Bestuur en ondersteuning

Welke belangrijke ontwikkelingen zagen we in 2023?

Bestuurlijke samenwerking
Het college heeft in 2023 volop uitvoering gegeven aan de bestuurlijke samenwerking binnen de regio en daarbuiten. Zo is burgemeester Schelberg voorzitter geworden van de VNG Overijssel en is wethouder Gerrits toegetreden tot de Twente Board.

Verkiezingen
Op 15 maart 2023 hebben de verkiezingen voor de Provinciale Staten- en Waterschapsverkiezingen plaatsgevonden. En bij de 2^e Beleidsrapportage 2023 hebben wij gerapporteerd dat het kabinet is gevallen. Daarom zijn er nieuwe Tweede Kamerverkiezingen geweest op 22 november 2023. Deze verkiezingen zijn zonder noemenswaardige problemen verlopen. Wel heeft dit veel inzet gevraagd van medewerkers.

De inwoner centraal
Eén van de onderdelen van de strategische opgave ‘Inwoner centraal’ is dienstverlening. De manier waarop de organisatie de dienstverlening inricht is gebaseerd op de leidende motieven: persoonlijk, duidelijk, respectvol en betrouwbaar. Deze woorden omschrijven hoe de gemeente Hengelo met inwoners, bedrijven en instellingen wil omgaan. Want: prettig contact zorgt voor meer waardering, begrip en een positieve ervaring met de gemeente. Het verbeteren van de dienstverlening is een doorlopend proces, dit vraagt aandacht en inzicht van alle afdelingen in de gemeentelijke organisatie. Daarom werken we volgens de ‘Uitgangspunten dienstverlening’, waarin onder andere duidelijk taalgebruik, gebruiksvriendelijke processen en optimale bereikbaarheid belangrijk zijn. In het bijzonder zijn we in 2023 gestart met Helder Hengelo’s: onze communicatie in duidelijke taal. Zo hebben veel medewerkers een training gehad in duidelijk schrijven. En zijn brieven verduidelijkt.   

Andere onderdelen van ‘inwoner centraal’ zijn participatie en kindinclusie. Er zijn verschillende participatieprojecten gestart, onder andere parkeerregulering Hart van Zuid, Omgevingsvisie, keuze voor stoelen FBK stadion.
We hebben in 2023 onze participatie doelstellingen behaald (9.1.1). Daarbij hebben we opnieuw kinderen/jongeren betrokken bij de gemeente. We hebben onder andere met kinderen/jongeren de volgende thema’s besproken: vrijheid (op het festival Baas boven Baas), positieve gezondheid op school en duurzaamheid.
Daarnaast zien we dat meer middelbare scholen interesse hebben in de gemeente als lesonderdeel. We hebben daarom een nieuwe opzet gemaakt voor debatteams van middelbare scholen. Verder begeleiden we door het jaar heen schoolbezoeken van middelbare scholen en het ROC van Twente op het stadhuis.

Communicatie
Omdat wij volop inzetten op ‘de inwoner centraal’ en dichtbij de Hengeloer willen staan, is in 2023 fors ingezet op communicatie. De formatie van team Communicatie is uitgebreid om onder andere meer te communiceren over duurzaamheid. Daarnaast wordt steviger ingezet op arbeidsmarktcommunicatie, om in deze krappe arbeidsmarkt toch onderscheidend te blijven.

Beheer overige gebouwen en gronden
Voor het beheer van gebouwen en gronden ligt de focus op gebouwen die niet worden ingezet voor beleidsdoelstellingen of eigen huisvesting en die op termijn afgestoren kunnen worden. In 2023 zij nwe gestart met de voorbereidingen voor herontwikkeling, sloop of verkoop van enkele locaties om het aantal gebouwen in deze categorie te minimaliseren. Daarnaast wordt door het Vastgoedbedrijf sturing gegeven aan het beheer, onderhoud en verduurzaming van de gemeentelijke gebouwen die wel worden ingezet voor beleidsdoelstellingen of eigen huisvesting en die in de verschillende taakvelden worden verantwoord.

Wet open overheid (Woo)
De Woo is op 1 mei 2022 in werking getreden en regelt voor inwoners het recht op informatie van de overheid. De wet gaat uit van gefaseerde invoering en heeft als doel overheden transparanter te maken door overheidsinformatie beter vindbaar en digitaal toegankelijk te maken. De gemeente Hengelo implementeert deze wet via een uitvoeringsprogramma. Het jaar 2023 is gebruikt om de ambitie vast te laten stellen, een programmaplan te vormen en het programma op te starten. Met vijf werkgroepen (juridisch, informatiehuishouding, archivering, communicatie en techniek) wordt gewerkt aan de uitvoering. In de Openbaarheidsparagraaf Wet Open Overheid (6.9) wordt nader op de Woo ingegaan.

