5.2.9 Bestuur en ondersteuning

Hoofddoelstelling

Open bestuursstijl
We willen een eigentijdse gemeente zijn; in onze dienstverlening en ook in onze bestuursstijl. De Hengelose inwoners, ondernemers en organisaties staan centraal. We focussen op zaken waar de stad aantoonbaar behoefte aan heeft. Onze bestuursstijl is open en doelgericht. Bij de centrale thema's hebben wij enkele specifieke onderwerpen benoemd waarbij we zijn opgetrokken met onze inwoners om te werken aan de oplossingen voor Hengelo. We hebben daarvoor op diverse onderwerpen het gesprek met elkaar en met de samenleving gezocht om het echt samen te doen. Daarvoor hebben we nieuwe wegen moeten verkennen, omdat we ook in 2021 door de Corona-pandemie nog minder in staat zijn geweest om fysiek samen te komen.

Bestuurlijke samenwerking
Onze bestuursstijl (open en doelgericht) is ook regionaal georiënteerd, primair gericht op de inhoud van de samenwerking. Daarbij zoeken we vervolgens de beste vorm. Dat betekent dat het principe van ‘coalitions of the willing’ voorop blijft staan, waarbij wij groot belang hechten aan het tempo en de slagvaardigheid van de samenwerking. In 2021 heeft besluitvorming over de nieuwe Regio-organisatie plaatsgevonden. In 2022 zullen we invulling geven aan de nieuwe wijze van samenwerken binnen de Regio.

Dienstverlening
In de dienstverlening staat de logica van de Hengeloër staatcentraal. Om dit vorm te geven zijn de leidende motieven ontwikkeld. Er is gestart in verschillende teams om de leidende motieven toe te passen op het werk, zoals bij de teams Klantcontactcentrum en IT-bedrijf. Uit deze sessies komt een vervolg waarmee teams doorlopend bezig blijven. De dienstverlening blijft aan de hand van de leidende motieven voortdurend onderdeel van gesprek dat leidt tot prettige dienstverlening voor inwoners en partners in de stad.

Financieel
Wij streven naar een transparant en betrouwbaar financieel huishoudboekje. Uitgangspunt is een financieel gezonde gemeente met een meerjarig reëel sluitende begroting en voldoende reserves om incidentele tegenvallers op te vangen. We blijven strak sturen op de financiële huishouding van de gemeente. Via de Beleidsrapportages en de Jaarstukken blijven we de gemeenteraad informeren over de belangrijkste afwijkingen op beleidsinhoudelijk en financieel gebied ten opzichte van de begroting. Ook blijven we de tekorten in het sociaal domein evenwichtig en verantwoord aanpakken door uitvoering te geven aan het programma Sociaal domein en het maatregelenpakket.

Financieel overzicht

Relevante beleidsnota’s

• Financiële verordening 2021

• Nota investerings- en activeringsbeleid 2017

• Beleidsnota Integraal risicomanagement en weerstandsvermogen 2018-2022

• Nota reserves en voorzieningen 2016

• Evaluatie bestemmingsreserves 2021

• Treasurybesluit 2021

• Beleidsregels publieke taak leningen en garanties gemeente Hengelo 2021

• Nota verbonden partijen 2014

Beleidsindicatoren

Kengetallen

Verbonden partijen

• Openbaar Lichaam Gezondheid (GGD/OZJT/VTT/Kennispunt Twente als gast)

• Recreatieschap Twente

• Stichting Twenteboard en Twente Board Development BV.

• Bestuurlijk Overleg Sociaal Economische Structuurversterking (BOSS) Twente

• Diverse coalitions of the willing, waar overeenkomsten onder liggen: Mobiliteit, Milieu duurzaamheid & Afval, Twenteraad, ICT platform en Twentse Kracht.

In dit programma is vooral de bestuurlijke dimensie van de samenwerking aan de orde, verwoord in de doelstellingen van taakveld 0.1 Bestuur. De inhoudelijke onderdelen van deze verbonden partijen komen in de desbetreffende inhoudelijke programma’s terug. Dit geldt niet voor het GBTwente. Deze samenwerking wordt in dit hoofdstuk onder taakveld 0.61 t/m0.64 belicht.

Deze bedrijfsvoeringsonderdelen zijn voorbeelden van regionale samenwerking op de bedrijfsvoering met als doelstellingen de 3K’s, verhoging kwaliteit, vermindering kosten en kwetsbaarheid.

Taakveld 0.1. Bestuur

Wat hebben we bereikt?

Open bestuursstijl / Open stad

Zoals reeds aangegeven onder de centrale thema's hebben we in 2021 , mede ingegeven door de beperkingen vanwege de coronacrisis, noodgedwongen verder gewerkt met nieuwe (digitale) uitingsvormen van de open bestuurscultuur. Voorbeelden hiervan zijn digitale sessies over duurzaamheid, klimaatdialogen en bestemmingsplannen.

Bestuurlijke samenwerking
In het kader van de samenwerking is in 2021 de transitie van Regio Twente afgerond. Verder is voortgang geboekt op de inhoudelijke programma's 'Agenda voor Twente' en 'Regiodeal Twente'. In het vierde kwartaal is een evaluatie uitgevoerd van de 'oude' Agenda voor Twente'. Dit als opmaat naar een nieuwe Agenda vanaf 2023.

Internationale samenwerking en lobby
Het jaar 2021 is voor de lobby en internationale samenwerking door corona wederom een lastig jaar geweest. Desondanks zijn goede resultaten geboekt. Eind 2021 zijn de eerste fysieke bijeenkomsten (Eurocities en POLIS) weer gestart en zijn diverse afspraken tussen Twente en andere steden en regio’s gemaakt.

Kindinclusie
Na in 2020 dialoogleiders te hebben opgeleid en geoefend te hebben met kindinclusie rond het thema klimaatadaptatie, hebben we in 2021 de werkwijze rondom kindinclusie structureel geborgd in de organisatie.

