Sociaal domein

Welke belangrijke ontwikkelingen zagen we in 2022?

In 2022 raakte corona meer en meer op de achtergrond en het gewone leven nam weer zijn beloop. De algemene voorzieningen waren weer open, huisbezoeken werden weer afgelegd en (financiele) maatregelen vanuit het Rijk werden afgebouwd. Vanuit het project 'Never waste a good crisis' hebben wij gekeken wat wij kunnen leren van de coronacrisis. Hierop komen wij later in dit hoofdstuk terug.
Daar staat tegenover dat in februari 2022 de oorlog in Oekraine begon met alle gevolgen van dien. De stroom vluchtelingen die op gang kwam en de energiecrisis zijn daarvan de belangrijkste.

Opvang vluchtelingen
Ook de gemeente Hengelo zette zich in voor de opvang van vluchtelingen. Direct na het uitbreken van de oorlog heeft de gemeente actie genomen om huisvesting te organiseren. Het oude Stadskantoor is heringericht en bood vanaf maart onderdak aan 250 tot 300 vluchtelingen. En in de Nijverheid zijn - in goede samenwerking met de woningcorporatie – tijdelijke woningen gereed gemaakt voor Oekraïners.

Wij vangen in het voormalige Stadskantoor eveneens vluchtelingen op binnen de zogenaamde crisisnoodopvang. Om de nood binnen de landelijke opvangcrisis te lenigen en de doorstroom vanuit AZC’s te bevorderen. Ook hebben wij enkele huizen aan de Nijverheid beschikbaar gesteld aan statushouders. In totaal vangt de gemeente in 2022 in woningen en stadskantoor zo’n 500 vluchtelingen op. Wij voldoen hiermee aan de opdracht.

Naast de fysieke huisvesting zorgden wij voor de juiste registratie van vluchtelingen, de toekenning van leefgeld en de toegang tot noodzakelijke zorg en onderwijs. Ook de begeleiding van vluchtelingen in het wegwijs maken binnen de gemeente behoorde tot onze taak. Hiervoor ontvingen wij middelen vanuit het Rijk. Dit is niet de core business van de gemeente. Het heeft inspanning van de ambtelijke organisatie gevraagd om dit nieuwe en onbekende proces met elkaar in goede banen te leiden en te realiseren. En het heeft het nodige gevraagd van de Hengelose samenleving. Maar liefst 125 vrijwilligers zetten zich vorig jaar in – wekelijks, soms zelfs dagelijks - om er te zijn voor de nieuwe tijdelijke inwoners van Hengelo. Hartverwarmend en iets om trots op te zijn.

Energiecrisis
De gemeente Hengelo zag in 2022 dat door de stijgende energieprijzen inwoners in financiële problemen kwamen. Met van het Rijk ontvangen middelen hebben wij in 2022 minima tot 120% van de bijstandsnorm een eenmalige bijdrage van € 1.300 betaald (de landelijke energietoeslag). In aanvulling daarop hebben wij besloten om inwoners met een inkomen tussen 120% van de bijstandsnorm tot modaal te ondersteunen met een bijdrage van € 800 (de Hengelose energieregeling) en hebben wij ondersteuning aangeboden in het verduurzamen van hun woning.

Hengelose (gesubsidieerde) instellingen en verenigingen zijn inventief omgegaan met de gevolgen van de stijging van de inflatie en dan met name de energieprijs. Dit is ook wat wij van hen verwachten; bijzondere tijden vragen aanpassing aan de omstandigheden. Daar waar verenigingen of instellingen in 2022 in de problemen dreigden te komen, zoals de SWB en een aantal zorg- en welzijnsaanbieders, heeft de gemeente Hengelo met ze gezocht naar een oplossing (conform de motie van de gemeenteraad).

Transformatieplan
Verder heeft 2022 in het teken gestaan van de transformatie van het sociaal domein en de totstandkoming van het 'Transformatieplan, voor een toekomstbestendig sociaal domein voor Hengelo'. Over het Nieuwe Hengelose Model waarin een preventieve, integrale wijkgerichte aanpak - dichter bij de inwoners - centraal staat. Deze ontwikkeling is al geschetst in paragraaf 5.1. (Hengelo in verbinding) en komt in dit hoofdstuk op de verschillende onderdelen terug.

Relevante beleidsnota’s

• Nota Handhaving Sociaal Domein (2017)

• Twents model inkoop maatschappelijke ondersteuning en jeugdhulp (2017)

• Regionale visie Huiselijk geweld en kindermishandeling 2018-2022

• Meerjarenbeleidsplan LHBT 'Anders is ook gewoon' 2019-2022

• Meerjarenplan gezondheid 'Gezond op de agenda' (2019)

• Lokale visie Maatschappelijke Opvang en Beschermd Wonen na 2021 (2019)

• Notitie 'Een nieuwe focus op preventie in het sociaal domein Hengelo' (2019)

• 'Wonen en zorg in Hengelo', Opgaven voor 2019 -2025

• Uitvoeringsplan 'Eenzaamheid is iets om te delen' (2020)

• Regionaal plan van aanpak tegengaan dak- en thuisloosheid centrumgemeente Enschede

• Actieplan toegankelijkheid Hengelo (2020)

• Actieplan preventie jeugd (2020)

• Beleidskader Armoede en Schulden 2021-2024 ‘Het taboe doorbreken’

• Beleidsprogramma sociaal 2021 - 2025

• Transformatieplan, voor een toekomstbestendig sociaal domein voor Hengelo (2022)

Verbonden partijen

SamenTwente
SamenTwente is één GR voor de organisaties GGD Twente, VTT (Veilig Thuis Twente en Organisatie voor zorg en jeugdhulp Twente (OZJT. Ook wordt gastheerschap geboden aan Kennispunt Twente, Samen14 en Twentse Koers. Dit kwam voort uit de gemeenschappelijke regeling (GR) Regio Twente zoals deze tot 1 juli 2021 uitgevoerd werd. In maart 2022 heeft deze GR de naam SamenTwente gekregen. Samen met de 14 gemeenten en de ketenpartners zette SamenTwente zich in 2022 in voor gezonde, veilige en vitale inwoners van Twente.

Portefeuillehoudersoverleg Arbeidsmarkt
De arbeidsmarkt is regionaal en vraagt samenwerking om vraag en aanbod op de arbeidsmarkt zo optimaal mogelijk in te richten en om het Twents economisch profiel te helpen versterken.

SWB Midden Twente
Het Sociaal Leer-Werkbedrijf (SWB) Midden Twente was ook in 2022 de uitvoeringsorganisatie die namens de deelnemende gemeenten een drietal gemeentelijke kerntaken heeft uitgevoerd:

1. Wet sociale werkvoorziening (WSW) en Nieuw Beschut,
   Met ingang van 1-1-2015 vindt geen nieuwe instroom meer plaats in de WSW waardoor het aantal medewerkers jaarlijks daalt. Met ingang van 2017 is Nieuw Beschut een wettelijke taak en uitvoering hiervan vindt plaats door SWB.

2. Arbeidsontwikkeling;
   De SWB voert in het kader van de Participatiewet arbeidsontwikkeltrajecten uit en ondersteunt mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt om aan de slag te komen. Hierbij moet regulier werk altijd het uitgangspunt zijn. Wanneer dat (nog) niet haalbaar is kunnen instrumenten als loonkostensubsidie en beschut werk worden ingezet.

3. Uitvoeringstaken ten behoeve van het beheer en onderhoud van de openbare ruimte (Gildebor)
   

Werkplein Twente
Vanuit de Participatiewet zijn wij verantwoordelijk voor de begeleiding naar zo regulier mogelijk werk; in het Werkplein hebben wij in 2022 samengewerkt met het UWV, de SWB en alle Twentse gemeenten om werkzoekenden en werkgevers hierin te ondersteunen.

Stadsbank Oost Nederland
Samenwerkingsverband met 21 gemeenten voor de uitvoering van schuldhulpverlening. Vanuit de Wet gemeentelijke schuldhulpverlening (Wgs) zijn wij als gemeente verantwoordelijk voor de schuldhulpverlening aan onze inwoners, inclusief preventie en nazorg. Ons doel was en is om onze inwoners schuldenvrij te krijgen of hun schuldenlast beheersbaar te krijgen. De financieel-technische zaken op dit gebied, waaronder budgetbeheer en schuldregelen, zijn overgedragen aan de Stadsbank.

