economische adviezen. Tevens hebben wij in 2021 incidenteel minder gebruik gemaakt van externe diensten waardoor de kosten lager zijn uitgevallen dan geraamd. Per saldo resulteert dit in een voordeel van €77.000.

Taakveld 3.2. Fysieke bedrijfsinfrastructuur

Wat hebben we bereikt?

We hebben gewerkt aan de toekomstbestendigheid van bestaande werklocaties. Hierbij hebben we aandacht voor de mogelijkheden van bestaande bedrijven voor nieuwvestiging of uitbreiding van bestaande bedrijven.

Wat hebben we daarvoor gedaan in 2021?

Hengelo en Borne kunnen de komende jaren nog ongeveer 27,8 hectare bedrijventerrein uitgeven. dit kan op de locaties Westermaat De Veldkamp, Westermaat Campus, Oosterveld, Gezondheidspark en de Kanaalzone in Hart van Zuid.

In 2021 hebben we 9,13 hectare bedrijventerrein verkocht. Dit was 4,81 hectare boven de prognose grondexploitatie van 4,31 hectare. In 2021 hebben we daarmee een inhaalslag gemaakt op de verkopen uit de vorige twee jaar. De vooruitzichten voor de kavelverkoop in 2022 zijn opnieuw gunstig (hoger dan de prognose). Aangezien de kavelverkoop zeer gunstig verloopt, gaan we ons oriënteren op de toekomstsituatie.

Om de samenwerking met de ondernemersverenigingen verder te optimaliseren, vond in 2021 het jaarlijkse overleg plaats tussen de besturen van de ondernemersverenigingen en de wethouder Economische Zaken.

Om de wensen van bedrijven over de uitgifte van bedrijfskavels aan te sluiten bij wat de gemeente biedt, is veel afstemming nodig. Dit vergt vaak maanden en soms jaren van voorbereiding en afstemming. Het gemeentelijk accountmanagement heeft zich ook in 2021 ingespannen om bedrijven in hun keuzeproces te faciliteren.

Om de kavelverkoop nog nauwkeuriger bij te houden en hierop te sturen zijn in 2021 twee instrumenten gerealiseerd: de klikbare kaart en het (interne) dashboard.

Toekomstbestendigheid bestaande werklocaties

Om te zorgen dat bestaande werklocaties toekomstbestendig zijn, hebben we ook aandacht voor vernieuwing van verouderde (deel)locaties. Hierbij gaat het om het ontwikkelen, onderhouden, herstructureren en of verduurzamen van bestaande bedrijfslocaties.

In 2021 is gewerkt aan de vervolgstappen voor een investeringsgerichte aanpak bedrijventerreinen. Hiermee blijft, in samenwerking met ondernemers(verenigingen), de kwaliteit van de terreinen toekomstbestendig. Promotie en marketing maakt hier onderdeel van uit.

Daarom is, samen met de ondernemersverenigingen, gestart met het in beeld brengen van de huidige stand van zaken op de bedrijventerreinen op onder meer de aandachtsgebieden economische structuur, fysieke kwaliteit, mobiliteit, duurzaamheid en communicatie/promotie. In 2022 zal de investeringsgerichte aanpak bedrijventerreinen geconcretiseerd worden met een visie, doelen en een uitvoeringsprogramma.

De benodigde private en publieke investeringen voor het realiseren van toekomstbestendigheid van bestaande werklocaties zullen de komende jaren inzichtelijk worden. Hiervoor is separate besluitvorming nodig.

Wat zijn we blijven doen?

• Sturen op kaders zoals vastgelegd in de grondexploitaties.

• Relaties onderhouden met bestaande en nieuwe bedrijven via accountmanagers.

• Bestaande bedrijfslocaties verder ontwikkelen en onderhouden en/of verduurzamen.

Wat heeft het gekost?

Financiële toelichting

3.2 Fysieke bedrijfsinfrastructuur (nadeel €66.000)

Wij hebben € 66.000 meer uitgegeven aan loonkosten voor ontwikkeling en uitgifte bedrijventerreinen. Voor nadere analyse wordt verwezen naar programma 9. Voor de ontwikkeling bedrijventerreinen wordt verwezen naar paragraaf grondbeleid en naar de herzieningen van de grondexploitatie per 1 januari 2022.

Taakveld 3.3. Bedrijvenloket en bedrijfsregelingen

Wat hebben we bereikt?

We koesteren onze zittende ondernemers als belangrijke ambassadeurs voor onze stad. We hebben intensief samengewerkt met ondernemers en anderen belanghebbenden uit Hengelo, de regio en landelijk niveau. Concreet betekent dit dat we sterk hebben ingezet op het leggen en onderhouden van contacten met deze partijen. Ondanks de beperkingen van de coronacrisis hebben we zoveel mogelijk de dienstverlening aan ondernemers en stakeholders op peil gehouden om zo onder meer input te verkrijgen voor (strategische) beleidsvorming en programmering van onze binnenstad, Hart van Zuid en bedrijventerreinen.

Wat hebben we daarvoor gedaan in 2021?

Het werken met vaste aanspreekpunten (accountmanagers) voor de externe stakeholders is verder vorm gegeven. Hiermee kan (bedrijfs)informatie gerichter ingezet worden.

Accountmanagers Economische zaken hebben maandelijks diverse (digitale) bedrijfsbezoeken afgelegd. In totaal zijn dat er in 2021 700 geweest. De jaarlijkse bedrijvenbijeenkomsten, zoals de Tuindorpmeeting, zijn als gevolg van de coronacrisis afgelast. Door de inzet van ons netwerk en onze plaatselijke kennis is een bijdrage geleverd aan acquisitie van bedrijven en aan het verbeteren van contacten tussen bedrijven.