Wat hebben we daarvoor gedaan in 2021?

Open bestuursstijl / Open stad
(zie ook het Centrale thema elders in dit jaarverslag): bij de aanpak van de coronacrisis zijn we, waar mogelijk, samen op blijven trekken met onze inwoners, verenigingen, bedrijven en instellingen om te werken aan de beste oplossingen. We zijn daarvoor met alle beperkingen soms fysiek, maar veelal digitaal, het gesprek met elkaar en met de samenleving aangegaan om op te halen waar de behoefte ligt.

Bestuurlijke samenwerking/ontwikkelingen Regio Twente

De inhoudelijke programma's ‘Agenda voor Twente 18-22’ (AvT) en 'Regiodeal Twente' (RDT) waren goed op stoom, maar hebben natuurlijk ook te lijden (gehad) van de coronacrisis. Gezamenlijke projecten van bedrijven, onderwijsinstellingen en gemeenten moesten zich heroriënteren als gevolg van de pandemie. Toch heeft Twente een goede basis en focus om de crisis te bestrijden en er sterker uit te komen. Dit komt mede door de gezamenlijke aanpak bij de Agenda voor Twente en Regiodeal Twente. Met de AvT/RDT (totaal investeringsvolume van 150 miljoen euro, waarvan 30 miljoen van het Rijk en 20 miljoen van de provincie) worden regionale projecten ondersteund die de brede welvaart in Twente ten goede komen, zoals bijvoorbeeld het Twents Fonds voor Vakmanschap.

In 2021 is de basis gelegd voor een - begin 2022 te tekenen - samenwerkingsovereenkomst tussen de gemeenten Hengelo, Enschede en de onderwijsinstellingen UT, Saxion ROC van Twente en ArtEZ. Ook is met Enschede gewerkt aan visie en strategie op het gebied van de gezamenlijke spoorzones, van station Hengelo, via Kennispark naar station Enschede.

De bestuurlijke samenwerking heeft in 2021 voor een deel in het teken gestaan van de afronding van de transitie van Regio Twente. Medio 2021 is formeel de stichting Twenteboard opgericht met Twenteboard development BV als ondersteuningsorganisatie. Inhoudelijk gaan zij onder meer de Agenda van Twente en de regiodeal Twente uitvoeren. In het vierde kwartaal is door Twenteboard hard gewerkt aan een evaluatie van de Agenda voor Twente. Deze evaluatie is de opmaat voor een nieuwe vast te stellen Agenda (in 2022) voor de periode vanaf 2023. De 14 Twentse colleges, verenigd in het bestuurlijk overleg sociaaleconomische structuurversterking (BOSS) Twente, verzorgen de overheidsinbreng in de triple helix organisatie Twenteboard. Regio Twente is verder omgebouwd tot Openbaar Lichaam Gezondheid, waarin de Gemeentelijke Gezondheidsdienst (GGD), OZJT (samenwerking tussen de veertien Twentse gemeenten op het gebied van jeugdhulp en Wmo-zorg) en Veilig Thuis Twente (VTT) zijn samengebracht. Tenslotte is een apart recreatieschap opgericht voor onder meer het beheer van de parken. Vanuit het principe Coalitions of the Willing heeft de gemeente Hengelo een aantal taken en medewerkers vanuit de Regio Twente overgenomen op het gebied van mobiliteit en MDA (milieu duurzaamheid en afval). Daarnaast zijn, samen met Enschede, in 2021 stappen gezet om een visie en strategie te bepalen over de gezamenlijke spoorzone (het gebied vanaf station Hengelo, via Kennispark Twente naar het station in Enschede). Beide gemeenteraden zijn hierbij via gezamenlijke sessies betrokken.

Succesvolle lobby-resultaten
In 2021 is het Toekomstbeeld Openbaar Vervoer (TBOV 2040) aan de 2^e kamer voorgelegd met daarin voor Twente belangrijke lobbytrajecten zoals de Amsterdam Berlijn trein en Euregiorail (Zwolle/Twente/Münster). De Europese Commissie heeft eind 2021 voor het TEN-T netwerk het traject Wierden Zwolle toegevoegd aan het uitgebreide netwerk. Voor het traject Enschede Münster zal nog het nodige lobby werk verricht moeten worden om dit ook voor elkaar te krijgen. Voordeel van toevoeging aan het netwerk is dat Europese subsidie aangevraagd kan worden voor projecten (o.a. infrastructuur). Voor het wegverkeer is er een doorbraak gekomen voor de N35 en voor het knooppunt A1/A35 (Azelo-Buren). Voor de N35 wordt rekening gehouden met een uitbreiding naar 2x2 rijstroken in de toekomst. Daarnaast is het laatste stuk A1 (Rijssen/Azelo) naar 2x3 baans afgerond.

Internationale samenwerking
Binnen het MONT Netwerk (Münster, Osnabrück, Netwerkstad Twente) werkt Hengelo actief samen met Osnabrück en Münster. Op het dossier mobiliteit is een lobby traject gestart om de treinverbinding Zwolle/Hengelo/Münster sterk te verbeteren en hiervoor Europese subsidie voor te verwerven. Dit heeft geleid tot een Interreg project waarbij Hengelo en de regio Twente intensief betrokken zijn. Belangrijkste punten zijn de electrificering van het baanvak Enschede/Münster en het kunnen doorrijden op station Enschede. tevens is ingezet op spoorverdubbeling tussen Wierden en Zwolle.

Met Enschede is afgesproken om bestuurlijk en ambtelijk meer samen te gaan werken aan een zogenaamde Europatafel. Hierin stemmen we projecten, subsidieaanvragen en lobby op internationaal vlak met elkaar af.