Gemeenschappelijke Regeling samenwerking sociale zaken Borne Haaksbergen en Hengelo
Voor de uitvoering van de Participatiewet werkten wij ook in 2022 samen met Borne en Haaksbergen. Naast bijstand verstrekking werd ook uitvoering gegeven aan het re-integratiebeleid en armoedebeleid.

Wat hebben we bereikt

Wat hebben we daarvoor gedaan

6.1.1 Meer inwoners zetten zich in voor de (lokale) samenleving

• De gemeente Hengelo heeft een verkenning gedaan naar respijtzorg voor mantelzorgers. Deze wijst uit dat mantelzorgers de voorkeur geven aan ondersteuning bij de zorgvrager thuis (bijvoorbeeld door vervangende mantelzorg), boven een verblijf in bijvoorbeeld een hotel door de mantelzorger zelf. Diverse zorgverzekeraars bieden vergoeding voor beide mogelijkheden.

• Wij zijn een campagne gestart om meer mantelzorgers te bereiken; onder andere door de inzet van social media. Hierin werd aandacht besteed aan de ontmoetingsmogelijkheden voor mantelzorgers, zoals het Mantelzorg- en het Alzheimercafe.

• Vanuit het besluit om jonge mantelzorgers vraaggericht te ondersteunen (naar aanleiding van een behoeftenonderzoek uit 2021), is in de gemeente Hengelo een proef gestart met een ontmoetingsplek en ontspanningsactiviteiten voor jonge mantelzorgers. Dit wordt in 2023 structureel voortgezet.

• Bovenstaande activiteiten zijn belangrijk, want wij zien bij de enquête onder het Hengelo Panel, dat het aantal volwassenen dat aangeeft mantelzorg te verlenen is gestegen, van 45,5% in 2021 naar 47,3% in 2022.

• Door corona is het aantal vrijwilligers geslonken. Daarom hebben wij in 2022 geprobeerd dit aantal weer op het oude niveau te brengen. Onder andere door de organisatie van een vrijwilligersmarkt en een nieuwe website van het Servicepunt Vrijwilligerswerk Hengelo. Dit Servicepunt Vrijwilligerswerk kreeg ook een nieuwe naam: Wijkracht Vrijwilligerswerk Hengelo. Zij zijn erin geslaagd veel matches te maken, maar hebben gemerkt dat veel mensen prioriteit bij hun baan leggen en zich niet willen binden aan ‘vast’ vrijwilligerswerk.
  Wij waren ook voornemens vrijwilligers vanuit verschillende achtergronden bijeen te brengen. Door capaciteitsgebrek hebben wij de keuze gemaakt dit een jaar later te doen (binnen bestaande subsidiëringsafspraken). Dit heeft geen negatief effect gehad op het aantal vrijwilligers.

• De enquête onder het Hengelo Panel laat namelijk zien dat wij - met bovengenoemde inzet - voor het vrijwilligerswerk de streefwaarde van 46,6% hebben gehaald. Het percentage Hengelose volwassenen dat aangeeft vrijwilligerswerk te doen is gestegen naar 50,3% in 2022.

6.1.2 Minder inwoners zijn eenzaam

• De gemeente Hengelo heeft de pilots eenzaamheid, die in eerdere jaren zijn gestart maar door Corona vertraging hebben opgelopen, in 2022 afgerond. Het gaat dan om de pilots gericht op ouderen met niet westerse achtergrond (via huisbezoeken en aandacht hiervoor bij Allochtone vrouwen en mannen (AVEM) groepen), het betrekken van de bedrijven bij het signaleren van eenzaamheid (Wij samen hengelo) en het initiatief Thuisgekookt, een beproeft initiatief waarbij een vrijwilliger een "bordje meer” kookt voor een buurtgenoot).
  De pilots hebben bijgedragen aan meer bewustwording en signalering bij inwoners en professionals, maar het effect van de pilots op het daadwerkelijk verminderen van eenzaamheid is niet in cijfers weer te geven.

• Wat betreft deze cijfers, zien wij dat het percentage volwassenen dat aangeeft vaak eenzaam te zijn is toegenomen, van 2,8% in 2021 naar 5% in 2022. Bij de ouderen is die stijging gering (1,9% in 2022, 1,7% in 2021). Dit is een landelijke trend als gevolg van corona, maar mogelijk komt het ook door het feit dat inwoners er zich meer van bewust zijn.

6.2.1 Minder inwoners hebben problematische schulden

• De gemeente Hengelo heeft in 2022 verschillende activiteiten uitgevoerd, zoals de vroegsignalering van schulden (inwoners met schulden actief benaderen en hulp aanbieden) en de pilot ''Bewind in eigen beheer''.

• Wij hebben gezinnen ondersteund die zijn getroffen door de kinderopvangtoeslagenaffaire. De ondersteuning vond plaats op vijf leefgebieden (financiën, wonen, zorg, gezin en werk). Hengelo kent ongeveer 190 gedupeerde gezinnen, waarvan een tiental gezinnen heeft aangegeven gebruik te willen maken van ondersteuning. Het Rijk vergoedt de gemaakte kosten via een Specifieke uitkering (SPUK).

• Het aantal aanvragen bij BudgetAlert is in 2022 gestegen, na een keldering in de twee coronajaren. Doordat inwoners eerder bij ons kwamen en (daarmee) de hulpvraag lichter was, voerden wij meer adviesgesprekken en konden wij meer door maatwerk oplossen.
  Met betrekking tot aanvragen schuldregelingen zagen wij een verlaging van het aantal verwijzingen van BudgetAlert naar de Stadsbank (begroot 135, werkelijk 60). Ook het percentage verwijzingen schuldhulp naar de Stadsbank als deel van de totale aanmeldingen voor schuldhulp per jaar was lager (begroot 22%, werkelijk 12%). Wij verwachten niet dat deze daling zich in 2023 doorzet, zeker na deze coronajaren. Doorsturen naar schuldsanering is vaak een na-ijleffect.

6.2.2 Meer inwoners maken optimaal gebruik van ons armoedebeleid

• De gemeente Hengelo heeft uitvoering gegeven aan het Beleidskader Armoede en schulden 2021-2024. Met in 2022 focus op de ondersteuning aan de Oekraïners en de energiearmoede. Daarmee hebben wij een nieuwe doelgroep voor het minimabeleid bereikt. Dit zien wij ook terug in de aantallen. Het percentage huishoudens dat gebruik maakt van één of meer minimaregelingen is namelijk met 5% toegenomen ten opzichte van 2021.

• Wij hebben ook uitvoering gegeven aan zowel de landelijke als de gemeentelijke energieregeling. Zie ''Welke ontwikkelingen zagen we in 2022''.

• Wij hebben via onze reguliere kanalen (onder andere social media) ingezet op het gebruik van het Sport- en cultuurfonds door volwassenen. Wij zien hierin dan ook stijgende lijn.

• Wij hebben in 2022 gewerkt aan de vereenvoudiging van het aanvraagproces van minimaregelingen. Dit proces zetten wij in 2023 voort.

6.2.3 Meer inwoners met weinig kans op regulier werk hebben een (zo nodig aangepaste) baan

• In het programma van de Twentse Belofte werkt de gemeente Hengelo samen met partners om jongeren een goed toekomstperspectief te bieden. In het kader daarvan hebben wij in 2022 afspraken gemaakt over samenwerking tussen het Regionale Meld- en Coördinatiefunctie (RMC) en scholen om jongeren voor te bereiden op het verlaten van de school en nog twee jaar na het verlaten van de school intensief te begeleiden.

• Het aantal bijstandsgerechtigden daalde in 2022 licht (met 1,7% ten opzichte van een jaar eerder). Tot en met oktober daalde het aantal uitkeringen. Vanaf november was de instroom groter dan de uitstroom, door met name de instroom van statushouders en seizoenswerkers.
  Daarnaast bestaat het bijstandsbestand voor een steeds groter deel uit inwoners met een grote afstand tot de arbeidsmarkt. Door de toenemende complexiteit van het bijstandsbestand vraagt het realiseren van uitstroom een grotere inspanning van de organisatie. Er vallen meer lichamelijk en psychisch arbeidsbeperkten onder de Particiaptiewet (voorheen vielen zij onder de Wajong of Wia). Zij werken met een loonkosmtsubsidie en ontvangen deels nog bijstand.
  Wij zien dit ook terug in de afnemende percentages uitstroom in 2022 bij de indicatoren van deze doelstelling.

