Inleiding

Beste Hengeloër,

Voor u ligt het Jaarverslag van 2023 van de gemeente Hengelo. Met dit Jaarverslag leggen wij, het college van burgemeester en wethouders, verantwoording af over de behaalde inhoudelijke resultaten en de besteding van de bijbehorende middelen.

Samen met de partners in onze stad hebben we in 2023 hard gewerkt om Hengelo op verschillende vlakken verder te ontwikkelen en te verbeteren en daarmee een toekomstbestendige stad te behouden. Het ontwikkelen van de stad is een continu proces en de Hengelose ambities voor 2040 zijn groot. We willen de kwaliteit van leven voor onze inwoners (brede welvaart/bruto Twents geluk/voorzieningenniveau) verder vergroten en op peil houden. Dat doen we door te focussen op onze twee sterkste kanten: onze aantrekkelijke bruisende stad en de groene technologische topregio. Tegelijkertijd zien we de uitdagingen op zowel maatschappelijk, organisatorisch als financieel vlak toenemen.

We hadden daarom in 2023 meer en blijvende aandacht voor de relatie tussen inwoner en (gemeentelijke) overheid. Het landelijke vertrouwen in de overheid daalt, maar ons college hecht aan een goede relatie tussen inwoner en overheid. Vanuit het thema participatie hebben we jong tot oud bereikt en deelgenoot gemaakt van gemeentelijke opgaven; een proces waarin we blijven leren als overheid. Dit vraagt ook vanuit onze ambtelijke organisatie veel inzet. Inzet die soms lastig in te vullen is, vanwege de krappe arbeidsmarkt. We zien dat door extra inzet op werving en behoud van personeel, we in staat zijn om de juiste mensen aan ons te (blijven) binden en daarmee de opgaven voor de stad waar te maken. Soms heeft de beperking van capaciteit overigens wel geleid tot temporiseren in het uitvoeren van taken. Hierover wordt gerapporteerd in het Jaarverslag. Financieel staan ons zware tijden te wachten. De toevoeging van het resultaat 2023 aan de algemene reserve is een welkome buffer voor de komende jaren. De gemeentelijke taken en de daarbij behorende middelen die we uit het gemeentefonds ontvangen, lopen de komende jaren steeds verder uiteen. We zijn bezorgd over de structurele financiële positie voor de komende jaren en de effecten daarvan op onze stad.

Het jaar in vogelvlucht

Mondiale ontwikkelingen hadden ook in 2023 invloed op onze gemeentelijke taken. De oorlog in Oekraïne duurt voort en later in 2023 ontstond er ook oorlog tussen Israël en Hamas. Ontwikkelingen die zorgen voor onrust en onzekerheid bij velen. De opvang van vluchtelingen heeft veel van ons en de stad gevraagd. We zijn trots op het organiserend vermogen en de draagkracht van inwoners en onze partners bij deze uitdagingen. Ook het huisvesten en integreren van asielzoekers blijft een uitdagende taak die we gepast blijven invullen.

Het thema bestaanszekerheid heeft in 2023 onze volle aandacht gehad. Stijgende energieprijzen en hoge inflatie leidden tot (geld)zorgen bij inwoners. Waar mogelijk en nodig hebben we inwoners en organisaties ondersteund. Een voorbeeld hiervan was de uitkering van de energietoeslag in november voor ruim 6.000 inwoners.

Het transformatieplan Sociaal Domein, waarin we een stevig inhoudelijk en financieel perspectief voor het sociaal domein hebben neergelegd, heeft in 2023 de eerste resultaten getoond. Op het gebied van WMO en uitvoering Participatiewet zien we resultaat, bijvoorbeeld het digitaal aanleveren van informatie zodat we sneller met de inwoner in gesprek kunnen. Daarnaast is het afgelopen jaar enorm veel inzet gepleegd op de lokale verwerving van de basisondersteuning. Dit op een goede manier voorbereiden, vraagt veel van onze juridische, inhoudelijke en financiële kennis en van die van onze partners. Een andere manier van werken, vraagt een andere manier van denken en daarom veel flexibiliteit en veerkracht van iedereen. Het vaststellen van de leidraad en het ingaan van de aanbestedingsprocedure waren mijlpalen waar we trots op zijn. We zien met vertrouwen de voortzetting van het transformatieplan tegemoet, waarbij we ons beseffen dat de echte transformatie zich vanaf 2025 gaat tonen en impact zal hebben op inwoners, partners en gemeente.

We werken langs de lijn van de Strategische Agenda. De opgaven uit deze agenda en wat we daarin het afgelopen jaar bereikt hebben worden uitgebreid toegelicht in hoofdstuk 5.1. In deze inleiding nemen we u hier op hoofdlijnen in mee.

“De inwoner centraal” is een dwarsthema dat in alle opgaven terugkomt. Dienstverlening en helder communiceren is daar een belangrijk onderdeel van. We zien dat het cijfer voor waardering van onze dienstverlening vorig jaar licht is gestegen naar een 6,6 voor dienstverlening in het algemeen en een 6,8 voor digitale dienstverlening. Ook zijn we gestart met Helder Hengelo’s, een project waarin we onze brieven naar inwoners in eenvoudige en begrijpelijke taal gaan schrijven. En we blijven inwoners betrekken bij beleidsvoornemens zoals bij de Omgevingsvisie of de keuze van stoelen bij het FBK-stadion. Eind 2023 is de participatieverordening vastgesteld, hiermee zetten we weer een nieuwe stap in het samenspel tussen inwoner en gemeente.

