Inleiding

Beste Hengeloër,

Voor u ligt het Jaarverslag van 2024 van de gemeente Hengelo. Met dit Jaarverslag leggen wij, het college van burgemeester en wethouders, verantwoording af over de behaalde inhoudelijke resultaten en de besteding van de bijbehorende middelen.

2024 was het jaar van werk in uitvoering
In een landelijk onderzoek naar Brede Welvaart, scoorde Hengelo van de 50 grootste gemeenten van Nederland het beste. Een opsteker voor de jarenlange inzet op diverse onderwerpen zoals arbeidsmarkt, gezondheid en woonplezier. Maar we zien het ook als een opdracht om ons prettige woon- en leefklimaat in de toekomst te behouden en waar nodig verder te versterken.

In 2024 hebben we daar, samen met onze partners, gestaag aan gewerkt door het realiseren van de doelen die we ons hebben gesteld in de beleidsbegroting. Langs de lijn van de strategische opgaven uit die begroting hebben we op vele vlakken mooie stappen vooruit gezet naar een toekomstbestendige gemeente. We werken daarbij ook veel samen in de regio, omdat we zien dat gezamenlijke daadkracht een groot goed is en we elkaar kunnen versterken. Het aantrekken en binden van talenten is één van de belangrijkste strategische opgaven voor Hengelo en Twente. Samen met Enschede, Almelo, de andere Twentse gemeenten en Twenteboard zetten we onze groene technologische topregio op de kaart. We ontwikkelen dynamische stedelijke woon-, werk- en leefmilieus om de talenten dát te geven wat ze zoeken en blijven behouden wat goed is.

Een prachtig voorbeeld van de opgave toekomstbestendige stedelijke ontwikkeling is de ontwikkeling van de locatie van de Koninklijke Machinefabriek Stork (KMS) aan het Industrieplein. Het definitieve Omgevingsprogramma KMS-locatie is in het najaar van 2024 vastgesteld en met ontwikkelaar Trebbe is een Akkoord op hoofdlijnen gesloten. We willen een sterke, betrokken en veerkrachtige gemeenschap bouwen op de KMS; de KMS-community. Het is hét vliegwiel van Hart van Hengelo, waarbij een levendig publiekshart ontstaat met een binnen- en buitenprogrammering.

De transformatie van de binnenstad gaat door, dit resulteert in een verlaging van de leegstand in de binnenstad. Dit was ook één van de doelen uit het actieplan vitale binnenstad, dat zichtbaar zijn vruchten afwerpt. Het Wetplein is inmiddels opgeleverd en de bouw van de horecawand is in 2024 gestart. Daarnaast is de bioscoop aan de Beekstraat aangekocht. Deze aankoop geeft ons de kans om nu het totale gebied rondom de oude V&D te ontwikkelen tot een aantrekkelijk woongebied in het centrum.

Onze inwoner staat centraal. We schrijven in duidelijke taal naar inwoners, zetten stappen in digitale dienstverlening en geven inhoud aan inwonersbetrokkenheid. We luisteren naar en geven gehoor aan de geluiden in onze gemeenschap via diverse participatietrajecten. Het is fijn dat de waardering hiervoor door onze inwoners groeiende is. We zien ook dat inwoners het niet altijd eens zijn met besluiten van de gemeente. Daar staan we ook voor open. Ondanks het goede gesprek met elkaar kunnen we niet altijd iedereen tevreden stellen. Met onder meer de komst van een klachtencoördinator willen we dit goede gesprek met de inwoner beter voeren en leren van elkaar. Waarbij we oog hebben voor de verhouding van individuele belangen versus het maatschappelijk belang.

We zetten in op sociale samenhang en elkaar leren kennen. We kijken tevreden terug op de eerste edities van Hartelijk Hengelo. Nieuwe inwoners van Hengelo konden daar kennismaken met de gemeente, onze partners en elkaar.

Het onderwijsveld is actief in zijn deelname aan de programma’s rondom kindinclusie zoals het jaarlijkse Baas boven Baas festival, dat kinderen bekend maakt met (lokale) democratie. En in 2024 is het eerste jeugdlintje uitgereikt. Maar liefst vijf jeugdlintjes zijn uitgereikt aan jongeren vanwege hun belangeloze inzet in onze samenleving. Voorbeelden voor ons allemaal.