Kindinclusie
De gemeente is op het beleidsterrein van kindinclusie ondersteund en geadviseerd door de Missing Chapter Foundation. Dit resulteerde in een adviesrapport en bijbehorende werkwijze voor kindinclusie in Hengelo, dat in april 2021 aan de raad is gepresenteerd. Aan de hand van 9 stappen doorlopen we het proces om met kinderen in gesprek te gaan. Dit doen we elk jaar bij drie schoolklassen (groep 7 of 8) rondom drie thema’s: één rondom het thema vrijheid (rondom de adoptie van het herdenkingsmonument & mogelijke opzet van een Baas-boven-Baas festival), de andere twee thema’s bepalen we elk jaar opnieuw, voor 2021 waren dat klimaatadaptatie en vrijheid. Voor 2022 is het thema 'bewegen/sport’ voorbereid. We combineren dit alles onder de noemer van de Baas-boven-Baas campagne en hulpmiddelen die wij daarin tot onze beschikking hebben. 

Wat zijn we blijven doen?

Open bestuursstijl / Open stad
Afhankelijk van de situatie zullen de uitingsvormen van een open bestuurscultuur, waarmee is geëxperimenteerd, verder worden toegepast. Daarnaast blijven wij op zoek gaan naar en experimenteren met nieuwe uitingsvormen.

Bestuurlijke samenwerking
We blijven actief betrokken bij de ontwikkelingen betreffende de toekomst van de regio Twente, de stedelijke samenwerking in Twente en daarnaast uiteraard ook bij de uitvoering van de inhoudelijke programma's "Agenda voor Twente" en "Regiodeal Twente".

Internationale samenwerking en lobby
Hengelo blijft ook actief binnen het Europese stedennetwerk Eurocities en het mobiliteitsnetwerk Polis. In het sociaal forum neemt Hengelo deel aan diverse werkgroepen op het gebied van educatie, duurzaamheid, arbeidsmarkt, smart city en drugspreventie. In het mobiliteitsforum staan TEN-T en slimme en duurzame mobiliteit hoog op de agenda. Binnen het mobiliteits netwerk Polis neemt Hengelo deel aan een Europees project om nieuwe mobiliteitsdiensten te ontwikkelen.

Wat heeft het gekost?

Financiële toelichting

0.1 Bestuur (€ 730.000 voordeel)

In de begroting was nog uitgegaan van een extra reservering in de voorziening pensioen wethouders van bijna € 400.000. In werkelijkheid bleek, uit de berekeningen van de actuaris, dat als gevolg van de renteontwikkeling een deel van de voorziening juist kon vrijvallen. De aanspraken zijn ook nog eens verlaagd . Daarnaast is er ook sprake van een voordeel op het budget internationale samenwerking. Door de coronacrisis hebben deze activiteiten in het afgelopen jaar op een laag pitje gestaan.

Taakveld 0.2. Burgerzaken

Wat hebben we bereikt?

Onze publieksdienstverlening bestaat uit het ‘traditionele’ cluster Burgerzaken en de frontoffice (KCC en receptie). Inwoners en bedrijven kunnen bij ons terecht met al hun vragen over gemeentelijke producten en diensten. En zowel voor als achter de schermen spelen wij een grote rol bij belangrijke levensgebeurtenissen. Denk hierbij aan geboortes, huwelijken en overlijden, het registreren van persoonsgegevens, het vaststellen van iemands identiteit en het organiseren van verkiezingen.

De kwaliteit van de persoonsgegevens in de Basisregistratie Personen (BRP) is beter geborgd, uit de zelfevaluatie van 2021 is dat ook gebleken. Wij hebben uitvoering gegeven aan het verbeterplan BRP door processen te actualiseren en te optimaliseren.

In de eerste periode van 2021 zijn wij veelal bezig geweest met het organiseren van de Tweede Kamerverkiezingen. Er is extra aandacht besteed aan de verkiezingen om, ondanks de coronaperikelen, de verkiezingen goed te laten verlopen.

Wat hebben we daarvoor gedaan in 2021?

• Veel aandacht is besteed aan de communicatie over de (steeds wijzigende) coronamaatregelen. Die maatregelen waren onder andere van grote invloed op huwelijksceremonies en begrafenissen.

• Om informatie voor onze medewerkers snel te kunnen delen, hebben we diverse middelen ingezet, zoals briefings, nieuwsflitsen en WhatsApp.

• Er is extra aandacht besteed aan de Tweede Kamerverkiezingen, zo is bijvoorbeeld de stemdrukte voorkomen door de verkiezingen te spreiden over drie dagen.

• Medewerkers volgen vakgerichte opleidingen zowel in de frontoffice als in de backoffice. Hierdoor dragen we bij aan betrouwbaarheid.

• Wij geven uitvoering aan het vervolg van de doorontwikkeling dienstverlening. We lopen onze producten door om te kijken waar we de dienstverlening kunnen verbeteren.

Wat zijn we blijven doen?

• Informatie verschaffen aan burgers en bedrijven via frontoffice en gemeentelijke website.

• Verstrekken van reisdocumenten en rijbewijzen.

• Beheren van de burgerlijke stand (opmaken van akten en verstrekken van uittreksels uit de burgerlijke stand).

• Voltrekken van huwelijken en geregistreerde partnerschappen.

• Beheren van gegevens van inwoners in de BRP (verwerken mutaties, verzorgen van berichtenverkeer, verstrekken van uittreksels).

• Organiseren van verkiezingen en referenda.

• Controleren van brondocumenten.

• Uitvoeren van werkzaamheden op het gebied van naturalisatie en optie.

• Uitvoeren Wet op de Lijkbezorging en bijhouden begraafplaatsadministratie.

Wat heeft het gekost?

Financiële toelichting

0.2 Burgerzaken ( € 114.000 voordeel)

Dit taakveld kent een voordeel welke grotendeels is toe te schrijven aan het onderdeel vastgoed informatie (landmeter). Hier zijn een aantal uren minder aan besteed. Ook hebben wij minder een beroep gedaan op inhuur dan waar in de begroting vanuit gegaan was. Daarnaast is er ook sprake geweest van een licht hogere leges opbrengst.