• In 2022 is de nieuwe wet Inburgering van kracht geworden, waarbij gemeenten de regie hebben gekregen over inburgering. Alle gemeenten kregen een wettelijke taakstelling voor het huisvesten van statushouders. De taakstelling van de gemeente Hengelo voor 2022 -inclusief achterstand uit 2021- bedroeg 138 statushouders. In 2022 is het ondanks krapte op de Hengelose woningmarkt gelukt om 114 statushouders te huisvesten in reguliere woningen. Een klein deel daarvan is tijdelijk gehuisvest in woningen in de Nijverheid die gesloopt zullen worden.

• Vanaf medio 2022 zijn de eerste statushouders gestart met een inburgeringstraject en een aantal is al gestart op een van de drie leerroutes: de onderwijsroute (naar mbo, hbo of Wo), de B1 route (naar taalniveau B1) en de zelfredzaamheidsroute (voor statushouders die moeilijk leerbaar zijn, analfabeet of anders gealfabetiseerd, gericht op taal in de praktijk).

ROZ

• Het ROZ (Regionaal orgaan zelfstandigen) heeft in het 1^e kwartaal van 2022 de BBZ-light (Besluit bijstandsverlening zelfstandigen) uitgevoerd. Als opvolging van de Tozo-regeling (Tijdelijke overbruggingsregeling zelfstandig ondernemers). Vanaf 1 april zijn alle coronasteunmaatregelen geëindigd. Na enkele keren uitstel van het Rijk moesten ondernemers met ingang van 1 juli 2022 starten met aflossen op hun Tozo-krediet. De verwachting was dat bedrijven financiële problemen zouden krijgen op het moment dat kredieten moesten worden terugbetaald en belastingschulden weer werden ingevorderd. Dit is uitgebleven.

• Het ROZ heeft in 2022 ook ondersteuning geboden bij de heroriëntatie voor zelfstandigen, die op zoek moesten naar een andere bron van inkomsten doordat hun bedrijf (al dan niet door corona) niet meer levensvatbaar was. Dit gebeurde in nauwe samenwerking met de dienstverlening en beschikbare middelen voor de doelgroep van het Regionale Mobiliteitsteam (RMT).

6.2.4 Meer inwoners weten de algemene voorzieningen te vinden

• De evaluatie van het preventieplan jeugd en de pilot voor een programma van preventie-activiteiten is meegenomen in de uitwerking van het Transformatieplan. Vooruitlopend daarop is de gemeente Hengelo in 2022 Hengelo gestart met het Preventieteam. Hierin participeren de Schoolzorgondersteuners (SZO), Praktijkondersteuners Jeugd bij de Huisartsen (POH-jeugd) en de Sociaal activerings makelaar (SAM). Zij plegen inzet op de plekken waar kinderen en hun ouders logisch komen. Om jongeren in een vroegtijdig stadium te kunnen helpen en daarmee (zwaardere) jeugdhulp op langere termijn te voorkomen.

• De gemeente Hengelo is met het voorliggend veld en een aantal wijkcentra gestart met de ondersteuning en activiteiten dichterbij onze inwoners te organiseren. In 2022 zijn drie Wijkhuysen geopend. In deze Wijkhuysen worden activiteiten georganiseerd voor onze inwoners. Op deze manier is de laagdrempelige ondersteuning meer vorm gegeven door zichtbaarheid en aanwezigheid in de wijk, waardoor het voor de inwoners eenvoudiger is om bij lichte ondersteuningsvragen binnen te lopen.

• Dit ging hand in hand met de invoering van het maxkader Wmo uit het maatregelenpakket 2022. Met deze maatregel wordt maximaal 4 uur of 4 dagdelen in de Wmo afgegeven. Uitzondering hierop zijn een bestuurlijke afweging door het college. Dit heeft niet geleid tot meer bezwaarschriften.

• De versterking van het voorveld en de invoering van het maxkader Wmo zien wij ook terug in het percentage inwoners, dat in de enquête onder het Hengelo panel aangeeft actief deelgenomen te hebben aan georganiseerde activiteiten; dat is gestegen naar 63,6%. De streefwaarde voor 2022 was 57% en in 2021 zaten wij op 55,1%.

• De gemeente Hengelo heeft in 2022 bijgedragen aan de regionale Versterkingsagenda Zorg en Veiligheid. De agenda kent thema's zoals de aanpak van personen met zorgwekkend gedrag, aanpak huiselijk geweld en kindermishandeling, zorg en veiligheid jeugd, mensenhandel en nazorg detentie.

• In 2022 is de gezamenlijke GGZ-inloopvoorziening Bij Mozart doorontwikkeld en is het bestaan en de mogelijkheden van deze voorliggende voorziening breed onder de aandacht gebracht bij partners. Daarbij is gebruik gemaakt van ervaringsdeskundigen.

• Daarnaast hebben wij een regionale logeervoorziening ontwikkeld voor mensen die vanwege hun GGZ problematiek even (maximaal 2 weken) uit hun thuissituatie zouden moeten komen. Die voorziening zal in 2023 starten in Enschede, waarbij een koppeling is met onder andere de voorziening Bij Mozart.

• ANWB Automaatje is in 2022 gestart. Ondanks Corona waren er meer gebruikers dan voorzien en deze trend heeft zich het gehele jaar door gezet. De prognose was ongeveer 500 gebruikers voor het jaar 2022, maar dit zijn er meer dan 1000 geworden.

• De pilot met de app GOAN! is per 1 oktober 2022 in Twente gestopt. Dit was een applicatie waarmee reizigers van verschillende mobiliteitsaanbieders, waaronder het incidentele maatwerkvervoer (voormalige Regiotaxi), konden boeken en betalen. Wij zijn hiermee gestopt omdat de doelstellingen van de pilot wat betreft aantallen reizigers (regulier en WMO) voor de app niet zijn behaald.

6.2.5 Minder inwoners zijn aangewezen op maatwerkvoorzieningen Wmo en jeugd bij het oplossen van problemen in hun leefsituatie

• De gemeente Hengelo ziet dat het percentage jeugdigen dat geïndiceerde jeugdhulp krijgt, groter is dan wij nastreefden (respectievelijk 14,2% en 12,0%). Dit percentage is al een aantal jaren redelijk stabiel. Door door toenemende (complexiteit van) problematiek onder jeugdigen hebben wij niet meer jeugdigen uit het maatwerk kunnen krijgen. Wat betreft het percentage inwoners van 18-65 jaar dat een maatwerkvoorziening Wmo krijgt, is dat lager dan het streefgetal voor 2022 (namelijk 6,7% in plaats van 7,0%). Dit komt door de versterking van het voorveld en de sturing op het max-kader Wmo, zoals hierboven beschreven. Dit zien wij niet terug bij het percentage inwoners ouder dan 65 jaar dat een maatwerkvoorziening Wmo krijgt. Dat ligt op 10,8%, terwijl 7,0% was begroot. Dit komt doordat wij nog steeds een stijging van de aantallen zien bij de huishoudelijke ondersteuning (door het abonnementstarief).

• Met het vaststellen van het Transformatieplan hebben wij in 2022 besloten dat de lichte ambulante begeleiding (OB1 en OB2) vanaf 2025 lokaal zal worden gecontracteerd. Ook het strategisch inkoopdocument jeugdhulp 2025 van de 14 Twentse gemeenten is in 2022 vastgesteld. In beide documenten zijn de uitgangspunten opgenomen dat wij toewerken naar minder aanbieders en een gedeelde verantwoordelijkheid op de kosten. Ten aanzien van de verlengingen voor 2023 zijn de overeenkomsten van aanbieders zonder cliënten in 2022 ontbonden.

• In de lokale accountgesprekken met de Gecertificeerde Instellingen stuurt de gemeente Hengelo -op basis van de cijfers uit ons dashbord- gericht op de afschaling van jeugdhulp en uitstroom uit de maatregel. Daarbij zien wij een afname in het aantal Ondertoezichtstellingen. Ook de uitvoering van de jeugdbeschermingstafel draagt hieraan bij.

• Naar aanleiding van de aandacht die landelijk wordt gevraagd voor de verbetering en vereenvoudiging van de jeugdbeschermingsketen, is in het najaar van 2022 een regionaal project gestart -met deelname vanuit Hengelo- voor het Toekomstscenario Kind en Gezinsbescherming.