Digitale transformatie
2023 was het 1^e jaar (van 3) van het programma Digitale Transformatie. De focus heeft dit 1^e jaar vooral gelegen op het laten zien wat we bedoelen met digitale transformatie, welke mogelijkheden Digitale Transformatie met zich meebrengt en lag de focus op het aanjagen van innovatie. In het voorjaar van 2023 zijn we daarom gestart met werksessies per domein waarin pilots zijn benoemd en in uitvoerzijn gebracht. Meer detailinformatie is te vinden in paragraaf 6.7.5. Via de reguliere P&C-producten zorgen we in 2025 ervoor dat de status rondom de pilots teruggekoppeld wordt.

Met de uitvoering van deze pilots dragen we ook bij aan de realisatie van onze Koers 2040. Zo zoeken we nadrukkelijk de verbinding met onderwijsinstellingen, zodat we jong talent direct aan ons kunnen binden. Een voorbeeld hiervan is het toepassen van artificiële intelligentie (A.I.). Een afstudeerder onderzoekt de mogelijkheden en realiseert de mogelijkheid om onze tekstuele website naar beelden om te zetten, zodat laaggeletterden deze informatie ook gemakkelijk tot zich kunnen nemen. Omdat A.I. een vakgebied is met veel potentie maar ook veel gevaren, is in oktober 2023 het Beleid Generatieve A.I. vastgesteld. Daarin worden richtlijnen meegegeven aan de medewerkers voor verantwoord en veilig gebruik van dergelijke applicaties. Dit beleid wordt bijgehouden om in de pas te blijven met landelijke visie en richtlijnen.

Digitaliseren van fysieke archieven
In 2023 is een marktverkenning uitgevoerd naar de mogelijkheden die de markt biedt voor het digitaliseren van de fysieke archieven. De uitkomsten leveren voldoende input voor het opstellen van het pakket van eisen en wensen voor de aanbesteding, welke in 2024 uitgevoerd wordt. Het doel is om in 2024 te starten met digitaliseren.

Renteontwikkeling
Gedurende 2023 is het rentepercentage bij de ECB (Europese Centrale Bank) verder met stappen van 0,25% verhoogd tot 4%. Wanneer wij nieuwe financieringen aan dienen te trekken hebben wij door de hogere rente van de ECB ook met hogere marktrentes te maken waar tegen wij moeten lenen. Bij de Beleidsrapportages is dit gerapporteerd, de laatste verhoging was in oktober en sindsdien is deze op hetzelfde niveau gehouden en wordt er voorzichtig gespeculeerd over een renteverlaging. Dit alles doet de ECB om de inflatie om en nabij de gewenste 2% te krijgen. In januari 2024 heeft de ECB te kennen gegeven dat verlaging van rente nog te vroeg is.

Herverdeling gemeentefonds
Met ingang van 2023 is het gemeentefonds herverdeeld. Het doel van deze herverdeling was te komen tot een volledige en integrale herijking van het gemeentefonds d.w.z. een verdelingsmodel dat in principe moet voldoen aan de uitgaven en inkomsten die gemeenten hebben.
Het Rijk heeft de herverdeling eenzijdig doorgevoerd en het advies van de Raad voor Openbaar Bestuur (ROB) is niet opgevolgd om de herverdeling uit te stellen. Daarom worden we de komende periode mogelijk geconfronteerd met (nieuwe) herverdeeleffecten door aanpassingen in het gemeentefonds.

Door de nieuwe financieringssytematiek ontvangen gemeenten vanaf 2026 te weinig compensatie van het Rijk voor bestaande en nieuwe taken. Hiervoor hebben we ook in 2023 een stevige lobby gevoerd, tezamen met andere gemeenten, G40 en VNG. Vanaf 2026 moeten we voldoende door het Rijk worden gecompenseerd voor volume- (bijvoorbeeld zorgvraag), loon- en prijsontwikkelingen. Dit zijn voor ons de uitgangspunten voor een stevige lobby naar het Rijk.