Een belangrijke mijlpaal voor de opgave toekomstbestendig sociaal domein in 2024 was de gunning van de basisondersteuning in het sociaal domein. Onder de naam Wijkracht Hengelo is een nieuw samenwerkingsverband opgericht, dat de ondersteuning in de wijken organiseert. Waar mogelijk dicht bij de inwoners in hun wijk. In het najaar hebben we samen hard gewerkt om vanaf 1 januari 2025 klaar te staan voor de inwoners die ondersteuning nodig hebben. We beseffen dat deze verandering impact heeft op inwoners, maar dat deze noodzakelijk is voor het blijvend beschikbaar houden van passende ondersteuning voor al onze inwoners.

We hebben ook besloten om het podium voor beeldende kunst in het pand Markt 8 te huisvesten. Een prachtige kans om bezoekers van de binnenstad op een laagdrempelige manier binnen te laten komen en in contact te brengen met de wereld van beeldende kunst. Dit draagt bij aan de sociale basis in Hengelo, omdat kunst en cultuur mensen verbindt en zorgt voor ontmoeting en inspiratie. Daarnaast was 2024 het laatste jaar dat Coronamiddelen beschikbaar waren voor de versterking en vernieuwing van amateurverenigingen en culturele organisaties. Deze regeling heeft in belangrijke mate bijgedragen aan de instandhouding van belangrijke activiteiten op dit vlak.

Met de vaststelling van het Integraal Huisvestingsplan (IHP) Onderwijs, dat samen met de onderwijsbesturen is opgesteld, is financiële ruimte vrijgemaakt om te investeren in duurzame huisvesting. Met dit kader wordt de komende jaren stapsgewijs gewerkt aan het verbouwen en vernieuwen van onderwijslocaties in Hengelo.

In lijn met de opgave duurzame inrichting is in oktober ’24 gestart met de aanleg van ons zonneveld Boeldershoek. Het zonneveld beslaat 12 hectare en omvat ca. 22.000 zonnepanelen. Het zonneveld levert een belangrijke bijdrage aan de doelstelling dat in 2030 veertig procent van het totale energieverbruik moet worden opgewekt uit zon en wind.

Inmiddels is ook het eerste Hengelose wijkuitvoeringsplan (WUP) in de maak. Een WUP geeft aan hoe de buurt in de toekomst verwarmd wordt zonder aardgas; de wijk Wilderinkshoek is de eerste wijk waarvoor een WUP wordt opgesteld.

Naast deze lange termijn ontwikkelingen zijn we in 2024 verder gegaan met het stimuleren van inwoners om nu al zelf bij te dragen aan een duurzame toekomst. Dit deden we met subsidies, maar de FIX-brigade biedt ook praktische hulp bij het verduurzamen van woningen.

Het inzamelen van verpakkingen en papier is sinds september 2024 aangepast. Bovengrondse containers zijn verwijderd. Daarnaast zijn inzamellocaties voor verpakkingen gerealiseerd. We zien dat dit gevolgen heeft voor het afval op straat. Hierover hebben we veel meldingen van inwoners ontvangen en waren we genoodzaakt om meer capaciteit in te zetten op het toezicht van afvaldump. Dit vraagt van ons extra inspanning om samen met inwoners het inzamelen van afval weer onder controle te krijgen.

Op 1 januari 2024 is de Omgevingswet in werking getreden, die een groot aantal wetten en regels over de fysieke leefomgeving bundelt in één wet. We kunnen inmiddels constateren dat de goede voorbereidingen hun vruchten afwerpen en zien dat, los van de verwachte gewenningsperiode, we onze dienstverlening goed hebben geborgd.

We hebben in 2024 netto 346 woningen toegevoegd aan onze woningvoorraad. Een aantal van deze bouwprojecten heeft een impuls gekregen vanuit rijkssubsidies.

Als regio Twente hebben we ons verder gepositioneerd als regio met groeipotentieel, wat is vastgelegd in het position paper ROS Twente 2050. Op basis hiervan heeft het Rijk in november het startsein gegeven om samen met Twente een verstedelijkingsstrategie op te stellen voor de groei van de regio.