• In 2022 hebben wij het project Integrale aanpak dak- en thuisloosheid afgesloten. Vanuit dit traject zijn regionaal samenwerkingsafspraken en initiatieven ontstaan, zoals de start van het regionale transferpunt Wonen (voor regionale spreiding over Twente). De Twentse woningbouwcorporaties werkten hieraan mee.

• In verband met aflopende contracten per 1 juli 2023 voor het maatwerk vervoer (doelgroepenvervoer) is de gemeente Hengelo met 9 andere gemeenten in Twente een nieuw contracteringstraject gestart. Met als basis de visie Samen op weg, Twentse visie op vervoer onder gemeentelijke verantwoordelijkheid (2015). Anno 2022 is deze visie nog actueel en staan wij nog steeds achter de uitgangspunten die hierin zijn opgenomen. Wel is de perceelindeling voor de aanbesteding aangepast. Met name om het vervoer efficiënter te kunnen organiseren.

• In 2022 heeft de gemeente Hengelo ingezet op een inclusieve samenleving. Middels een conferentie en bewustwordingsbijeenkomsten is aandacht en begrip gevraagd voor huisvesting en arbeidsparticipatie van inwoners met psychische problemen.

• In 2022 hebben wij voorbereidingen getroffen voor de decentralisatie van het beschermd wonen GGZ naar regiogemeenten. Waarbij wij hebben afgesproken dat de gemeente Enschede blijft opereren als een soort van centrumgemeente. En dit ondanks het feit dat de invoering van het woonplaatsbeginsel en het daarmee samenhangend nieuw verdeelmodel voor beschermd wonen is uitgesteld naar 2024. Zo hebben wij de samenwerking met het Zorgkantoor inzake de doorontwikkeling van het beschermd wonen versterkt en een plan van aanpak gemaakt om de wachtlijst beschermd wonen terug te dringen.

• De woonzorgvoorziening aan de Steenmeijerstraat is opgeleverd. Bewoners zijn in de zomerperiode verhuisd.

• In 2022 hebben wij met betrokken partijen stappen gezet in de realisatie van een locatie voor opvang van langdurig verslaafden op het gezondheidspark.

• In samenwerking met stakeholders is de gemeente Hengelo begonnen met de herijking van de notitie Wonen en zorg in Hengelo, opgaven voor 2019-2025. Wij hebben stakeholders gevraagd naar de invloed van huidige ontwikkelingen en de gevolgen van Corona op de opgaven. Zij zien bijvoorbeeld dat de vraag naar complexe zorg toeneemt, maar uitbreiding van intramurale bedden niet mogelijk is. Dit vraagt om aanpassing in de huidige zorg en dienstverlening. En de GGZ ziet een verschuiving van beschermd wonen naar beschermd thuis en van maatschappelijke opvang naar maatschappelijk wonen. Dit vraagt om een andere kijk op zorg en financiering van zorg.

• Wij hebben onderzocht op welke manier wij op twee locaties in Hengelo geclusterd wonen vanuit de Wmo (Wet maatschappelijke ondersteuning) kunnen combineren met wonen in het kader van de Wlz (Wet langdurige zorg); als hybride locaties. En wij hebben actief gekeken wie onder de Wmo dan wel Wlz valt, conform de maatregel uit het maatregelnpakket 2022. Voor de bewoners die onder Wmo blijven vallen, zijn aparte maatwerkwerkovereenkomsten afgesloten.

6.2.6 Inwoners zijn tevreden over de re-integratievoorzieningen en maatwerkvoorzieningen Wmo en jeugd van de gemeente

• Wij zien dat de tevredenheid over het resultaat/ effect van de re-integratievoorzieningen en de maatwerkvoorzieningen Wmo in 2022 is toegenomen. Van 6,6% naar 7,3% van de gebruikers dat tevreden is over het uiteindelijk bereikte resultaat van het re-integratietraject en van 77% naar 86% van de gebruikers van maatwerkvoorzieningen Wmo dat één of meer positieve effecten van de voorziening ervaart. Het percentage gebruikers van geïndiceerde jeugdhulp dat één of meer positieve effecten van de hulp ervaart is echter gedaald van 97% naar 88%. Dit was in 2021 juist gestegen en was in 2020 90%. Daarmee is het percentage nu weer terug naar ‘normaal’ en vorig jaar een uitzondering. De groep respondenten bij jeugd is niet heel groot, dus toevalligheden kunnen een grote invloed hebben op het percentage.

• Vanuit het project 'Never waste a good crisis' is voorlopig geconcludeerd (de eindrapportage moet nog komen), dat de dienstverlening op een creatieve en alternatieve manier heeft plaatsgevonden, maar door inwoners niet als minder kwaliteit is ervaren. Het is voor alle partijen - inwoners en hulpverleners - een lastige tijd geweest en dat besef is bij iedereen aanwezig. Deze andere manier van dienstverlening zal deels blijvend zijn en een mix vormen met de oorspronkelijke dienstverlening.

Wat zijn we blijven doen

Ondersteuning jeugd en kwetsbare gezinnen

• De gemeente Hengelo heeft ook in 2022 voor jeugd en gezinnen via een brede vraagverheldering problematiek geanalyseerd. En ze verwezen naar voorliggende mogelijkheden waar mogelijk en toegeleid naar maatwerkvoorzieningen waar nodig. Ook is er regie gevoerd bij complexe en/of onveilige opvoed- en opgroeisituaties.

• Wij hebben geïnvesteerd in ketensamenwerking, zowel in de basisondersteuning, specialistische ondersteuning als ook in de veiligheidsketen. Om jongeren in een vroegtijdig stadium te kunnen helpen.

• Vanuit het Grip-team hielpen wij structureel ruim 30 gezinnen met complexe, meervoudige problemen via de wrap-aroundcare aanpak. Dit is een aanpak dat gezinnen die in de problemen zijn helpt hun eigen doelen te realiseren en weer zelfredzaam te worden. Op proef zijn ook een aantal Wmo-gezinnen (zonder kinderen) op deze manier ondersteund; met positief resultaat.

• Na twee pilotsfases heeft de gemeente Hengelo in 2022 afgesproken dat voor alle jongeren die in een jeugdhulpinstelling wonen en ouder zijn dan 16,5 jaar, een Toekomstplan wordt gemaakt. De inzet van een JIM (Jouw Ingebrachte Mentor) is hiervan onderdeel. Ook met onze partners zijn hierover afspraken gemaakt en het wordt ingebracht in het traject rond de contractering.

• Wij zijn blijven inzetten op preventie en de aanpak van overlast van jeugd(groepen).

• Wij zijn het jongerenwerk blijven financieren. Het jongerenwerk heeft in 2022 specifiek aandacht besteed aan actuele onderwerpen zoals cybercriminaliteit, sexting, geldezels, gebruik van Vapes (e-sigaret) en andere verslavende middelen.

• In 2022 is een doorstart gemaakt met de jeugdhulpteams op de scholen voor speciaal (basis) onderwijs in Hengelo. Samen met zorgaanbieders en het onderwijs heeft de gemeente Hengelo afspraken gemaakt voor 2023 voor doorontwikkeling van de teams op de 7 scholen.

Wmo

• Ook in 2022 hebben de consulenten en regisseurs Wmo van de gemeente Hengelo gezorgd dat er zo snel mogelijk, zo licht mogelijk en zo dichtbij mogelijk een antwoord gevonden kan worden op de (hulp)vraag van inwoners. Inwoners bepalen zelf wat nodig is en doen zoveel mogelijk zelf met behulp van hun netwerk. Kwamen zij er zelf niet uit dan hebben wij professionele ondersteuning op maat ingezet, passend bij de mogelijkheden en specifieke situatie.

• De gemeente Hengelo is blijven inzetten op de aanpak van zorgfraude door extra controle bij zorgaanbieders (lokaal en regionaal) en waar nodig ontbinden van overeenkomsten.

• Het nieuwe kabinet gaat verder met de aanpak “Eén tegen eenzaamheid”. Het heeft een actieprogramma 2022-2025 opgesteld met opnieuw aandacht voor bewustwording, maatschappelijke initiatieven en lokale aanpak. Hoewel wij de aanpak voor minder eenzaamheid hebben verwerkt in ons transformatieplan, hebben wij besloten een nieuw lokaal actieplan op te stellen. In het transformatieplan is eenzaamheid terug te vinden in de pijlers normaliseren, preventie en wijkgerichte aanpak. Maar ook in de visie op het versterken van de sociale basis.