Taakveld 0.3 Beheer overige gebouwen en gronden

In de Beleidsbegroting 2021 was het taakveld 'Beheer overige gebouwen en gronden' nog opgenomen onder programma 8 (taakveld 8.7), als gevolg van het correct toepassen van de regels conform BBV is dit nu verplaatst naar programma 9 (taakveld 0.3).

Wat hebben we bereikt?

Wij hebben sturing gegeven aan het vastgoed van de gemeente door middel van een vastgoedbedrijf met als kerntaken:

• Het afstoten, verwerven en of realiseren van nieuwbouw van vastgoed;

• het verhuren van gemeentelijk vastgoed;

• het verzorgen van het technisch beheer voor gemeentelijke sectore en doelgroepen van beleid.

Wat hebben we daarvoor gedaan in 2021?

De kadernotitie “Accommodatiebeleid Sociaal en Vastgoedkaders”, waarin onder andere de aanbevelingen van de rekenkamercommissie zijn verwerkt, is door het college vastgesteld. De raad heeft zowel het onderhoudsniveau voor het gemeentelijk vastgoed als de systematiek voor het bepalen van de kostprijsdekkende huur vastgesteld.

Tijdens het uitvoeren van de onderhoudswerkzaamheden zijn verduurzamingsmaatregelen meegenomen. Zoals het isoleren van daken en spouwmuren, het vervangen van glas door isolatie glas en het vervangen van verlichting door LED verlichting.

De voormalige Stork Bibliotheek aan de Vondelstraat is verkocht. Daarnaast is het Vastgoedbedrijf betrokken geweest bij diverse andere aan- en verkopenprocessen, zoals:

• de aankoop van de Schouwburg;

• de aan- en verkoop van het Winkelcentrum Thiemsbrug met parkeergarage,;

• de verkoop van Markant (Deldenerstraat 59);

• de verkoop van Beckumerstraat 15 en de verkoop van Van Alphenstraat 13.

Wat zijn we blijven doen?

Beheren, onderhouden en verkopen van gemeentelijk vastgoed en de daarbij behorende processen verder professionaliseren.

Wat heeft het gekost?

Financiële toelichting

0.3 Beheer overige gebouwen gronden ( € 60.000 voordeel)
Het voordeel wordt grotendeels veroorzaakt door minder inhuur door het vastgoedbedrijf. Daarnaast waren er minder reguliere onderhoudskosten als gevolg van weinig klachtenonderhoud. De kosten voor de af te stoten panden zijn niet geraamd. De baten en lasten van ruim € 300.000 zijn nagenoeg gelijk aan elkaar. Het resultaat hiervan wordt verrekend met de reserve vastgoedbedrijf.

Taakveld 0.4. Dienstverlening (Overhead)

Wat hebben we bereikt?

We zijn gestart met de verbetering van de dienstverlening aan de hand van de leidende motieven: persoonlijk, betrouwbaar, duidelijk en respectvol. Deze motieven zijn in 2021 vastgesteld als de kern om tot goede, prettige dienstverlening te komen naar inwoners en partijen. Uit de verbeterprocessen in de teams is bijvoorbeeld gekomen dat duidelijker en beter afgewogen wordt of een vraag doorgezet wordt in de organisatie en/of wat er nodig is om de vraag aan de frontoffice (KCC/Zorgloket) te kunnen beantwoorden. Bij de gestarte teams zijn acties gestart om tot aanscherping van de dienstverlening (intern/extern) te komen.

Wat hebben we daarvoor gedaan in 2021?

Om dienstverlening op de agenda te krijgen en te houden, is een regisseur dienstverlening gestart. De regisseur coördineert en jaagt de ‘leidende motieven’ aan. Dit doet de regisseur door met teams en management gezamenlijk vorm te geven wat dienstverlening betekent voor hun werkzaamheden. Deze integrale organisatieaanpak is een proces en zal doorlopend plaatsvinden. In 2021 zijn 4 teams gestart met dienstverlening aan de hand van de leidende motieven.

Wat zijn we blijven doen?

We leveren op het moment op veel producten of diensten goede en prettige dienstverlening. Dit blijven we ook zeker doen. Wel is er voortdurende aandacht nodig om te blijven voldoen aan vragen of (wettelijke)veranderingen in de samenleving. Zoals gezegd vraagt dienstverlening (en de verbetering) daarom voortdurend aandacht. We blijven per team en organisatiebreed het gesprek voeren over dienstverlening aan de hand van de leidende motieven. Dit geeft richting aan hoe we komen tot goede, mensgerichte en prettige dienstverlening naar inwoners en partners in de stad.

De ambtelijke organisatie neemt een persoonlijke, duidelijke, betrouwbare en respectvolle houding aan (leidende motieven) ten opzichte van inwoners en is veranderbereid. Deze veranderbereidheid coördineren we intern door het 'programma Hengelo's werken'. Dit is gericht op de organisatieontwikkeling van managment, medewerkers en de dienstverlening intern & extern (aan de hand van de leidende motieven). Dit leidt uiteindelijk tot een lokale overheid naast & met inwoners in contact staat.

Op basis van de leidende motieven verbeteren we de dienstverlening. De communicatie vanuit de organisatie zal (o.a.) proactief zijn en blijven. Dit doen wij via diverse kanalen die aansluiten bij verschillende doelgroepen. Wij zetten vooral onze eigen kanalen in en stellen ons niet afhankelijk op van de media. We kijken goed naar maatschappelijke ontwikkelingen en de gevolgen die dit heeft voor de ambtelijke organisatie. De gemeentelijke organisatie moet adequaat toegerust zijn op haar (huidige en toekomstige) taken, zoals in het sociaal domein en bij de Omgevingswet. De formatie van de gemeentelijke organisatie is gekoppeld aan de taken die we uitvoeren. We kijken permanent of we zaken anders, slimmer en beter kunnen uitvoeren. We zorgen ervoor dat onze dienstverlening vooral gericht is op het aansluiten bij de (belevingswereld) van inwoners en partners in de stad.