Wij onderhouden contacten met diverse (netwerk)organisaties zoals Oost NL, Industrie Kring Twente, Novel-T etcetera. Via deelname aan het regionale accountmanagersoverleg wordt de samenwerking en uitwisseling op economischgebied in Twente bevorderd. Accountmanagers Economische Zaken en accountmanagers Werkplein overleggen één keer per maand over het thema werkgeversbenadering.

Wat zijn we blijven doen?

• Het organiseren en aansturen van de warenmarkt. Wekelijks wordt op woensdag en zaterdag een warenmarkt gehouden op het marktplein. Het coronavirus heeft ook impact op de warenmarkt gehad. De warenmarkt heeft zich moeten aanpassen en moeten meebewegen aan de hand van de richtlijnen van het RIVM en de bepalingen uit de Noodverordening van de Veiligheidsregio. De warenmarkt is ruimer opgesteld en op de zaterdagmarkt is een gedeelte van de Brinkstraat, in het verlengde van het marktplein, in gebruik. Het college heeft besloten ontheffing te verlenen van het marktgeld voor de periode dat men niet heeft kunnen staan in verband met de coronamaartregelen (dit betrof de maanden januari t/m april 2021). De effecten van corona hebben gelukkig tot op heden niet gezorgd voor persoonlijke faillissementen van standplaatshouders.

• Tevens stond 2021 in het teken voor het treffen van voorbereidingen met oog op de herinrichting van het marktplein in 2022. Hiervoor heeft er intensief overleg plaatsgevonden met alle betrokken partijen, zowel intern als extern. Uiteindelijk is hiermee eind 2021 een definitieve nieuwe opstelling van de warenmarkt gerealiseerd. Deze opstelling sluit straks aan op de herinrichting van het nieuwe marktplein. Hiervoor zijn alle vaste standplaatsvergunningen van in totaal 65 standplaatshouders/ondernemers omgezet. Hierbij is alsnog invulling gegeven aan de verplichting om het ambtshalve omzetten van deze vergunningen wat betreft de duur (van onbepaalde tijd naar de duur van 10 jaar).

• Vanuit economie een bijdrage leveren aan betreffende gemeentelijke projecten en programma's.

• Bijdragen aan de acquisitie van bedrijven.

Wat heeft het gekost?

Financiële toelichting

Dit taakveld kent geen noemenswaardige afwijkingen.

Taakveld 3.4. Economische promotie

Wat hebben we bereikt?

Om Hengelo te promoten hebben wij het stadsverhaal van Hengelo met de bijbehorende kernwaarden (DNA) en het (economisch) aanbod van Hengelo, bekend gemaakt bij verschillende doelgroepen (investeerders, ondernemers, bewoners en bezoekers).

Wat hebben we daarvoor gedaan in 2021?

In 2021 hebben we subsidie verstrekt aan Stichting Hengelo Promotie voor ondersteuning van evenementen en stadspromotie. Het jaar is uiteindelijk vooral benut voor on- en offline marketingcommunicatie en verdere ontwikkeling van de toeristische producten (toeristische routes en arrangementen). Dit had als doel om de bezoeker te binden en boeien voor Hengelo. De focus lag hierbij op de eigen inwoners. Door de coronapandemie werden helaas wederom de meeste evenementen geannuleerd. Zodoende kon er meer aandacht uitgaan naar het ontwikkelen en uitrollen van de stadspromotie.

De voorbereidingskosten die evenementenorganisaties hebben gemaakt zijn door Hengelo Promotie in overleg met de gemeente uitbetaald.

Voor 2021 is de subsidie aan Hengelo Promotie uitgebreid met incidentele middelen voor uitvoering van het Integraal Actieplan Binnenstad, onderdeel bruisende binnenstad. Activiteiten die Hengelo Promotie hier onder andere voor heeft gerealiseerd zijn het organiseren van de zomer zandspeeltuin, kidswarenmarkt, wintersfeeracties en het shopping weekend.

In 2021 hebben we elke twee maanden een EZ Nieuwsflits uitgebracht waarin we ondernemers op de hoogte houden van de laatste ontwikkelingen in Hengelo op economisch gebied. Vanaf 2022 zal deze maandelijks worden uitgebracht.

Wat zijn we blijven doen?

• Door de coronacrisis heeft een aangepast regime plaatsgevonden inzake belastingen (laten) innen, zoals toeristenbelasting.

Wat heeft het gekost?

Financiële toelichting

3.4 Economische promotie (€73.000 voordeel)

Wegens de ontmanteling van Regio Twente hebben wij geen gemeentelijke bijdrage verleend aan Regio Twente en zijn daardoor onze kosten lager dan geraamd (voordeel €70.000). Daarnaast hebben wij ook minder uitgaven als gevolg van de coronacrisis in het kader van relatie- en welkomstgeschenken voor nieuwe ondernemers en acquisitie- of promotiekosten. In verband met Corona heeft Hengelo Promotie middelen overgehouden vanwege het niet en/of gewijzigd doorgaan van evenementen. Met Hengelo Promotie is bestuurlijk afgesproken dat er in 2020 een bestemmingsreserve kon worden ingesteld van €165.000,-. Hiervan is €65.000,- uitgegeven aan extra inzet op stadspromotie in 2021 en wordt komend jaar een bedrag van €100.000,- ingezet o.a. voor extra inzet en ondersteuning bij de evenementen.