• In samenwerking met onze partners is de gemeente Hengelo blijven inzetten op voldoende, geschikte en betaalbare huisvesting voor kwetsbare inwoners. Daarbij hebben wij de benodigde zorg en ondersteuning geregeld (uitvoering Wonen en zorg in Hengelo, opgaven voor 2019-2025).

• Wij zijn in 2022 doorgegaan met de regietafel, waaraan professionals van Welbions en de gemeente aan tafel zitten. De regietafel is gericht op inwoners met acute, meervoudige problematiek op gebied van wonen-inkomen-zorg, die tussen wal en schip vallen door wet- en regelgeving en die niet voor de reguliere procedures in aanmerking komen. Het is nodig om buiten de wet- en regelgeving om passende praktische oplossingen te bedenken en snel uit te voeren.

• In het kader van een sluitende aanpak voor mensen met zorgwekkend gedrag, heeft de gemeente Hengelo in 2022 regionale afspraken gemaakt over uitbreiding van het regionaal meldpunt Zorgwekkend Gedrag. Dit naar aanleiding van het stijgende aantal meldingen. Deze uitbreiding zal in 2023 gerealiseerd worden.
  Ook is de regionale streettriage verder doorontwikkeld. Daarbij gaan een ggz-verpleegkundige en een politieagent samen naar een melding over iemand met verward gedrag om vast te stellen welke hulp nodig is.

• De gemeente Hengelo heeft ook in 2022 ondersteuning geboden aan mantelzorgers en vrijwilligers. Deze ondersteuning is door Wijkracht geleverd (gesubsidieerd door de gemeente).

• Wij zijn ook in 2022 vervoersoplossing in de regio blijven bieden wanneer gebruik van het openbaar vervoer niet meer kan. Het gaat daarbij om incidenteel vervoer (voormalige Regiotaxi) en structureel vervoer (van en naar dagbesteding, jeugdwetvervoer). Daarbij stimuleerden wij onze inwoners in eerste instantie gebruik te maken van diensten zoals Mee op weg, GO-OV, Smart Cab, ANWB-automaatje, etc.

Werk en inkomen

• Vanuit de Uitvoeringsorganisatie Werk en Inkomen hebben we de Participatiewet uitgevoerd voor de gemeenten Borne, Hengelo en Haaksbergen. Aan het einde van 2022 telden we voor Hengelo 2.091 uitkeringen. Dit is een daling van 36 uitkeringen ten opzichte van 1 januari 2022. In 2022 hadden we net als in 2021 te maken met een krappe arbeidsmarkt. Dit betekent dat er relatief weinig mensen beschikbaar zijn voor de vacatures die bedrijven hebben. Het bemiddelen naar een passende werkplek voor mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt, waar onze doelgroep voor een groot deel uit bestaat, is complex. Desondanks is het gelukt om minder mensen afhankelijk te laten zijn van de bijstand.

• De gemeente Hengelo heeft ook in 2022 samengewerkt binnen het Werkplein Midden Twente, om inwoners (deels) aan het werk te helpen. Ondanks de krapte op de arbeidsmarkt sluit het aanbod vanuit de bestanden steeds vaker niet (helemaal) aan bij de vraag van werkgevers. Het werkgeversservicepunt is om die reden het afgelopen jaar minder bezig geweest met acquisitie en steeds meer het matchen van vraag en aanbod, het ondersteunen van werkgevers op het terrein van een Leven Lang Ontwikkelen en inclusief personeelsbeleid en het aanboren van onbekend talent.

• De gemeente Hengelo heeft ook in 2022 starters en zzp-ers geadviseerd en gefaciliteerd via het ROZ. Met het in gebruik nemen van de voormalige Hofstede MTS aan het Industrieplein in Hengelo (Hart van Zuid) heeft het ROZ een tijdelijk Ondernemerscentrum, voor de duur van ongeveer 3 jaar, als uitbreiding van de hoofdvestiging H164 gerealiseerd. In het afgelopen jaar hebben zich in Hengelo 76 inwoners georiënteerd op de start van een bedrijf. 12 inwoners zijn daadwerkelijk gestart met begeleiding van het ROZ.

• Wij hebben inwoners van de gemeente Hengelo ondersteund bij het oplossen van hun financiële zorgen en/of problemen. Dit door de inzet van schuldhulpverlening vanuit BudgetAlert. Wij hanteerden hierbij een integrale aanpak en leverden maatwerk passend bij de situatie van de inwoners. Waar nodig hebben wij ze doorverwezen naar de Stadsbank voor het afhandelen van een schuldregeling en/of budgetbeheerrekening.

• Vanuit de insteek 'Vroeg erop af' heeft de gemeente Hengelo vanuit signalen van de 'vaste-lasten' partners preventief en proactief via e-mail, per post, telefonisch en huisbezoeken inwoners van Hengelo benaderd. Dit om grotere financiële problematiek te voorkomen.

• Vanuit het convenant Huurschulden, werken wij nauw samen met Welbions. Dit voorkomt jaarlijks veel woningontruimingen en voorkomt incasso- en deurwaarderskosten.

• De gemeente Hengelo kent verschillende regelingen om gezinnen en mensen in armoede te ondersteunen, waaronder het kindpakket. Wij hebben ons ook in 2022 ingezet om deze regelingen goed onder de aandacht te brengen, zodat de doelgroep er ook maximaal gebruik van kan maken.

• Wij hebben ook het afgelopen jaar een collectieve zorgverzekering voor inwoners met een laag inkomen aangeboden.

Werken aan een inclusieve samenleving

• De gemeente Hengelo heeft door middel van contacten met scholen en onze samenwerkingspartners actief uitvoering gegeven aan ons meerjarenbeleidsplan Anders is ook gewoon. Om de positie van Lhbtiqa+ personen onder de aandacht te brengen en te versterken. Ook organiseerden wij met hen weer de Coming Out Dag.
  Lhbtiqa+ staat voor lesbisch, homoseksueel, biseksueel, transgender, interseksueel, queer, aseksueel; de + staat voor andere variaties die niet vallen binnen de gebruikelijke definiteis van 'man'en 'vrouw' of niet heteroseksueel of cisgender zijn.

• Vanuit het actieplan Toegankelijkheid hebben wij inzet op de combinatie van bewegen en bewustwording. Een week lang konden de hoogste klassen van de basisschool een rolstoelparcours afleggen. Ook in het Stadhuis konden ambtenaren ervaren hoe het is om met een rolstoel door het gebouw te bewegen.

• Daarnaast is er door het MKB onderzoek verricht naar de toegankelijkheid van de binnenstad. Hengelo heeft hier een goede score behaald, maar er zijn op onderdelen zeker nog verbeteringen mogelijk.

• Het toegankelijk maken van gymzalen stond ook in de planning. Dit hebben wij in 2022 niet gedaan. De gemeente Hengelo heeft hiermee gewacht met het oog op de onzekerheid in de bouwsector en daarmee samenhangende extreem hoge kosten.

Wat heeft het gekost

Financiële toelichting

Binnen dit programma zien we voordelen ten opzichte van de laatst bijgestelde begroting. Dit komt in veel gevallen door incidentele zaken waar we weinig invloed op hebben. Bijvoorbeeld de regelingen voor vluchtelingen, energie of minder beroep op het Landelijk Transitie Arrangement. Daarnaast zien wij een afwijkende trend in clienten of indicaties, dan waarop onze prognoses in de 2e Beleidsrapportages waren gebaseerd. Dat kan ertoe leiden dat we een voordeel presenteren, terwijl de uitgaven ten opzichte van 2021 wel zijn toegenomen, en vice versa.

Dit jaar is uitvoering gegeven aan het maatregelenpakket zoals dat in hoofdstuk 8.4 van de Beleidsbegroting 2022-2025 is weergegeven. We hebben daarmee gestuurd op zaken waar we wel invloed op hebben. Deze maatregelen zijn inmiddels in onze reguliere werkprocessen opgenomen en/of in het Transformatieplan Sociaal Domein.
We zien dat enkele maatregelen, zeker bij de WMO, al direct financieel effect hebben gehad. Dit leest u ook in onderstaande toelichtingen. Voor de maatregelen die meer toegespitst zijn op preventie en vroegsignalering verwachten wij logischerwijs nog niet direct de financiele effecten. Wij hebben onze inspanning op deze maatregelen daarom opgenomen onder ' wat hebben we daarvoor gedaan'.