Wat heeft het gekost?

Analyse salariskosten 2021

Door de enorme druk op arbeidsmarkt is het op dit moment moeilijk om goed en kwalificeerd personeel te krijgen, des te belangrijker is het om het huidige personeel proberen te behouden. Toch is er op een aantal plekken veel verloop. Ook is het moeilijk geschikte externe krachten te vinden terwijl er veel werk is, bijvoorbeeld op het gebied van vergunningverlening.

Er was in eerste instantie sprake van een onderbesteding op de totale personeelslasten van ruim 0,8 mln. Dit resultaat moest nog worden gecorrigeerd als gevolg van de nieuwe cao waarmee in het gemeentefonds al wel rekening was gehouden, maar welke middelen nog niet waren toegewezen aan de diverse bedrijfsonderdelen. In de rekening is als gevolg hiervan een reservering als nog te betalen opgenomen om in 2022 bijna 1,2 miljoen als nabetaling over 2021 uit te kunnen keren. Per saldo zorgt dit in 2021 voor een tekort op de personele budgetten van 0,6%.

De vaste salariskosten waren voor de cao-correctie in 2021 ruim 2,8 mln. lager dan geraamd. Dit is mede het gevolg van incidentele vacatureruimte en de krappe arbeidsmarkt. Hier staat tegenover dat er voor ruim 2,7 mln. meer aan capaciteit is ingehuurd dan was begroot. Naast de genoemde lasten heeft de detachering van personeel en uitkeringen in het kader van ziekte en arbeidsongeschiktheid 0,7 mln. meer opgebracht dan geraamd.

In het afgelopen jaar hebben er een aantal verrekeningen met de reserve organisatieontwikkeling plaats gevonden als gevolg van diverse personele besluiten.

Financiële toelichting

0.4 Ondersteuning organisatie (€ 1.201.000 voordeel)
Op dit taakveld is sprake van een voordelig resultaat in 2021, dit kent meerdere oorzaken.

Allereerst is er een voordeel op ICT. Deze komt voort uit niet gemaakt softwarekosten in afwachting van de cloudtransitie en de uitgestelde implementatie van een nieuw zaaksysteem. Daarnaast zijn alle aangeschafte personal devices het afgelopen jaar, conform BBV, geactiveerd i.p.v. ten laste van de exploitatie gebracht zoals geraamd conform de BBV regels. Deze ommissie was eerder geconstateerd bij de controle van de jaarrekening 2020 door PWC. Een deel van het niet gebruikte budget € 132.000, voor de digitalisering van de bouwdossiers is aangemeld voor de budget overheveling.

De huisvestingskosten waren in eerste instantie lager dan geraamd. Dit komt voornamelijk doordat het een relatief nieuw gebouw is. Daarnaast heeft het minder intensieve gebruik, als gevolg van de coronacrisis, hier zeker invloed op gehad, ook is er een verzekeringsuitkering ontvangen i.v.m. een waterschade in 2020. Dit voordeel is echter in zijn geheel teniet gedaan omdat er eind van dit jaar door de fiscus een correctie is opgelegd. Er zou teveel BTW uit het BTW compensatiefonds zijn terug gevraagd welke verband houdt met de bouw van het stadskantoor. Inmiddels is hiertegen beroep aangetekend; de kosten zijn op basis van BBV-voorschriften al genomen.

De diverse organisatieonderdelen laten een gevarieerd beeld zien qua financiële uitkomst. Uit het voorgaand overzicht van de personeelslasten blijkt dat de uitgaven in totaliteit binnen de begrote budgetten zijn gebleven. Wel hebben enkele aanpassingen en verschuivingen plaatsgevonden.

Overhead (€ 248.000 nadeel)
De onderstaande tabel laat zien dat de doorberekende overhead op de uren zowel bij de investeringen als bij de grondexploitatie achterblijft bij de begroting. Deels komt dit door een verschuiving van eigen personeel naar inhuur zoals ook uit het overzicht analyse salarissen blijkt. Over de kosten van externe inhuur wordt namelijk geen overhead berekend.

Taakveld 0.5. Treasury

Wat hebben we bereikt?

We hebben geen nieuwe financieringen aangetrokken, zowel voor de korte termijn als de lange termijn was dit niet nodig. Een positief gevolg hiervan is dat onze portefeuille opgenomen gelden is geslonken, evenals de uitstaande gelden. We hebben geen gebruik gemaakt van de lage rentestand.

Wat hebben we daarvoor gedaan in 2021?

Ook in 2021 zijn er geen nieuwe leningen verstrekt om ons debiteurenrisico terug te brengen. Een aantal geldnemers heeft gebruik gemaakt van de mogelijkheid om vervroegd af te lossen. In 2021 is het bedrag van uitstaande leningen (niet zijnde financiering Welbions) gestegen van € 11,4 miljoen naar € 12,8 miljoen. Dit komt door één lening die dit jaar is toegevoegd aan de portefeuille uitstaande geldleningen. De lening aan geldnemer Special Purpose Vehicle BV was tot 2021 abusievelijk ondergebracht bij Grondzaken. Op basis van heroriëntatie bleek deze gerubriceerd had moeten worden onder de balanspost overige langlopende leningen (activa zijde). Zonder deze lening was de portefeuille gekrompen naar € 9,4 miljoen.

Wat zijn we blijven doen?

We hebben de rentemarkt gevolgd, zodat er goede keuzes gemaakt konden worden op het moment dat er een financieringsbehoefte zou zijn. Ook het contact met toekomstige financiers en huisbankier hebben we onderhouden. Daarnaast is er een nieuwe contract met onze huisbankier de BNG. We beheersen de leningenportefeuille en hebben energie gestoken in de communicatie met geldnemers over de geldlening en de potentiële bedrijfsvoeringsrisico's aan hun zijde.