Onrust in de wereld raakt ook Hengelo. Zichtbaar, zoals bij het opvangen van vluchtelingen en het huisvesten van statushouders in onze stad. Maar soms ook onzichtbaar, want we weten dat inwoners zich zorgen maken over de ontwikkelingen rondom oorlog en vrede, handel en partnerschap in de wereld. Wij willen het voorbeeld geven door solidariteit te tonen. De aankoop van het pand aan de Hazenweg is daar een voorbeeld van. Zodat we langjarig een plek houden om nieuwkomers onder waardige omstandigheden opvang te bieden.

Afgelopen november heeft Jacqueline Freriksen haar taken als wethouder neergelegd. Vanwege persoonlijke overwegingen heeft ze besloten om te stoppen. We zijn haar zeer erkentelijk voor haar inzet voor Hengelo.

Investeren is niet vanzelfsprekend
De ontwikkelingen, inspanningen en investeringen die hiervoor staan beschreven, zijn niet vanzelfsprekend. Het vraagt veel van ons op financieel gebied. Het financiële ravijn, vanaf het jaar 2026, komt met rasse schreden dichterbij en het nieuwe kabinet heeft nog onvoldoende handreiking gedaan om dit voor gemeenten te dempen, al onze gezamenlijke bestuurlijke inspanningen ten spijt. De Voorjaarsnota heeft enige verlichting gebracht, maar de structurele financiële situatie blijft onzeker. We blijven ons daarvoor, samen met andere gemeenten en verenigd in de VNG inzetten. De ingezette Koers voor Hengelo is noodzaak om een leefbare gemeente te blijven, waar iedereen zijn plek heeft. We kunnen een beroep doen op onze reserves, maar structureel investeren wordt voor ons steeds lastiger.

De ontwikkelingen rondom stikstof en netcongestie werken beperkend bij onze opgaven om woningbouw, voorzieningen en infrastructuur te realiseren. Binnen onze eigen invloedsfeer doen we er alles aan om de juiste keuzes te maken.

Tot slot hebben wij blijvende zorg over de aanhoudende krapte op de arbeidsmarkt. Dit is een van de belangrijkste oorzaken waardoor het niet altijd gelukt is om alle in de begroting geformuleerde inspanningen daadwerkelijk uit te voeren. Waar dat niet of in mindere mate is gelukt, rapporteren wij daarover in de betreffende programma’s. Het is niet eenvoudig om in onze organisatie te voorzien in alle vacatures, ondanks onze toenemende inzet op recruitment. Maar we zien dat ook bij onze partners en bedrijven, die een rol hebben in de samenwerking; ook zij lopen regelmatig tegen dezelfde uitvoeringsproblemen aan.

Financiële positie
Dan de cijfers: we sluiten het jaar af met een positief resultaat van € 1,7 miljoen voor verwerking van voorgestelde resultaatbestemming. We zien dat dit vooral komt door incidentele voordelen en grilligheid in inkomsten die we ontvangen van het Rijk maar ook als gevolg van het minder kunnen invullen van capaciteit bij onze taken en projecten. De reservepositie van de gemeente is goed te noemen. Wel hebben we, net als andere gemeenten, nog grote financiële uitdagingen voor ons liggen op de lange termijn, en in het bijzonder vanaf 2026. De druk op onze structurele begroting blijft hoog.

Eind 2024 is de werkelijke stand van de algemene reserve, exclusief te bestemmen resultaat 2024, bijna € 63,4 miljoen, wat boven het gewenste minimale niveau is op basis van onze Beleidsnota Integraal Risicomanagement en Weerstandsvermogen 2023-2027. We blijven alert op onze financiële positie, want er liggen nog grote uitdagingen voor ons die veel vragen van ons én onze inwoners.

In 2025 gaan we verder op de ingeslagen weg. We blijven vanuit een realistisch en verantwoord perspectief investeren in een duurzame, sociale, economisch veerkrachtige en aantrekkelijke stad.

Met vriendelijke groet,

Burgemeester en wethouders van de gemeente Hengelo