Relevante beleidsnota’s

• Financiële verordening 2023

• Nota investerings- en activeringsbeleid 2023

• Beleidsnota Integraal Risicomanagement en Weerstandsvermogen 2023 - 2027

• Nota reserves en voorzieningen 2016

• Evaluatie bestemmingsreserves 2021

• Treasurybesluit 2021

• Beleidsregels publieke taak leningen en garanties gemeente Hengelo 2021

• Nota verbonden partijen 2014

• Accommodatiebeleid Sociaal en Vastgoedkaders 2021

• Denkkader paricipatie 2022

• Participatieverordening 2024

Verbonden partijen

• Gemeentelijk Belastingkantoor Twente

• BNG Bank

• Enexis Holding BV

• Twence Holding BV

• Centrum gemeenteregeling samenwerking ICT Hengelo

• Stichting Twenteboard en Twente Board Development BV.

Wat hebben we bereikt

Wat hebben we daarvoor gedaan

9.1.1 Meer (jonge) inwoners en andere belanghebbenden zijn betrokken bij de ontwikkeling van gemeentelijk beleid en zij voelen zich gehoord

• We hebben opnieuw kinderen betrokken bij onze gemeente. We hebben met kinderen onder andere de volgende thema’s besproken: positieve gezondheid op school, vrijheid en duurzaamheid. Bovendien is het tweede Baas boven Baas festival geweest met opnieuw meer basisschoolkinderen (ruim 300). We zijn verder in gesprek met meerdere middelbare scholen en ROC over hoe we jongeren (vaker) kunnen betrekken via jaarlijkse projecten op scholen.

• We werken aan het vertrouwen en de relatie tussen inwoner en de gemeente door inwoners centraal te stellen in ons werk. Dat doen we onder andere door participatie en verbetering van onze dienstverlening. We zien dat inwoners zich beter betrokken voelen bij ontwikkelingen (42% 2023 t.o.v. 31,5 % 2022). Daarnaast geven meer inwoners in het Hengelo Panel aan dat er voldoende geluisterd wordt naar hun mening (28,4% 2023 t.o.v. 17,6% 2022). Wij zien hier resultaat van bewuster omgaan met het betrekken van inwoners of andere betrokkenen bij ontwikkelingen (naar aanleiding van het denkkader participatie). 

• Er is een borgingsplan gemaakt voor het ‘Denkkader participatie’. Het denkkader geeft richting aan óf en hoe we participatie vormgeven in Hengelo. Het beschrijft het afwegingskader in hoe Hengelo bewonersparticipatie én overheidsparticipatie vorm geeft.

• We hebben het ‘denkkader participatie’ op verschillende onderwerpen toegepast, zoals voor parkeerregulering in Hart van Zuid en de Omgevingsvisie. Informatie voor inwoners over het kunnen meepraten met de gemeente is te vinden op: www.hengelo.nl/praatmee.

9.2.1 Inwoners waarderen de dienstverlening van de gemeente Hengelo hoog

• In de organisatie zijn gesprekken gevoerd met medewerkers over onze leidende motieven (persoonlijk, duidelijk, betrouwbaar en respectvol) en wat dat betekent in hóe we werken. Dit is vertaald naar ‘uitgangspunten dienstverlening’ en hoe we de organisatie dienstverlenend willen inrichten. Om onze dienstverlening te verbeteren is in de Zomernota van 2023 extra geld toegekend voor o.a. het verbeteren van communicatie (o.a. brieven) en procesverbetering per 2024. Het cijfer voor dienstverlening in 2023 (6,6) is gestegen ten opzichte van 2022 (6,4)

• We vragen regelmatig feedback van inwoners over verschillende producten/diensten via de website (digitale dienstverlening – een 6,8 in 2023). Voorbeelden zijn: website informatie aanpassen, verbeteren van informatie voor KCC over begraven, en het digitaal aanvragen van een uitkering. Zo kunnen we op basis van ervaringen bijsturen.

• Trainingen voor het duidelijk schrijven van onze teksten door medewerkers (Helder Hengelo’s). Hierdoor ontstaat meer bewustwording. Voor het aanpassen van brieven zijn we laagdrempelig gestart (o.a. inkoop brieven). Deze ervaringen verwerken we voor de aanpak van 2024 (met behulp van het toegekende geld voor 2024).

• De gemeente Hengelo wil ook via de website tijdig communiceren in begrijpelijke taal. Medewerkers hebben een schrijftraining gevolgd. Wij testen continue de kwaliteit en het niveau van onze teksten door ze voor te leggen aan het lezerspanel. Dat panel bestaat uit een mix van Hengelose inwoners. Zij hebben ook in 2023 kritisch meegekeken en bruikbare feedback gegeven.

9.3.1 De gemeente Hengelo blijft financieel gezond waarbij we ambities blijven realiseren waarbij de inwoner centraal staat

• We blijven sturen op een structureel sluitende begroting om aan het provinciaal toezicht te voldoen. Hierbij blijven we stevig inzetten op de lobby naar het Rijk om voldoende rijksmiddelen te ontvangen voor bestaande én nieuwe taken, die de gemeente moet uitvoeren vanaf 2026.