Wat heeft het gekost?

Financiële toelichting

0.50.0 Treasury lasten (€ 1.526.000 nadeel)
Eind 2021 is er een lening toegevoegd aan onze uitgaande leningenportefeuille. Zoals hierboven aangegeven betreft dit een bestaande lening aan SPV BV, die is overgedragen vanuit de grondexploitaties. Omdat deze lening voor een deel mogelijk niet inbaar is moet er direct een voorziening gevormd worden voor oninbaarheid. Omdat deze voorziening met de lening mee verplaatst zorgt deze voor een nadeel van bijna € 750.000 bij Treasury en een even groot voordeel bij de grondexploitaties door het niet meer hoeven op te nemen van de voorziening. Daarnaast is er voor ruim € 700.000 minder doorberekend aan taakvelden. De ambitie waarmee we verwachten investeringen te kunnen uitvoeren en daarmee rente te kunnen doorbelasten aan de taakvelden is niet volledig gerealiseerd. Dit veroorzaakt in de andere taakvelden overeenkomstig lagere lasten, waardoor het effect voor het geheel neutraal is.

0.50.0 Treasury baten (€ 101.000 voordeel)
In de begroting van 2021 is rekening gehouden met de toen geldende condities voor wat betreft rente en aflossing. Een aantal organisaties hebben gebruik gemaakt van de mogelijkheid om eerder af te lossen. De rente tot de dag van aflossing wordt dan in rekening gebracht en werd in 2021 al geïncasseerd in plaats van 2022. De rentebaten van overige instellingen (geen woningcorporatie of vereniging) komen volledig uit een rente van SvN. Het voordeel blijft binnen één procent van de begrote baten.

Taakvelden 0.61. – 0.64 Belastingen

Wat hebben we bereikt?

We hebben dekkingsmiddelen verkregen voor de uitvoering van gemeentelijke taken.

Wat hebben we daarvoor gedaan in 2021

We hebben belastingen geheven zoals vastgelegd in de begroting en de belastingverordeningen. Wij hebben samengewerkt met GBTwente, die voor ons de waarderingen onroerende zaken uitvoert, evenals de heffingen en inning van de verschillende belastingen. Daarnaast adviseert GBTwente bij het opstellen van de jaarlijkse belastingverordeningen. Wij waarderen deze samenwerking, zowel als het gaat om de strategie waarin de inwoner centraal staat, als mede de uitvoering van taken, waarin GBTwente zichzelf hoge eisen stelt. Ook in 2021 heeft GBTwente laten zien flexibel mee te kunnen bewegen als het normale procesverstorende gebeurtenissen als Covid-19 of de toeslagenaffaire hierom vroegen.

Wat heeft het gekost OZB-woningen en OZB-niet-woningen?

Financiële toelichting

0.62 OZB niet-woningen (€ 133.000 voordeel)
De opbrengsten zijn 0,5% hoger dan de geraamde opbrengst van € 13 mln als gevolg van nieuwbouw en verbouw van bedrijven. Tevens is een lager bedrag oninbaar verklaard.

Wat heeft het gekost parkeerinkomsten?

Financiële toelichting

0.63 Parkeerinkomsten (93.000 nadeel)
In totaal liggen de parkeerinkomsten € 93.000 lager dan geraamd, met inachtneming van een Corona-gerelateerde neerwaartse bijstelling van de begroting van € 480.000. Het is voor het jaar 2021 nog niet bekend of er compenserende middelen vanuit het Rijk zullen worden toegekend. Er is ten opzichte van de bijgestelde begroting een tekort op straat-parkeren (€ 24.000), garage-parkeren (€ 32.000) en inkomsten fiscale naheffing (€ 35.000). Dit is vooral het gevolg van het afgenomen bezoek aan de binnenstad als gevolg van de coronamaatregelen.

Wat heeft het gekost hondenbelasting en precariobelasting?

Financiële toelichting

0.64 Belastingen overig (98.000 nadeel)
De gemeente Hengelo heeft besloten, voor het gehele jaar 2021 af te zien van precarioheffing voor wat betreft terrassen (conform 2020) en uitstallingen (aanvullend op 2020, omdat dit voornamelijk winkels betreft Dit heeft geleid tot een substantiele daling van de ontvangen precariobelastingen. De verwachting is dat het Rijk de gederfde inkomsten, net als in 2020, met betrekking tot precario in 2021 niet zal afdekken. Het nadelige effect van dit besluit zal daarom landen in het rekeningresultaat 2021.

Taakvelden 0.7. – 0.10 Financiën

Wat hebben we bereikt?

Wij hebben in de begroting 2021 uitgesproken dat we streven naar een transparant, robuust en betrouwbaar huishoudboekje. Voor 2022 hebben we een structureel sluitende meerjarenbegroting opgesteld met een maatregelenpakket voor het sociaal domein en voor 2019 en 2020 waren de jaarrekeningresultaten positief.

Wat hebben we daarvoor gedaan in 2021?

In de begroting 2021 hadden we verwacht dat de herverdeling van het gemeentefonds eind december 2020 bekend zou worden gemaakt door het ministerie van BZK. We hebben u de afgelopen periode op een aantal momenten geïnformeerd dat dit vertraging heeft opgelopen en het de vraag is of de nieuwe invoeringsdatum van 1 januari 2023 voor de nieuwe herverdeling nog haalbaar is.

In 2021 bereidden we ons voor op een wetswijziging waarin niet de accountant, maar ons college zelf de verantwoording over rechtmatigheid af zou leggen bij de jaarrekening. Gedurende 2021 werd duidelijk dat het besluit over deze wetswijziging uitgesteld werd. Naar verwachting treedt deze wet wel voor het boekjaar 2022 in werking.