Zoals bij de Zomerbrief 2022-2026 reeds eerder aangegeven blijft het lastig in te schatten wat de structurele trendlijn is voor het Sociaal Domein. Normaliter zijn de afgelopen jaren en trends leidend voor ons meerjarig perspectief. Echter door Corona waren de afgelopen jaren geen stabiele basis om ons meerjarig perspectief bij te stellen, daarom hebben we dit bij de laatste Zomerbrief ook niet gedaan voor 2023 en verder. Daarnaast is het de vraag hoe de landelijke trends zich vertalen in het meerjarig beeld voor Hengelo. Denk dan bijvoorbeeld aan de hervormingsagenda voor Jeugd met wellicht deels dezelfde maatregelen die wij al mee hebben genomen in ons transformatieplan. Bij de aankomende Zomernota 2023-2027 zullen wij op basis van de ontwikkelingen in het jaar 2022, diverse trends en data, in combinatie met de (toekomstige) opgave uit het transformatieplan met nieuwe prognoses komen. Op dit moment kunnen we nog niet aangeven wat de gevolgen hiervan zijn voor de financiële opgave in het sociaal domein.

6.1 Samenkracht en burgerparticipatie (€ 3.521.000 voordeel)

• Noodopvang van Vluchtelingen: Er is een voordeel op het onderdeel (nood)opvang vluchtelingen van € 2,7 miljoen. Dit is bovenop de storting van € 1,7 miljoen in de Reserve Vluchtelingen die we bij de 2e Beleidsrapportage hebben gedaan. Dit is ontstaan doordat we de middelen die we vanuit het Rijk hebben ontvangen doelmatig en efficiënt hebben ingezet. Daarnaast is het Rijk ruimhartig geweest met de vergoedingen voor de opvang van vluchtelingen. We stellen voor dat het voordeel, zoals opgenomen in het bestemmingsvoorstel, terugvloeit naar de Algemene Reserve. Hiermee kunnen we de nu nog moeilijk in te schatten toekomstige gevolgen en risico’s rondom de toestroom en opvang van vluchtelingen opvangen. Het voordeel van € 2,7 miljoen is enerzijds te verklaren door hogere baten, dan bij de 2e Berap verwacht, vanuit de rijksvergoedingen voor gerealiseerde bedden en onderwijshuisvesting. Anderzijds zijn de lasten op verschillende onderdelen lager dan verwacht, met name de energielasten, en vallen de stelposten ambtelijke inzet en onvoorzien vrij. Daarnaast is in de laatste periode van 2022 gebleken dat 30% van de btw wordt gecompenseerd.

• Kinderopvang: Er is een voordeel op het onderdeel kinderopvang (€ 162.000). Enerzijds doordat wij in 2022 minder inspecties hebben uitgevoerd. Dit komt door minder aanvragen voor nieuwe kinderopvanglocaties, minder verhuizingen en wijzigingsverzoeken en de invoering van flexibel inspecteren en het aanbieden van herstelaanbod. Anderzijds zien wij een kleinere groei dan verwacht op de Sociaal Medische Indicering. Momenteel werken wij aan een nieuw SMI-beleid, ook met het oog op het tranformatieplan. Dit kan de komende jaren leiden tot een aanpassing op de begroting.

• Sociaal werk in de wijk en preventie: Er zijn voordelen op het onderdeel sociaal werk in de wijk en preventie door onder meer lagere vaststellingen van subsidies (bijvoorbeeld voor de BSO+ en GGD) voor het jaar 2021, een kleinere doelgroep voor de beleidsregel Toekomstplannen voor Jong Volwassenen dan vooraf ingeschat en minder beroep op budgetten waarvoor we afhankelijk zijn van de vraag. Ook zijn, door het opstellen van het transformatieplan, een aantal activiteiten, pilots of projecten bewust getemporiseerd zodat eerst bekeken kon worden of deze toekomstig binnen het Nieuw Hengelo's Model passen. Dit zorgt, samen met enkele kleine afwijkingen, voor het restant van het voordeel.

6.2 Toegang en eerstelijnsvoorzieningen (€ 199.000 nadeel)
Er is een nadeel van € 400.000 op personele inzet. De overschrijding is het gevolg van het inkoopproces in 2019 en de totstandkoming van het “Twents Model”. De gemiddelde tijdsbesteding is toen toegenomen zonder dat daar structurele extra formatie voor beschikbaar is gesteld. Daarnaast was er sinds 2015 altijd al extra inhuur om aanvragen binnen wettelijke termijnen af te handelen. We hebben hierop bijgestuurd en brengen momenteel in beeld wat de structurele gevolgen zijn, en komen daar waar nodig in de Zomernota op terug. Voor een nadere analyse met betrekking tot personeel wordt verwezen naar programma 9.

Bij het preventieteam jeugd hebben we mooie stappen gezet, zoals beschreven in 6.2.4, maar bleek de raming op inhuur van enkele onderdelen te hoog, dit zorgt voor een voordeel van € 54.000. Ook zijn er voordelen vanuit te hoog opgenomen "nog te betalen" posten vanuit 2021 en te hoge ramingen voor diverse overheadkosten (€ 140.000).

6.3 Inkomensregelingen (€ 4.371.000 voordeel, waarvan € 100.000 budgetoverheveling en lagere onttrekkingen reserves van € 2.639.000)

• BUIG: Het aantal bijstandsgerechtigden daalde met 36 uitkeringen (uitstroom groter dan de instroom). In voorgaande jaren was Hengelo een voordeelgemeente (budget hoger dan uitgaven). Wij hebben in de Zomerbrief en 2e Beleidsrapportage de begroting 2022 met € 2,3 miljoen neerwaarts bijgesteld en verwachtten daarmee uit te komen als een nadeelgemeente met een tekort van € 1,2 miljoen. Ten opzichte van deze bijgestelde begroting is het tekort € 458.000 lager. De baten vallen hoger uit door een incidentele meevaller met betrekking tot dubieuze debiteuren. Uiteindelijk komen we daarmee op een tekort van € 764.000.Voor 2023 gaan we uit van evenveel bijstandsuitgaven als inkomsten van het Rijk (nullijn). Een risico is de uitzetting van de doelgroepen vluchtelingen.
  

• ROZ: De verwachte sterke toename van ondernemers die hulp van ROZ nodig hadden is in 2022 uitgebleven. Mede daardoor zijn onze gerealiseerde inkomsten van onze opdracht gevende gemeenten achtergebleven en ook onze Bbz-uitkeringen voor de Hengelose ondernemers. Hier staat tegenover dat er verschillende extra werkzaamheden zijn verricht bijvoorbeeld voor Bbz-light 1e kwartaal, nasleepwerkzaamheden n.a.v. de IB-signalen omtrent de gehele Tozo regeling, en diverse eigen regelingen zoals o.a. het Hengelose ondernemerskrediet en het Hengelose energiekrediet. Dit leidt tot verschuivingen binnen baten en lasten, per saldo € 413.000 voordelig waarvan € 239.000 verrekend wordt met programma 9 en € 145.000 met betrekking tot Bbz-uitkeringen is meegenomen onder voordeel BUIG.

• Minimaregelingen: De omvang van de doelgroep is verder afgenomen en daarmee ook het gebruik van de voorzieningen, dit leidt tot een voordeel van € 78.000. De verwachting is dat de doelgroep in 2023 toe gaat nemen door de taakstelling statushouders en door de gevolgen van de inflatie.

• Kwijtschelding: We hebben in 2022 lagere kwijtscheldingslasten, € 63.000 ten opzichte van de begroting. Dit komt overwegend doordat we naar aanleiding van de pandemie de prognose van nog te betalen kwijtscheldingslasten in voorgaande jaren te hoog hebben ingeschat. Dit heeft geen effect op de algemene middelen, omdat dit verrekend wordt met de voorzieningen in programma 7.