• We blijven sturen op voldoende weerstandsvermogen (met name algemene reserve) per inwoner.

• We blijven sturen op het transformatieplan sociaal domein voor een neutraal financieel perspectief.

Wat zijn we blijven doen

De inwoner centraal

• Het trainen van medewerkers in het toepassen van het Denkkader participatie en Helder Hengelo’s.

• Het toepassen van het Denkkader participatie in projecten en processen.

• Continu kijken waar onze dienstverlening (processen, systemen en benadering) aangescherpt kan worden.

• De wijze waarop we met inwoners omgaan (leidende motieven) zijn verwerkt in de ‘Uitgangspunten dienstverlening’.

Beheren, onderhouden en verkopen van gemeentelijk vastgoed en de daarbij behorende processen verder professionaliseren.

• Het bepalen van de kostprijsdekkende huur en het opstellen van nieuwe huurovereenkomsten.

• Het vastgoedbedrijf is betrokken bij het zoeken naar een nieuwe exploitant voor de marktkiosk.

• Het vastgoedbedrijf is betrokken bij de ontwikkeling van ‘De Ontmoeting’, Zwembad en de ontwikkeling van het FBK en de Voetbalacademie.

• Het onderhouden van de gebouwen conform het meerjarenonderhoudsplan.

• Het opstellen van een afrekening voor het winkelcentrum en parkeergarage Thiemsbrug.

• Het vastgoedbedrijf is betrokken bij het opstellen van het integraal huisvestingplan voor onderwijshuisvesting.

• Het vastgoedbedrijf is betrokken bij het opstellen van een Gebied- en Accommodatie-voorzieningen Plan (GAP).

• Het opstellen van procesomschrijvingen, zodat de basis verder op orde is.

• Voorbereidingen voor de herinspecties op het gebied van onderhoud van het gemeentelijk vastgoed.

• Optimaliseren van de financiële administratie.

Treasury

• We stelden de financieringsbehoefte op en analyseerden de leningenportefeuille, rekening houdend met de wettelijke normen kasgeldlimiet en renterisiconorm.

• We anticipeerden op onze liquiditeitsbehoefte door het aantrekken van kort lopende en lang lopende geldleningen.

• We verstrekten geen nieuwe geldleningen en garanties aan derden met uitzondering van leningen waarbij we garantstelling kunnen delen met het Waarborgfonds Sport.

• We beheersten de risico’s en volgden de financiële ontwikkelingen bij organisaties aan wie we hebben geleend.

• We hebben de deelnemingenportefeuille beheerd door verantwoording van dividenden, het terugvragen van dividendbelasting bij de belastingdienst en het actief volgen van de risicopositie van de ondernemingen waarin we deelnamen.

Financiën

• We zorgden voor inzichtelijke financiën voor inwoners en ondernemers. Er wordt continu gestreefd om onze planning- en control cyclus verder te ontwikkelen en te digitaliseren en de producten leesbaar, transparant en toegankelijk te maken.

• Via de Zomernota, Beleidsrapportage en de Jaarstukken informeerden we de gemeenteraad over de belangrijkste afwijkingen op beleidsinhoudelijk en financieel gebied ten opzichte van de Beleidsbegroting.

Belastingen

• We hebben via GBTwente onroerende zaakbelasting, parkeerbelasting, hondenbelasting, BIZ en precariobelasting opgelegd en ingevorderd conform de door de raad vastgestelde Verordeningen.

• We hebben de heffingsmomenten bij onder andere de precariobelasting aangepast om te voorkomen, dat inwoners of ondernemers die uitstel hadden vanwege corona te snel opeenvolgende verplichtingen opgelegd kregen. Inmiddels is gebleken, dat de invordering bijna geen gevolgen van de corona-problematiek meer ervaart.

Wat heeft het gekost

Financiële toelichting

0.1 Bestuur (€ 588.000 voordeel)
Het resultaat op dit taakveld kent een tweetal belangrijke oorzaken. Allereerst de lagere dotatie in de pensioenvoorziening Wethouders (APPA) als gevolg van de renteontwikkeling het afgelopen jaar. Bij het opstellen van de begroting was dit nog niet te voorzien. Na ontvangst van de pensioenopgaves per 31 december 2023 werd dit duidelijk. Daarnaast is er sprake van de inzet van een medewerker ten behoeve van de regio Twente die is komen te vervallen. De formatie is terug gegaan richting de staf maar de boekhoudkundige verschuiving hiervan heeft nog niet plaats gevonden.