We zetten in op het behoud én versterken van leefbare wijken. Dit zien we onder meer terug bij veiligheid, daar zijn we gestart met het koppelen van toezichthouders aan wijkagenten, zodat de zichtbaarheid in de wijk en kennis over de wijk verder wordt vergroot.  We hebben ook voorbereidingen gedaan voor de wijkaanpak in de Noork die in 2024 van start gaat, een mooi voorbeeld van wijkgericht werken. Een ander thema is mobiliteit, het mobiliteitsplan ‘Hengelo in beweging’ is vastgesteld, waarin we de route hebben geschetst naar een leefbaar, verkeersveilig en bereikbaar Hengelo. Concreet hebben we onder meer een verkenning gedaan naar het realiseren van een nieuwe mobiliteitshub in Hart van Zuid en is de regulering voor het deelvervoer (in samenwerking met Enschede) vastgesteld. Projecten die bijdragen aan duurzame vormen van mobiliteit.

In 2023 zijn de werkzaamheden aan het marktplein volledig afgerond, een hoogtepunt voor de binnenstad. Een prachtig voorbeeld dat samenwerken en doorzetten leidt tot resultaat, dat tot ver over de gemeentegrenzen wordt gezien. We ontvingen dan ook de prijs voor het ‘Meest inspirerende binnenstadsproject van Nederland’.

Maar dat is niet de enige plek in de binnenstad waar de planvorming zichtbaar is geworden in concrete resultaten. Begin januari werd de Lambertuspassage gesloopt en startte de herinrichting van het hele gebied rondom de Lambertusbasililiek, waar groen én water ruimte krijgen. Eind 2023 werd bekend dat de bouw van de horecawand aan het eind van het tweede kwartaal van 2024 gaat beginnen, waarmee we een nieuwe fase van binnenstadsontwikkeling ingaan.

In 2023 zijn in Hengelo 500 woningen gebouwd. De stijgende lijn van bouwen blijven we voortzetten, dat is nog extra bekrachtigd met een subsidie van 3,8 miljoen euro die we eind november van het Rijk toegekend kregen om de woningbouw in de stad te versnellen. Vanuit de in 2023 gepresenteerde visie Spoorzone Hengelo-Enschede werken we samen met Enschede verder aan de invulling van het gebied rondom de stations Hengelo, Kennispark en Enschede. Op het gebied van regionale samenwerking hebben we samen met de gemeenten Enschede en Almelo en de provincie Overijssel de handen ineengeslagen om een Regionale Stedelijke Investeringsagenda (RSIA) op te stellen waarin we de toekomstige inrichting van stedelijke Twente hebben verwoord.

Dit sluit aan bij de talentopgave waarmee de gemeenteraad in de zomer van 2023 heeft ingestemd. Om de aantrekkelijke stad te blijven en ons daarin verder te ontwikkelen, heeft Hengelo een voorzieningenniveau nodig dat bij een stad van deze omvang past. Dat is alleen te behouden met een gedifferentieerde beroepsbevolking en talent dat kiest voor Hengelo.

In 2050 willen we CO2 neutraal zijn en dus alleen gebruik maken van energie die duurzaam is opgewekt. Om dat doel te bereiken is in april vorig jaar het Warmteprogramma vastgesteld, een richtinggevend programma waarin staat hoe en wanneer we in Hengelo onze huizen duurzaam gaan verwarmen. Ook is in 2023 de FIX-brigade gestart; deze brigade helpt inwoners bij het verduurzamen van hun woning. We zien dat deze brigade in een grote behoefte voorziet. Ook is vorig jaar  de vergunning voor zonneveld Boeldershoek verleend, met dit zonneveld hopen we in de toekomst ruim 8.000 huishoudens van stroom te kunnen voorzien. Een flinke stap voorwaarts in onze opgave richting 2050.

Afval was ook vorig jaar een thema in het gesprek tussen college en raad. Een door de raad ingestelde raadswerkgroep heeft gewerkt aan voorstellen voor serviceverhogende maatregelen waarvan een aantal vanaf 2024 van kracht wordt. Ook staan sinds juli bij hoogbouw door heel Hengelo speciale bioboxen voor het scheiden van etensresten. We zijn daarnaast blijven inzetten op communicatie en bewustwording rondom afval(scheiding).

In het bijzonder kijken we ook nog terug op de herdenking op 29 april 2023 rondom de April-meistakingen en de andere evenementen rondom deze gebeurtenis. Het is goed om op hedendaagse wijze stil te staan bij het verleden.

Financiën

Dan de cijfers: we sluiten het jaar af met een positief resultaat van € 7,3 miljoen voor verwerking van voorgestelde resultaatbestemming. We zien dat dit vooral komt door incidentele voordelen en grilligheid in inkomsten die we ontvangen van het Rijk maar ook als gevolg van het minder kunnen invullen van capaciteit bij onze taken en projecten. We bouwen ruim voldoende reserves op om in te spelen op acute situaties maar hebben, net als andere gemeenten, nog grote financiële uitdagingen voor ons liggen op de lange termijn, en in het bijzonder vanaf 2026. De druk op onze structurele begroting blijft hoog.

Eind 2023 is de werkelijke stand van de algemene reserve, exclusief te bestemmen resultaat 2023, bijna € 74,2 miljoen, wat boven het gewenste minimale niveau is op basis van onze Beleidsnota Integraal Risicomanagement en Weerstandsvermogen 2023-2027. We blijven alert op onze financiële positie, want er liggen nog grote uitdagingen voor ons die veel vragen van ons én onze inwoners.

Het jaar 2023 sluiten we positief af, zowel financieel als dat wat we met elkaar hebben bereikt. In 2024 gaan we verder op de ingeslagen weg. We blijven vanuit een realistisch en verantwoord perspectief investeren in een duurzame, sociale, economisch veerkrachtige en aantrekkelijke stad.

Met vriendelijke groet,

Burgemeester en wethouders van de gemeente Hengelo