• Bijzondere bijstand: Het voordeel op bijzondere bijstand van € 3,2 miljoen bestaat uit een voordeel op de energieregelingen (€ 2,7 miljoen) en een voordeel op de overige regelingen. In 2022 waren er twee energieregelingen, een landelijke en één specifiek voor Hengelo. Met name voor de Hengelose regeling geldt dat veel minder inwoners hier gebruik van hebben gemaakt dan verwacht, waardoor de uitname uit de Algemene Reserve ca. € 2,4 miljoen lager is dan begroot (zie ook programma 9). Van het restant van het voordeel van € 300.000 is € 100.000 meegenomen in de budgetoverheveling, de landelijke regeling loopt namelijk door in 2023. Het voordeel op de overige verstrekkingen bijzondere bijstand bedraagt € 204.000. Het aantal huishoudens dat een beroep heeft gedaan op de bijzondere bijstand is in 2022 ten opzichte van 2021 gedaald van 2.761 naar 2.746. Daarnaast hebben wij het incidentele budget van € 82.000 voor mogelijk extra bijzondere bijstandsuitgaven als gevolg van corona niet hoeven benutten.

• Post NL: Per mei 2022 is de werkwijze omtrent PostNL veranderd, dit heeft geresulteerd in een voordeel van € 208.000. De Arbeidspool die bedoeld was om cliënten gedurende een periode van maximaal 7 maanden arbeidsfit te houden in afwachting van een baan, is komen te vervallen. Hiermee zijn ook de loonkosten voor rekening van de gemeente komen te vervallen. Cliënten waarvan de inschatting is dat deze direct aan het werk kunnen in de pakketsortering krijgen een dienstverband bij de externe partij Buddo. Wij komen hier bij de zomernota op terug.

• Participatiewet beheer: Dit betreft onder andere de vergoeding van de gemeenten Borne en Haaksbergen voor de uitvoeringsorganisatie bijstandsgerechtigden. Daarnaast hebben we minder uitgegeven aan loon- en inhuurkosten, deels doordat minder personele inzet nodig was in verband met het dalend aantal uitkeringen. Per saldo betekent dit een voordeel van € 67.000. Voor een nadere analyse wordt verwezen naar programma 9.

• Het overige verschil is met name te verklaren door een voordeel aan loon- en inhuurkosten. Voor een nadere analyse wordt verwezen naar programma 9.

6.4 Wsw en Beschut Werk (€ 10.000 nadeel)
Dit taakveld kent geen noemenswaardige afwijkingen.

6.5 Arbeidsparticipatie (€ 519.000 voordeel, waarvan budgetoverheveling € 162.000)

• Participatiewet trajecten: Vanuit de Participatiewet zijn wij als gemeente verplicht beschutte werkplekken aan te bieden, in ieder geval tot aan het aantal plekken dat in de ministeriële regeling is vermeld. In het verleden haalden wij deze taakstelling niet en zijn deze middelen ingezet voor andere tekorten binnen dit taakveld. Inmiddels halen wij deze taakstelling wel en is het oorspronkelijk beschikbaar gestelde budget hiervoor nodig. Dit leidt tot een nadeel van € 115.000 waarvoor wij nog eenmalig dekking hadden uit een incidentele stelpost flankerend beleid van € 175.000. We komen bij de Zomernota 2023-2027 met een voorstel, inclusief dekking.

• Participatiewet trajecten SWB: In 2022 hebben wij in het kader van de ‘zachte landing’ een incidentele bijdrage moeten doen voor de afwikkeling van Stichting Oostwerk, welke ondergebracht was bij de SWB. Dit tekort valt weg tegen het overschot dat wij hebben als gevolg van de exercitie die is gedaan op de toekomstbestendigheid van onze voormalige Stadsbaanregeling. Als gevolg van gewijzigde wetgeving voldeed deze regeling niet langer. Met alle betrokken partijen zijn we er in geslaagd voor 28 van de 32 medewerkers een passende oplossing te vinden binnen de kaders van de huidige wet- en regelgeving. ( laatste 4 nog in begeleiding) Per saldo levert dit een voordeel van € 70.000 op. Voor de voormalige Stadsbaanregeling was in 2022 net als voorgaande jaren € 1 miljoen begroot. Een deel van dit budget blijft structureel nodig om de loon- en uitvoeringskosten van de 20 medewerkers die in dienst treden bij SWB, en bijvoorbeeld ingezet worden bij de wijkcentra, te dekken. Deze banen zullen ook in de toekomst ingezet worden om mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt zo regulier mogelijk werk te bieden. Nu duidelijk is om hoeveel budget het gaat, gaan wij ons, zoals eerder toegezegd aan de raad, beraden over een goede structurele inzet van de resterende middelen in lijn met ons re-integratiebeleid. Wij werken dit in 2023 verder uit.

• Inburgering: De nieuwe Wet Inburgering is per 1 januari 2022 ingegaan. Per medio 2022 zijn de eerste aanmeldingen binnengekomen, hierdoor ontstaat een voordeel van € 219.000. Dit leidt gedeeltelijk tot een verschuiving van taken en bijbehorend budget, waardoor € 162.000 wordt overgeheveld.

• Het overige verschil is met name te verklaren door een voordeel aan loon- en inhuurkosten. Voor een nadere analyse wordt verwezen naar programma 9.

6.6 Maatwerkvoorzieningen Wmo (€ 107.000 voordeel)
We zien de uitgaven op woonvoorzieningen ten opzichte vanvoorgaande jaren stijgen conform begroting. De uitgaven op hulpmiddelen blijven redelijk gelijk, waar we ook hier een stijging hadden verwacht op basis van de bij de 2e Beleidsrapportage bekende cijfers over indicaties en cliënten. We bezien een eventueel structureel effect opnieuw richting de Zomernota 2023-2027.

6.71 Maatwerkdienstverlening 18+ (€ 622.000 voordeel)
We hebben zowel in de 1e als 2e Beleidsrapportages positieve bijstellingen gedaan binnen dit taakveld. We zien dat we binnen de Wmo maatwerk iets meer dan vorig jaar uitgeven, maar minder dan primitief begroot. Als we rekening houden met indexatie hebben we de uitgaven weten te stabiliseren en zelfs teruggedrongen. Dit is een positief financieel resultaat. Dit komt door het, zoals afgesproken in de Begroting 2022-2025, sturen op het indiceren op minder dagdelen dagbesteding en minder uren individuele begeleiding, verhogen van de drempel tot maatwerk en eerder verwijzen naar voorliggende voorzieningen (maatregelenpakket). Het effect op klanttevredenheid voor ondersteuning in 2022 meten we achteraf.

Op onderdelen kunnen we, op basis van de ontwikkelingen in het jaar 2022, en in combinatie met de (toekomstige) opgave uit het transformatieplan, nieuwe prognoses maken die u zult terugzien in de Zomernota 2023-2027.

Ten opzichte van de bijgestelde begroting kunnen we, mede vanuit bovenstaand verhaal, het voordeel grotendeels verklaren door:

• Een voordeel op de uitgaven Ondersteuningsbehoeften (OB) van € 56.000 door een lichte terugloop aan uitgaven binnen OB 2 individueel en een stijging bij OB 1 groep. Binnen het Twents Model wordt voor WMO, gewerkt met 2 ondersteuningsbehoeften die iets zeggen over de aard van de ondersteuning aan de inwoner.

• Een voordeel op de uitgaven wonen & verblijf van € 169.000 door minder cliënten waarvoor tijdelijke plaatsing moest worden gezocht en ook doorstroom naar de Wlz en Beschermd Wonen.

• Een voordeel op huishoudelijke ondersteuning en Persoonsgebonden Budget (PGB) van € 80.000, waarbij we wel zien dat de totale uitgaven en aantallen cliënten met huishoudelijke ondersteuning nog steeds stijgen.

• Een voordeel op de eigen bijdrage Wmo van € 99.000 voornamelijk doordat we tot op heden de eigen bijdrage voor de regiotaxi niet raamden omdat dit werd verrekend met de uitgaven. Dit gaan we vanaf de komende begroting wel doen.

• Een voordeel binnen het onderdeel schuldhulpverlening waar voor € 162.000 budgetoverheveling is goedgekeurd.