0.2 Burgerzaken (€ 156.000 nadeel)
Het afgelopen jaar is gebruikt om het team Publieksdienstverlening op sterkte te brengen vooruitlopend op de te verwachten toename van de afgifte van reisdocumenten. Hierdoor zijn de personeelslasten in 2023 overschreden. In 2014 werd de geldigheidsduur van reisdocumenten voor volwassenen verlengd van vijf naar tien jaar. Vanaf 2024 gaan we de effecten merken van de nieuwe cyclus die is ontstaan door invoering van de langere geldigheidsduur. In de Zomernota 2023-2027 is er overigens al geanticipeerd op de stijgende toename van de afgifte van reisdocumenten door de gewijzigde geldigheidsduur.

0.3 Beheer overige gebouwen en gronden (€ 155.000 nadeel)
De geraamde verkoop van het Sabina Klinkhamerweg 20 in 2022 is in 2023 geëffectueerd. Het nadeel wordt met name veroorzaakt doordat de exploitatielasten en opbrengsten van de te verkopen panden niet zijn geraamd. Het resultaat hiervan wordt verrekend met de reserve vastgoedbedrijf.

0.4 Overhead (€ 304.000 voordeel)
De totale overhead bedroeg in 2023 bijna € 39 miljoen dit is € 0,85 miljoen meer dan geraamd. Daarnaast waren de inkomsten ruim € 1,1 miljoen hoger dan waar in de begroting mee was gerekend. Per saldo is er dus sprake van een minimale afwijking maar op de verschillende kostencategorieën hebben er behoorlijke verschuivingen plaats gevonden.

Personeelslasten en inhuur Overhead
De personeelslasten vormen het grootste deel van de overhead en vertoonden dit jaar mede als gevolg van de moeilijke arbeidsmarkt een onderschrijding van ruim € 1,6 miljoen (2022: € 2,3 miljoen). Tegenover dit voordeel op de personeelslasten staat dat er op de inhuur € 2,2 miljoen meer is uitgegeven dan geraamd. Per saldo een tekort van ruim € 0,6 miljoen welke geheel wordt gecompenseerd door de vergoeding voor detachering, ziekte en zwangerschap. Financieel gezien zijn de personeelslasten en inhuur bijna gelijk, maar wat betreft capaciteit was er wel een beperkte ruimte. Inhuur is doorgaans duurder en legt daarom meer druk op het budget.

Afdeling Financien, advies en control
Doordat er afgelopen jaar sprake is geweest van de nodige personeelsmutaties en een aantal langdurige ziektegevallen is er een aantal keren beroep gedaan op inzet van externe capaciteit waardoor er per saldo sprake is van een overschrijding van € 85.000 op de budgetten.

Afdeling Organisatie en services
Bij O & S is er sprake van een overschrijding van het budget van ruim € 560.000. Dit kent een tweetal oorzaken, namelijk hogere kosten voor de extra inspanningen die gedaan zijn om nieuwe mensen aan te kunnen trekken als gevolg van de moeilijke arbeidsmarkt, waarvoor overigens in de begroting 2024 extra middelen zijn opgenomen. Daarnaast heeft de toename van het gespaarde spaarverlof en de jaarlijkse herwaardering van het uurtarief geleid tot een niet geraamde dotatie van € 375.000 in de voorziening spaarverlof. Deze dotatie is ten behoeve van de concernbrede spaarverlof.

Afdeling I & IT
Het voordelige resultaat van de afdeling I&IT van ruim € 1,3 miljoen kent een variatie aan oorzaken. Allereerst is sprake van eenmalige extra inkomsten van € 95.000 omdat er door de samenwerkingspartners vaker een beroep is gedaan op extra devices. Aan de kostenkant is er sprake van een voordeel, doordat niet alle vacatures afgelopen jaar (vanaf begin van het jaar) volledig konden worden ingevuld. Hierdoor is er op de post personeelslasten een behoorlijke onderschrijding ontstaan van € 800.000. Tegenover dit voordeel staat een overschrijding als gevolg van extra inhuur van ruim € 300.000. Een gevolg hiervan is dat de programma's digitale transformatie en optimaal digitaal de nodige vertraging hebben opgelopen waardoor ook minder projectkosten zijn gemaakt. Dit leidt tot een incidenteel voordeel van € 675.000 op onderhoud hard- en software.

Overhead doorberekening
De dekking als gevolg van de doorberekende overhead op de uren zowel bij de investeringen als bij de grondexploitatie blijft € 378.000 achter bij de begroting. Grotendeels komt dit wederom door een verschuiving van eigen personeel naar inhuur, zoals ook uit het overzicht analyse salarissen blijkt. Over de kosten van externe inhuur wordt namelijk geen overhead berekend.