Ambtelijk is de voorbereiding op de eigen verantwoording doorgezet en zien we 2021 als een testjaar. Dat betekent dat financieel belangrijke processen zijn gecontroleerd op de rechtmatigheid daarvan. Per proces zijn de beheersmaatregelen en bevindingen in een verantwoording in kaart gebracht om vervolgens een oordeel te vormen over de gemeente brede rechtmatigheid. Dit proces en de bevindingen zijn gedeeld en afgestemd met ons college en de accountant.

Voor de verantwoording bij de jaarrekening 2021 geldt dat de rechtmatigheid nog door de accountant is beoordeeld en opgesteld.

Wat zijn we blijven doen?

Wij houden grip op het financiële huishoudboekje en op de algemene reserve. Voor de tarieven blijft het principe van volledige kostendekkendheid gelden. Door doeltreffend en doelmatig te werken, blijven ze voor de inwoners, bedrijven en instellingen zo laag mogelijk. We hebben externe subsidies verworven, realiseren en verantwoorden. Wij blijven de mogelijkheden tot cofinanciering door andere overheden en partners optimaal benutten. We zorgen voor inzichtelijke financiën voor inwoners en ondernemers. Er wordt continu gestreefd om onze planning- en controlcyclus verder te ontwikkelen en te digitaliseren. Voor de beleidsbegroting 2022 -2025 hebben we, in samenspraak met de gemeenteraad, de doelen per begrotingsprogramma geconcretiseerd, waarbij de nieuwe beleidsindicatoren aan de de doelen zijn gekoppeld. In de volgende jaarstukken (2022) vindt u deze nieuwe opzet van het programmaplan terug. Ook hebben we in de beleidsbegroting 2022-2025 een publieks(vriendelijke) versie opgenomen. Via de beleidsrapportages en de jaarstukken blijven we de gemeenteraad informeren over de belangrijkste afwijkingen op beleidsinhoudelijk en financieel gebied ten opzichte van de begroting. De tekorten in het sociaal domein pakken we aan door uitvoering te geven aan het beleidsprogramma Sociaal domein en het maatregelenpakket.

Wat heeft het gekost Algemene uitkering en overige uitkeringen gemeentefonds?

Financiële toelichting:

0.7 Algemene uitkering en overige uitkeringen Gemeentefonds (€ 1.475.000 voordeel)
In de raadsbrief 'Decembercirculaire 2021 Gemeentefonds' (zaaknummer 3330831) is de raad uitgebreid geïnformeerd over de ontwikkelingen in het gemeentefonds. Door de late beschikbaarheid van deze circirculaire, medio december 2021, was het niet meer mogelijk om door de gemeenteraad een begrotingswijzging vast te laten stellen. Voor 2021 is de gemeentefondsuitkering in de decembercirculaire 2021 € 1.475.000 hoger dan begroot op basis van de septembercirculaire 2021. Dit hogere bedrag is nu verantwoord in deze jaarstukken 2021.

Voor ruim € 530.000 wordt de hogere gemeentefondsuitkering in 2021 veroorzaakt door reguliere taakmutaties in het gemeentefonds (o.a. robuust rechtbeschermingssysteem, versterking ondersteuning wijkteams en impuls integraal werken) en de (landelijke en gemeentelijke) hoeveelheidsverschillen voor een aantal verdeelmaatstaven. Het overige deel van ruim € 944.000 betreft de corona-compensaties in het gemeentefonds voor de continuïteit van de zorg (jeugd en Wmo), lokaal cultuuraanbod, participatie en coronacompensatie voor gederfde inkomsten 2020.

Tegenover deze hogere gemeentefondsuitkering staan hogere gerealiseerde uitgaven (voor de continuïteit van de zorg en participatie) op diverse taakvelden elders in deze jaarstukken en de voorlopige reserveringen (zie bestemmingsvoorstel hoofdstuk 4) van in totaliteit € 1.420.000, waardoor het financiële effect van de decembercirculaire 2021 ten opzichte van de septembercirculaire 2021 per saldo € 55.000 voordelig was.

Wat heeft het gekost Overige baten en lasten

Financiële toelichting

0.8 Overige baten en lasten (€ 1.169.000 voordeel)
Dit taakveld is een verzameling van budgetten derhalve worden hier per sub-taakveld de afwijkingen aangegeven.

0.80.1 Onvoorziene uitgaven (€ 207.000 voordeel)
Op deze budgetten is in het afgelopen jaar nauwelijks een beroep gedaan. Er waren nauwelijk directe onvoorziene uitgaven. De corona-effecten zijn met name verwerkt in de Beleidsrapportages of er stonden compensaties (inkomsten) van het Rijk tegenover.

0.80.5 Begrotingstechnische correcties (€ 342.000 voordeel)
In 2021 zijn meerdere suppleties en naheffingsaanslagen BTW/BCF afgewikkeld over voorgaande jaren. Zo is de over 2019 en 2020 specifieke uitkering stimulering sport (SPUK) definitief vastgesteld. Omdat niet van alle suppleties kon worden vastgesteld of deze ook daadwerkelijk zouden worden toegewezen zijn er voor 2021 geen transitorische posten opgenomen.

0.80.8 Stelposten gemeentefonds (€ 658.000 voordeel)
De resterende coronamiddelen voor het Sociaal Domein zijn niet besteed in 2021 en maken onderdeel uit van het verzamelvoorstel budgetoverheveling van 2021 naar 2022. Daarnaast zijn de werkelijke salariskosten in 2021, op basis van de nieuwe CAO 2021-2022 (akkoord pas definitief eind januari 2022), iets hoger dan er was gereserveerd.

Financiële toelichting taakveld 0.9 Vennootschapsbelasting

0.9 Vennootschapsbelasting (€ 562.000 nadeel)
Sinds 2016 speelt VPBplicht (vennootschapsbelasting) voor gemeentelijke overheden, indien en voor zover in fiscale zin een onderneming wordt gedreven.