6.72 Maatwerkdienstverlening 18- (€ 1.492.000 voordeel)
We zien dat vooral de lichtste ondersteuningsbehoefte steeds beperkter wordt gebruikt. Dit komt enerzijds doordat er een verschuiving is naar de voorliggende en preventieve activiteiten (inzet preventieteam en verwijzingen naar voorliggend veld). Anderzijds zien we ook dat aanbieders niet meer akkoord gaan met een OB1 indicatie; vanwege benodigde financiën of een complexere hulpvraag vragen zij om een OB2. Dit zorgt er vaker voor dat er een verschuiving is naar OB2, voornamelijk naar het deel ‘groep’, omdat dat deel zich momenteel minder leent voor begeleiding vanuit de voorliggende en preventieve activiteiten vanwege het beperkte aanbod. We zien dat binnen de OB2 er stabiliteit is in aantal cliënten en indicatieomvang, we verwachten dat dit zo blijft. Binnen OB3 zien we een toename in de individuele begeleiding en behandeling door doorstroom of voorkomen van instroom in/vanuit beschikbaarheidsvoorzieningen. Daarnaast blijft de zwaarte en complexiteit van casuïstiek nog altijd toenemen, met als gevolg dat we zien dat het aantal zwaardere indicaties toeneemt en er ook steeds vaker eerst een externe diagnose gevraagd wordt door aanbieders voordat ze in actie komen. In het totaal zijn de uitgaven aan ondersteuningsbehoeften jeugd ten opzichte van 2021 slechts licht gestegen. We zien echter nog wel steeds de verschuiving naar zwaardere zorg vanuit complexe casuïstiek en daarmee het risico op meer uitgaven.

Daarnaast zien we een daling van de kosten voor beschikbaarheidsvoorzieningen. Binnen de jeugdzorgketen willen we deze zorg steeds meer ambulantiseren (dit geldt zowel voor de instroom en de uitstroom bij bijvoorbeeld crisis) en hier zijn ook contractafspraken over gemaakt met de zorgaanbieders. We zien de uitgaven aan wonen & verblijf nog steeds stijgen, maar wel steeds meer richting lichtere vormen van verblijf, zoals gezinshuizen. We zien voornamelijk een verschuiving van beschikbaarheidsvoorzieningen naar OB3 en OB4, zoals ook hiervoor genoemd. Landelijk hebben we de opdracht om de beschikbaarheidsvoorzieningen om te vormen naar kleinschalige woonvoorzieningen. Dat wil zeggen dat de groepsgrootte per woonvoorziening af zal moeten nemen en navenant de begeleiding per cliënt toe zal nemen. Een eerste inschatting is dat dit vanaf 2024/2025 zorgt voor een toename van kosten.

Op onderdelen kunnen we, op basis van de ontwikkelingen in het jaar 2022, en in combinatie met de (toekomstige) opgave uit het transformatieplan, nieuwe prognoses maken die u zult terugzien in de Zomernota 2023-2027.

Vanuit het bovenstaande zien we grotendeels de volgende afwijkingen ten opzichte van de bijgestelde begroting:

• Een voordeel van € 712.000 door minder beroep op zorg vanuit het Landelijk Transitiearrangement. Waar we eerdere jaren gemiddeld 14 cliënten hiervoor hadden zijn dit er dit jaar 7. Het betreft heel kostbare zorg per cliënt, waarbij we geen invloed hebben op de instroom.

• Een voordeel van € 630.000 door minder beroep op en kosten voor de beschikbaarheidsvoorzieningen. Dit zijn voorzieningen met verblijf die altijd geboden moeten kunnen worden in geval van crisis of zware zorgbehoevendheid bij een inwoner.

• Een voordeel van € 82.000 op de ondersteuningsbehoeften. Hierin zitten diverse verschuivingen vanuit bovenstaande uitleg.

• Een voordeel van € 160.000 door per abuis niet geraamde inkomsten voor Onderwijszorg van andere gemeenten.

• Een nadeel van € 65.000 door meer beroep op diagnostiek.

• Een nadeel van € 120.000 op wonen & verblijf door verschuiving naar onder meer gezinshuizen.

• Een nadeel van € 100.000 omdat we in de begroting nog geen rekening hadden gehouden met meerkosten als gevolg van corona. Via de decembercirculaire hebben we hiervoor rijksmiddelen ontvangen (welke verantwoord zijn onder programma 9). Conform de regeling vergoeding meerkosten zullen wij declaraties van aanbieders over het 1e kwartaal 2022 tot aan de rijksbijdrage van € 100.000 vergoeden

• Meerdere kleine afwijkingen die gezamenlijk het restant verklaren.

6.81 Geëscaleerde zorg 18+ (€ 535.000 voordeel)
We hebben meer geld ontvangen van de Gemeente Enschede vanuit de functie als centrumgemeente die zij heeft voor Beschermd Wonen. De rijksmiddelen die zij heeft ontvangen voor deze taak maar niet volledig heeft kunnen inzetten vloeien terug naar de gemeenten. Hoeveel deze teruggave is horen wij pas na het sluiten van de boeken in Enschede, daarom kunnen wij daar niet eerder melding van maken. We hadden in de begroting rekening gehouden met een teruggave van € 1 miljoen, uiteindelijk krijgen we € 2,2 miljoen. Dit wordt veroorzaakt door de afname van het aantal cliënten van 2022 (86) ten opzichte van 2021 (106) door een na-ijleffect van de openstelling Wet Langdurige Zorg. Met ingang van 1 januari 2024 wordt Beschermd Wonen weer een taak van elke gemeente.

Naast dit voordeel is er op dit taakveld ook een nadeel. We hebben een pilot gehad rondom LVB (Licht Verstandelijk Beperkten) waarbij de lasten (voor de jaren 2021-2022) van € 635.000 niet geraamd waren, maar uiteindelijk worden verrekend met de centrumgemeente Enschede. Dit zijn uitgaven die anders binnen het WMO Maatwerk gedaan zouden zijn. Per 2023 stopt de pilot omdat er geen aanbieders zijn. We zijn met aanbieders in gesprek om te kijken wat ze nodig hebben om deze doelgroep te bedienen. Ook zien we een toename in de kosten voor maatschappelijke opvang vanuit indexatie en toename van gebruik (verblijf- en leefgeld) wat zorgt voor het resterende verschil.

6.82 Geëscaleerde zorg 18- (€ 106.000 nadeel, voor een voordeel van € 50.000 link met Reserve Decentralisatieuitkering)
Dit nadeel wordt voornamelijk veroorzaakt door de volgende elementen:

• Het aantal cliënten Jeugdzorgplus is dit laatste kwartaal gestegen van 3 naar 7. Dit zorgt voor een nadeel van € 156.000. Dit ligt buiten onze invloedssfeer (rechterlijke uitspraak) en hebben wij niet kunnen voorzien. Afgelopen periode zijn nieuwe contracten afgesloten met de Gecertificeerde Instellingen en tevens geldt voor de Jeugdzorgplus dat er moet worden toegewerkt naar kleinschalige woonvoorzieningen. We verwachten dat de kosten structureel toe zullen nemen.

• Middels de Zomerbrief waren middelen beschikbaar gesteld in 2022 voor de MDA++ (€ 20.000) en het noodplan GI's (€ 30.000). De evaluatie van MDA++ is in december 2022 opgestart. De uitkomsten van de evaluatie worden begin 2023 verwacht. Aan de hand van deze evaluatie wordt bepaald welke scholing ingezet gaat worden. In december is besloten dat we de GI’s tegemoet zullen komen en steunen door de indexatie die anders in de nacalculatie zou hebben gezeten te compenseren. Verrekening daarvan gaat in 2023 plaatsvinden. Voor beide posten geldt dat dit zorgt voor een voordeel in programma 6 en een nadeel in programma 9 (reserve decentralisatie uitkering).

Toelichting nog te besluiten begrotingswijzigingen
Gedurende 2022 zijn er een tweetal begrotingswijzigingen als administratieve wijziging doorgevoerd, deze zijn hierdoor niet aan de raad voorgelegd middels een verzamelwijziging. De wijzigingen zorgen niet voor een resultaat of een uitzetting, maar betreffen enkel een herverdeling van middelen tussen programma’s 4, 6 en 9, waardoor ze formeel besloten hadden moeten worden door de raad. In het raadsadvies van de Jaarstukken is er een voorgenomen besluit opgenomen over begrotingsafwijkingen met als doel deze alsnog goed te keuren. Voor programma 6 betekent dit een uitzetting van uitgaven van € 211.012. Dit bedrag bestaat uit:

• Een opbrengst voor een gedetacheerde werknemer wordt gebruikt om een vervanger in te huren.

• De inhuurbudgetten van de teams Werk & Inkomen worden verdeeld naar de taakvelden.