0.5 Treasury (€ 62.000 nadeel)
Bij de 1^e en 2^e Beleidsrapportage 2023 is er een inschatting gemaakt voor de rentebaten over ons schatkistsaldo. Deze werd geschat op € 2,8 miljoen. Deze baat is hoger uitgevallen en komt neer op € 3,1 miljoen. Dit zorgt voor een voordeel op de baten.
Er zijn gedurende het jaar een aantal renteherzieningen geweest bij verstrekte geldleningen aan Welbions. Deze zorgen voor een hogere baat die wij ontvangen van Welbions en eenzelfde last die wij moeten betalen aan de financierder.
We hebben in 2023 minder rente door kunnen berekenen aan de taakvelden dan vooraf begroot. Hierdoor blijven er meer lasten over op het taakveld Treasury. Dit heeft te maken met de rente die we in mindere mate konden doorberekenen aan bijvoorbeeld de grondexploitaties, maar ook middels het omslagrentepercentage aan de overige taakvelden (zie onderstaande tabel). Door de rentebaten in 2023 is het omslagrentepercentage gecorrigeerd van 0,1% naar 0%.

0.61 OZB Woningen (€ 328.000 voordeel)
Het voordeel van € 67.000 bij de baten betreft 0,5% van het begrote bedrag. Dit ligt binnen de marge die verwacht mag worden op basis van het aantal werkelijke huishoudens die zijn aangeslagen.

Het voordeel van € 261.000 bij de lasten is veroorzaakt door alsnog meevallende behandelingskosten van bezwaarafhandeling. Wij informeerden u bij de Zomernota over een explosieve stijging van bezwaren op de WOZ-waarde, voor een groot deel veroorzaakt door no cure no pay bedrijven. Wij verwachtten een stijging van € 382.000 op grond van de aantallen t.o.v. voorgaande jaren. Door automatisering van de afhandeling heeft GBTwente haar eigen kosten kunnen verminderen. Daarnaast is ook het aantal procesvergoedingen minder dan vooraf ingeschat. Hierbij is de schatting van de kosten die nog komen ten laste van de WOZ 2023 meegenomen. Er is geen zekerheid dat we in 2024 niet alsnog lasten van bezwaren uit 2023 gaan krijgen. Deze zijn nog niet te berekenen, omdat de bezwarenafhandeling door het immense aantal bezwaren achter loopt en we niet weten welke gaan uitmonden in rechtbankzittingen.

0.62 OZB Niet-woningen (€ 176.000 voordeel)
We ontvangen 1,2% meer dan is begroot. Bij niet-woningen kunnen wijzigingen in het pandenbestand grote verschillen veroorzaken omdat de aanslagen wat betreft bedrag hoog zijn ten opzichte van woningen. Dit verschil wordt door toename van objectwaarde veroorzaakt.

0.63 Parkeerbelastingen (€ 99.000 voordeel)
Er zijn ten opzichte van de in de 2e Beleidsrapportage bijgestelde begroting hogere inkomsten van kortparkeerders (voordeel € 36.000), inkomsten fiscale naheffing (voordeel € 51.000) en parkeervergunningen (voordeel € 12.000). De begroting is in de 2e Beleidsrapportage op onderdelen neerwaarts bijgesteld op basis van de cijfers van het 1e deel van 2023. In het laatste kwartaal van het jaar zien we dat er weer meer parkeerinkomsten binnenkomen. Voor de fiscale naheffing zijn er nagekomen inkomsten uit eerdere jaren en extra inkomsten van ADI (Aanmaningen Dwangbevelen en Invordering).

0.7 Uitkeringen gemeentefonds (€ 1.534.000 voordeel)
In de raadsbrief 'Decembercirculaire 2023 Gemeentefonds' (zaaknummer 3685104) is de gemeenteraad geïnformeerd over de ontwikkelingen in het gemeentefonds. Door de late beschikbaarheid van deze circulaire was het niet meer mogelijk om een begrotingswijziging voor het jaar 2023 vast te laten stellen door de gemeenteraad.
Voor 2023 is de gemeentefondsuitkering in de decembercirculaire 2023 ruim € 1,5 miljoen hoger dan begroot op basis van de 2^e Beleidsrapportage 2023 (incl. septembercirculaire 2023). Dit hogere bedrag van ruim € 1,5 miljoen is nu ook verantwoord. Hierdoor is het Jaarrekeningresultaat positief beïnvloed door het Rijk.
Van de extra ontvangen gemeentefondsmiddelen van ruim € 1,5 miljoen is in 2023 ongeveer € 130.000 uitgegeven. Voor € 80.000 wordt een bestemmingsvoorstel gedaan in deze Jaarstukken (zie paragraaf 4.3).