Bij gemeentelijke activiteiten is van zo een onderneming veelal geen sprake; bijvoorbeeld omdat er geen overschotten zijn, omdat het om specifieke overheidstaken gaat, of omdat sprake is van ‘normaal vermogensbeheer’. Ook bij de overschotten die worden behaald op reclame-uitingen stelt Hengelo zich, net als veel andere gemeenten, op het standpunt dat het gaat om normaal vermogensbeheer.

De Belastingdienst bestrijdt dit standpunt, en heeft over 2017 een naheffingsaanslag opgelegd. Om belastingrente te beperken hebben we ook VPB over de reclame winsten 2018 t/m 2021 aangegeven en afgedragen. Er is zodoende sprake van een nagekomen last. Tegelijk handhaven we ons standpunt en maken – met andere gemeenten - bezwaar tegen deze aangiften. Zolang er geen uitspraak van een rechter is, zal VPB als last worden opgenomen in de beleidsbegrotingen 2022 en volgende. De indicatieve jaarlast is € 65.000.

Tot op heden werd met Vennootschapsbelasting (VPB) als risico rekening gehouden in het benodigd weerstandsvermogen, onderdeel van de paragraaf weerstandsvermogen. Nu van ‘harde’ verplichtingen sprake is, gaat het niet meer om risico’s en is de VPB niet langer onderdeel van het benodigd weerstandsvermogen.

Wat heeft het gekost Mutaties reserves?

Financiële toelichting

Zoals u hieronder kunt lezen vinden er in eerste instantie door de verwerking van het jaarrekeningsaldo 2020 verschuivingen plaats tussen reserves. Daarnaast vinden er onttrekkingen of toevoegingen aan de reserves plaats die verband houden met uitgaven in andere taakvelden.

Mutaties reserves programma 5 (€ 1.136.000,- nadeel)

Reserve onderhoudswerkz. schouwburg (€ 1.114.000 nadeel)
In eerste instantie zou bij de aankoop van de Schouwburg de hele reserve worden opgeheven, dit zou een vrijval van € 1.382.000 betekenen. In werkelijkheid is het saldo van de reserve gesplitst tussen de nieuwe eigenaar en de huurder, dit hield in dat dat er € 496.000 is uitgekeerd naar de huurder. Daarnaast is er vanuit deze reserve een dotatie van € 197.000 gedaan aan de voorziening groot onderhoud op basis van de opnieuw opgestelde MJOP. Ook heeft de reguliere dotatie aan de reserve ad € 425.000 plaatsgevonden.

Mutaties reserves programma 6 (€ 6.600.000,- nadeel )

Reserve TOZO (€ 6.600.000,- nadeel)
Conform besluitvorming omtrent het bestemmingsvoorstel jaarstukken 2020 hebben wij in 2021
€ 6.600.000 gestort in de Reserve Tozo. (onder kopje algemene reserve staat hiertegenover het voordeel gepresenteerd, waardoor per saldo budgettair neutraal)

Mutaties reserves programma 7 (€ 262.000,- nadeel)

Reserve duurzaamheid (€ 236.00,- nadeel)
Reserve Proeftuin Nijverheid Aardgasvrij (€ 154.000,- nadeel)
Wij hebben middelen onttrokken uit de reserves om uitvoering te kunnen geven aan de activiteiten voor warmtetransitie en Nijverheid aardgasvrij op basis van werkelijke besteding zoals eerder is vastgesteld in het bestedingsplan. Voor de reserve duurzaamheid is dit € 20.000 en voor de reserve Proeftuin Nijverheid Aardgasvrij betreft dit € 66.000.

Reserve bodemsanering (€ 128.000,- voordeel)
De werkzaamheden voor bodemsanering en grondwaterbeleid worden gedekt via een onttrekking uit de reserve bodem conform bestedingsplan. Daar tegenover staan ontvangen middelen via het Rijk vanuit het gemeentefonds. Per saldo is een dotatie aan de reserve bodem van € 149.000.

Mutaties reserves programma 9

Algemene reserve saldobestemming 2021 (€ 14.340.000 voordeel)
De werkelijke boeking van het jaarrekeningsaldo 2020 (€ 14.340.000) vindt in het boekjaar 2021 plaats als onttrekking aan de algemene reserve. Het saldo is toegevoegd aan de volgende reserves conform het bestemmingsvoorstel in de Jaarstukken 2020:

Algemene reserve (€ 8.509.000 nadeel)
Het restant rekeningresultaat 2020 is toegevoegd aan de algemene reserve (nadeel € 5.795.000 in 2021). Als gevolg van de budgetoverheveling van 2020 naar 2021 is € 1.136.0000 (nadeel in 2021) toegevoegd aan de algemene reserve. Tenslotte is een totaalbedrag van € 1.578.000 (nadeel) niet onttrokken uit de algemene reserve, doordat in 2021 minder werkelijk is uitgegeven op de taakvelden dan begroot of de budgetten nog niet (in zijn geheel) zijn besteed. Deze zijn dan betrokken in het verzamelvoorstel budgetoverheveling van 2021 naar 2022.

Reserve grondexploitatie (€ 16.648.000 nadeel)
De hogere toevoeging aan de reserve grondexploitatie is nagenoeg het spiegelbeeld van het taakveld 8.2, namelijk het resultaat van versnelde verkopen en de sterke grondprijsstijging. Voor nadere toelichting zie paragraaf grondbeleid en de herziening grondexploitaties 2022.

Reserve decentralisatie-uitkeringen (€ 383.000 nadeel)
Betreft de werkelijke toevoeging aan de reserve decentralisatie-uitkeringen na bestemming van het jaarrekeningsaldo 2020. Dit had betrekking op reïntegratie, bijzondere bijstand, quarantainekosten en schuldenbeleid.