6.5. Financiering

Inleiding
De paragraaf financiering beschrijft de beleidsrealisatie van het beheer van de financieringsportefeuille. Een tekort aan geldmiddelen frustreert andere beleidsterreinen. Een te grote mate van uitzetten van overtollig geld is risicovol. Daarom is financiering sterk wettelijk verankerd. Met name de Wet Fido en de uitvoeringsregeling van deze wet, Ruddo, geven de kaders aan waarbinnen wij mogen handelen. Het verplichte schatkistbankieren bij het Rijk heeft de mogelijkheden beperkt om overschotten te beleggen. Daarnaast hebben we als gemeente in de “Verordening op het financiële beleid en beheer van de gemeente Hengelo 2021” (art. 10) en in het Treasurybesluit 2021 regels met betrekking tot de financieringsfunctie opgesteld. In 2021 hebben we de mogelijkheden van geld uitlenen en garanties afgeven aan stringente voorwaarden gebonden in de “Beleidsregels leningen en garanties 2021”.

Wat wilden we bereiken

1. over voldoende financiële middelen beschikken om de begrotingstaken binnen de door de raad vastgestelde kaders van de begroting uit te kunnen voeren (aantrekken of uitzetten);

2. een duurzame toegang tot financiële markten verkrijgen tegen acceptabele condities;

3. de risico's verbonden aan de treasuryfunctie beheersen (renterisico's, liquiditeitsrisico's en kredietrisico's).

Hoe hebben we dit aangepakt

a. We hebben voorzien in onze liquiditeitsbehoefte
We stellen prognoses op van onze toekomstige liquiditeitsbehoefte. We houden daarbij rekening met mutaties in de huidige leningenportefeuille, waardeontwikkeling van bestaande activa en de voorgenomen vervangingsinvesteringen. In 2021 hebben er een aantal aflossingen van leningen plaatsgevonden uit onze opgenomen gelden portefeuille. In de meeste gevallen stond hier een aflossing uit onze uitstaande gelden portfeuille tegenovere. De aflossingen die we moesten betalen waar dit niet het geval was hebben we met eigen middelen kunnen voorzien. Er was in 2021 geen liquiditeitsbehoefte waardoor er geen leningen zijn aangetrokken.

b. We leggen goede contacten met relaties die kennis hebben van de geld- en kapitaalmarkt
Als overheidsinstelling hebben we in de basis een goede toegang tot de kapitaalmarkt. Afgelopen jaren hebben we al onze financieringsaanvragen van korte en lange leningen aangeboden aan de sectorbanken BNG Bank en NWB Bank en bij verschillende tussenpersonen, die gespecialiseerd zijn in transacties op de geld- en kapitaalmarkten. Dit was in 2021 niet nodig, wel hebben we goed contact met hen onderhouden voor wanneer de liquiditeitsbehoefte wel weer aanwezig is. Ook is er uit de aanbesteding van de bancaire dienstverlening een nieuw contract gevloeid met de BNG.

c. We hebben onze risico’s beperkt
We hebben in 2021 geen nieuwe leningen verstrekt. De verzoeken die we hebben ontvangen , hebben we moeten afwijzen gezien ons beleidsregels. Verenigingen blijven ook in tijde van corona zoeken naar financiering en garantstelling, waarbij wij in onze beleidsregels nog de mogelijkheid open hebben gehouden om de risico's van garanties te delen met SWS (Stichting Waarborgfonds Sport). Een aantal verenigingen hebben wel extra subsidies ontvangen door Corona, dit is gespecifiseerd in de paragraaf 6.4 subsidies. Omdat de recente gevallen allen duurzaamheidsinvesteringen betroffen neemt SWS de volledige garantie op zich. Negen geldleningen aan derde partijen zijn (regulier) afgelost. Zeven leningen zijn vervroegd afgelost. De grootste verminderingen van de uitstaande gelden zijn van de Stichting Schouwburg Hengelo, Stichting Oyfo en de lening van FC Twente Accomodaties B.V

We hebben verzoeken tot renteverlaging ontvangen, maar hier werken conform ons beleidregels niet aan mee. Als alternatief hebben we aangeboden af te lossen en tegen een lagere rente in de markt te lenen.

Onze portefeuille uitgeleend geld aan woningcorporatie Welbions neemt jaarlijks af en bedraagt eind 2021 nog € 268,7 miljoen. We hebben een 200% hypothecaire dekking voor deze geldleningen.