0.8 Overige baten en lasten (€ 307.000 nadeel)
Onvoorziene uitgaven en opties nieuwbeleid (voordeel € 217.000)Op deze budgetten is in het afgelopen jaar nauwelijks een beroep gedaan wat leidt tot een voordeel.

Stelposten gemeentefonds (voordeel € 43.000)Er is bij nader inzien geen aanspraak gedaan op de stelpost 'Extra capaciteit BOA's'. De extra structurele BOA capaciteit kon in 2023 niet worden gerealiseerd door wisselingen en vacatures (ondercapaciteit) binnen team veiligheid. Hierop is begin 2024 actie ondernomen.

Saldo urenverantwoording en kosten voormalig personeel
Dit onderdeel laat een nadelig saldo zien van ruim € 0,7 miljoen. Dit wordt mede veroorzaakt doordat er in het afgelopen jaar is gewerkt met de tarieven, die in de begroting al zijn bepaald en waar de latere CAO verhoging niet in is verwerkt. Daarnaast bleef de verantwoording van de produktiviteit achter bij de ramingen en zijn er nog de nodige betalingen gedaan, die voortkomen uit ontbonden arbeidsovereenkomsten.

0.10 Mutaties reserves (€ 2.125.000 voordeel)De toevoegingen en onttrekkingen in de reserves kennen hun eigen dynamiek in de P en C-documenten. Veelal worden incidentele lasten gedekt uit de reserves. De grondexploitaties kennen een ‘gesloten’ circuit. Verrekeningen vinden plaats via de algemene reserve grondexploitaties en drukken niet op het Jaarrekeningsaldo. Daarnaast zijn in het verleden in de Kadernota’s, Zomernota’s en Beleidsbegrotingen overschotten of tekorten verrekend met de algemene reserve.

Algemene reserve (€ 19.000 voordeel)
Het ecologisch maaien is in 2023 niet uitgevoerd (voordeel op taakveld 5.7). Daarom is er geen onttrekking gedaan uit de algemene reserve. Naar de huidige inzichten komt besteding hiervan pas aan bod na jaren van verschraling. Voor 2023 is dit budgettair neutraal. Dit onderwerp is dusdanig aan veranderingen onderhevig, waardoor volgend jaar een nieuwe opzet wordt gemaakt voor dit onderwerp.

De stelposten versterking ondersteuning wijkteams en systeemleren maken onderdeel uit van de POK-middelen (POK= Parlementaire Ondervraging Kinderopvangtoeslag). Vooruitlopend op een integraal voorstel rondom de inzet van deze POK-middelen, zijn de bedragen voor 2023 gestort in de reserve nog uit te voeren werken/activiteiten. In het raadsadvies en -besluit van de vastgestelde Financiële Verordening (zaaknummer: 3509875; 29 april 2023) verloopt de (nieuwe) werkwijze voor budgetoverheveling 2023-2024 en verder via de reserve nog uit te voeren werken/activiteiten in plaats van via de algemene reserve ‘sec’.

Reserve nog uit te voeren werken/activiteiten (€ 227.000 nadeel)
Voor de implementatie van de Omgevingswet is in 2023 minder uitgeven. De derde fase van de omgevingsvisie voor het stedelijke gebied heeft vertraging opgelopen. Daarnaast start het participatietraject, anders dan gepland, pas in 2024. Hierdoor is er in 2023 minder onttrokken uit de reserve nog uit te voeren werken/activiteiten. Dit leidt tot een voordeel op taakveld 8.3. Voor 2023 is dit budgettair neutraal.

De stelpost versterking ondersteuning wijkteams en systeemleren maakten onderdeel uit van de POK-middelen. Vooruitlopend op een integraal voorstel rondom de inzet van de POK-middelen, zijn deze bedragen voor 2023 gestort in de reserve nog uit te voeren werken/activiteiten.

De moties ‘Spelen sporten ontmoeten Berflobeek BerfloEs’ en ‘Basketbalveld’ zijn om diverse redenen in de uitvoering vertraagd, namelijk door capaciteitsgebrek binnen het team (vertrek medewerker), lange levertijden toestellen, intensief participatietraject en een vergunningaanvraag. Hierdoor is er in 2023 nog geen onttrekking uit de reserve nog uit te voeren werken/activiteiten gedaan. De uitvoering staat gepland in 2024. Dit leidt tot voordelen op taakveld 5.7. Voor 2023 is dit budgettair neutraal.

Reserve bodemsanering (€ 584.000 voordeel)In 2023 is een hogere bijdrage uit de reserve bodemsanering onttrokken dan begroot. Dit voordeel wordt enerzijds verklaard doordat een hogere onttrekking uit de reserve heeft plaatsgevonden ter dekking van de ambtelijke inzet en gemeentelijke saneringsprojecten. Daarnaast is eenmalig een subsidie beschikt dat onderdeel uitmaakt van de bedrijvenregeling van bijna € 346.000 ter dekking van de saneringskosten van ernstige bodemverontreiniging.

Reserve TOZO (€ 243.000 nadeel)
In 2023 hebben wij de nasleepwerkzaamheden van de TOZO regeling uitgevoerd, voornamelijk bij het ROZ. Hier hebben wij extra personele lasten ad. € 95.000 voor gemaakt, maar ook vanuit onze opdrachtgevende gemeenten een vergoeding voor de Tussentijdse Aflossingsonderzoeken ad. € 338.000 mogen ontvangen. Per saldo is de daadwerkelijke onttrekking € 243.000 lager dan begroot.

Reserve Duurzaamheid (€ 177.000 nadeel)
Er heeft geen onttrekking plaatsgevonden ter dekking van de subsidiebeschikking voor Energie coöperatie Energie van Hengelo. De beschikking is gedekt vanuit de reguliere middelen van duurzaamheid.

Reserve vastgoedbedrijf (€ 133.000 voordeel)
Het niet geraamde resultaat van de te verkopen panden worden verrekend met de reserve (zie taakveld 0.3 beheer overige gebouwen en gronden).

Reserve dekking kapitaallasten (€ 40.000 voordeel)
Deze reserve kent geen noemenswaardige afwijkingen.

Reserve organisatie ontwikkeling (€ 216.000 voordeel)
Bij de doorontwikkeling van de organisatie in 2021 zijn er in de begroting een aantal stelposten opgenomen die in de eerst volgende drie jaar ingevuld zouden moeten worden. Tijdens deze inbouwperiode worden de betreffende organisatieonderdelen uit deze reserve gecompenseerd zolang de invulling nog niet is gerealiseerd. Als gevolg hiervan heeft dit jaar het laatste verrekening plaats gevonden.

Reserve onderhoudswerkzaamheden schouwburg (€ 83.000 voordeel)
Een deel van het onderhoudsbudget is van de gemeente Hengelo naar de Schouwburg overgeheveld en met de werkelijke onderhoudskosten was in de begroting nog geen rekening gehouden. Samen leiden deze tot een voordeel van € 83.000.

Reserve grondexploitatie (€ 1.702.000 voordeel)
De hogere toevoeging aan de reserve grondexploitatie komt grotendeels uit de gevolgen van taakveld 8.2. De met name tussentijde winstneming Dalmeden is lager geworden dan geraamd. Dit betekent dat we een onttrekking uit de reserve doen in plaats van een dotatie. Zie paragraaf grondbeleid en de herzieningen 2024.

Analyse salariskosten 2023 (totaal)
Ondanks de langzaam afnemende druk op de arbeidsmarkt is het op dit moment nog steeds moeilijk om goed en gekwalificeerd personeel te krijgen. Toch is het gelukt om een groot aantal vacatures in te vullen. Waren de vaste salariskosten in 2022 nog ruim € 3,3 miljoen lager dan begroot, in 2023 is dit inmiddels gekrompen tot bijna € 900.000.

Daarnaast is er voor ruim € 3,8 miljoen meer aan capaciteit ingehuurd dan begroot. Deze overschrijding op de inhuur kent een aantal uiteenlopende oorzaken: binnen het sociaal domein wordt in afwachting van het transformatieplan beschikbare formatieruimte niet ingevuld en wordt vervanging in verband met ziekte, etc. door middel van inhuur ingevuld. Daarnaast huren wij capaciteit in, zoals ook al in eerdere jaren gemeld, om de aanvragen Wmo binnen de wettelijk gestelde termijnen af te handelen. De bestaande formatie is onvoldoende om dit te realiseren. Binnen de projecten van fysiek wordt niet altijd op de kostensoort inhuur geraamd terwijl er wel nodige dekking beschikbaar is, dit deed zich onder andere voor bij de projecten duurzaamheid en de binnenstad. Binnen de bedrijfsvoering is de volledige vacatureruimte benut om in te vullen met externe inhuur.

Naast de genoemde lasten heeft de detachering van personeel en uitkeringen in het kader van ziekte en arbeidsongeschiktheid € 0,8 miljoen meer opgebracht dan geraamd.