We lopen ook risico’s door het financieren van verbonden partijen en deelneming in andere rechtspersonen. De risico’s van verbonden partijen worden toegelicht in de betreffende paragraaf.
De risico’s op verliezen bij deelnemingen zijn in materiële zin beperkt tot de boekwaarde. Vaak heeft financiering in een ver verleden plaatsgevonden, waardoor de reële waarde van de deelneming vele malen hoger is dan de boekwaarde. De aandelen zijn in de meeste gevallen alleen overdraagbaar aan mede-overheden. Dit beperkt de verhandelbaarheid. Er heeft in 2021 enkel een discussie plaatsgevonden over de deelneming crematoria af te stoten, er is besloten om op oude voet verder te gaan.

In de volgende tabel zijn de deelnemingen opgenomen, die een meer dan symbolische balanswaarde vertegenwoordigen of een dividendinkomst genereren. De waardes zijn weergegeven in euro en hebben betrekking op de aandelen die we zelf bezitten.

¹⁾ Omdat de aandelen niet vrij verhandelbaar zijn, is de marktwaarde theoretisch en indicatief. Ze geven de waarde aan van ons aandeel in de intrinsieke waarde van de onderneming. Bij Enexis volgen we de waarderingsopinie die jaarlijks wordt verstrekt.

De mogelijkheid om rood te staan of kasgeld aan te trekken wordt beperkt door de wettelijke bepalingen van de kasgeldlimiet: we mogen op grond van de Wet Fido niet langdurig meer dan 8,5% van onze begrotingsomvang kort financieren. Een enkele overschrijding mag. Als we 3 kwartalen achtereen overschrijden moeten we dit melden aan de provincie en een herstelplan voorstellen. Deze bepaling voorkomt dat nadelige effecten ontstaan als de variabele rente snel stijgt. Het volgende overzicht toont de toetsing per kwartaal in 2021 aan de kasgeldlimiet. De kasgeldlimiet is niet overschreden.

Een tweede norm, waar we aan toetsen is de renterisiconorm. Door te zorgen voor spreiding in aflossen van bestaande leningen voorkomen we dat we in enig jaar een te groot deel van onze schuld opnieuw moeten afsluiten. Dit zou in een periode van hoge rentes kunnen leiden tot een forse stijging van onze structurele rentelasten en daardoor een te zware aanslag vormen op de beschikbare algemene middelen. We mogen maximaal 20% van het begrotingstotaal per 1/1 van elk jaar oversluiten. In 2021 zijn we ruim binnen de norm gebleven.

Onder de renterisico ad. € 49.182.000 zijn de leningen van Welbions niet opgenomen. Deze vertegenwoordigen een bedrag van € 21.000.000. Bij deze leningen is afgesproken dat hetgeen door de gemeente afgelost/betaald moet worden gelijk is aan de ontvangsten vanuit Welbions. Bij een eventuele renteverhoging zal deze verhoging dan ook doorbelast worden aan Welbions waardoor er geen sprake is van een renterisico.

Verdere beleidsuitgangspunten

• We passen totaalfinanciering toe
  Bij de financiering van de gemeentelijke activiteiten wordt de gemeente als één geheel beschouwd. We spreken van totaalfinanciering of integrale financiering. Dat houdt in dat bij het bepalen van de financieringsbehoefte alle inkomsten en uitgaven betrokken worden, zowel reguliere activiteiten als projecten. Door totaalfinanciering worden de rentekosten geminimaliseerd. Leningen worden op de meest optimale momenten aangetrokken, rekening houdend met de gemeentelijke rentevisie, de Wet Fido, de kasgeldlimiet en de renterisiconorm.

• We rekenen reële rente toe aan de taakvelden
  We rekenen een reële rente toe aan de taakvelden. Op basis van de werkelijke kosten van geld lenen bepalen we de omslagrente voor de toerekening aan de taakvelden. De omslagrente in 2021 was 1,5%. Dit is ook de rente die (verplicht) aan de grondexploitaties wordt toegerekend. De gelden die in 2019 en 2020 zijn aangetrokken hebben het gemiddelde rentepercentage fors doen dalen. De nagecalculeerde rekenrente blijft binnen de toegestane afwijking conform BBV.

Inzicht in rentelasten, renteresultaat en wijze van toerekenen van rente
De volgende tabel geeft voor het 2021 aan hoe vanuit rentelasten, rentebaten en rentetoerekening het renteresultaat tot stand komt.

¹⁾Het renteresultaat is een positief renteresultaat; deze tabel is op deze wijze geadviseerd door de commissie BBV.

De nacalculatorische rente is 1,36% deze wijkt 0,14% af van het omslagrentepercentage dat we bij de begroting hebben berekend (1,5%). Deze afwijking beschouwen wij als dusdanig klein dat wij hier geen correctie op toe zullen passen.