Sociaal domein

Welke belangrijke ontwikkelingen zagen we in 2024?

Ook in 2024 konden inwoners op de gemeente Hengelo rekenen als ze moeite hadden om zelfstandig mee te doen in de maatschappij. Of het nu ging om huishoudelijke ondersteuning, hulp bij schulden, Regiotaxi of een zinvolle daginvulling. Wij hebben in 2024 de verandering in het sociaal domein verder in gang gezet, zoals verwoord in het 'Transformatieplan, voor een toekomstbestendig sociaal domein'.
Het tweede jaar van het transformatieplan stond in het teken van de verwerving van de basisondersteuning. De opdracht 'Realiseren en doorontwikkelen van de basisondersteuning' hebben wij op 18 september 2024 gegund aan Stichting Wijkracht.
Naast de lokale verwerving van de basisondersteuning liep de regionale aanbesteding van de jeugdhulp. Dit is gedaan door de Organisatie voor Zorg en Jeugdhulp in Twente (OZJT) in samenwerking met de gemeenten. Ook die onderdelen van de jeugdhulp zijn in 2024 gegund.

Zoals met de gemeenteraad is afgesproken, geven wij in een bijlage extra informatie over de voortgang van de transformatie. Zie bijlage 10.2.

De veranderingen in het sociaal domein stonden in 2024 niet los van regionale en landelijke ontwikkelingen en sluiten daar goed bij aan.

Hervormingsagenda jeugd
Het Rijk, zorgaanbieders, cliënten(vertegenwoordigers), professionals en de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG) stelden samen de Hervormingsagenda Jeugd 2023-2028 op. Dit moet leiden tot verbetering van de hulpverlening en een financieel beheersbaar en duurzaam jeugdstelsel. Onderdeel van deze hervormingsagenda zijn de beoogde aanpassingen van de Jeugdwet en het maken van afspraken met partners over kwalitatief goede zorg, die aansluit bij behoeften van jeugdigen, ouders en gezinnen.
In 2023 en 2024 is er landelijk een veel sterkere groei van de kosten geweest dan verwacht. Daarvoor zijn drie belangrijke redenen: intensiteit van trajecten is toegenomen, de duur van de trajecten is toegenomen en de tarieven zijn gestegen. De jeugdzorguitgaven zijn (12%) hoger (van 2023 naar 2024) dan het beschikbare budget vanuit het Rijk. Daarom is er in 2024 een landelijk onderzoek uitgevoerd naar de meerjarige financiële ontwikkelingen van de kosten en het beschikbare budget vanuit het Rijk voor jeugdzorg (rapport deskundigencommissie Hervormingsagenda Jeugd). In relatie tot dit onderzoek is er in 2024 lobby gevoerd richting het Rijk, zodat gemeenten voor deze medebewindstaak een reële financiering krijgen op basis van de prijsstijging en volumegroei.

Met ons Transformatieplan sluiten wij aan op een groot aantal onderdelen van de Hervormingsagenda en bij de regionale inkoop van de jeugdhulp.

Toekomstscenario Kind en gezinsbescherming
Naast de Hervormingsagenda is het landelijke programma ‘Toekomstscenario kind- en gezinsbescherming gestart. Het doel van het Toekomstscenario kind- en gezinsbescherming is om gezinsgerichter, eenvoudiger en transparanter samen met en rondom het gezin te werken. En om de rechtsbescherming van kinderen en gezinnen in de jeugdbescherming beter te waarborgen. Er wordt onderzocht hoe VTT (Veilig Thuis Twente) onderdeel kan zijn van dit toekomstsenario.

Uitstel inwerkingtreding wetsvoorstel 'Van School naar Duurzaam Werk'
De beoogde inwerkingtreding van het wetsvoorstel ‘Van School naar Duurzaam Werk’ is uitgesteld van 1 augustus 2025 naar 1 januari 2026. Deze wet is gericht op het bieden van begeleiding en ondersteuning aan jongeren met een afstand tot de arbeidsmarkt, om hen te helpen richting economische zelfstandigheid. Het wetsvoorstel voorziet onder andere in een verhoging van de leeftijdsgrens van de doelgroep van het Doorstroompunt, van 23 naar 27 jaar, en maakt het mogelijk dat jongeren met een startkwalificatie tot de doelgroep kunnen behoren. De Tweede Kamer heeft met dit wetsvoorstel vastgesteld dat de middelen via een specifieke uitkering worden verstrekt.

Participatiewet in balans
Met dit programma wil de overheid de ervaren hardheid wegnemen door vertrouwen en menselijke maat als centrale begrippen te verankeren in de wet. Ook moet de uitvoering voor gemeenten gemakkelijker worden en mogen professionals meer rekening houden met wat er speelt in iemands leven. Verdeeld over 3 sporen wordt er hard gewerkt aan de in- en uitvoering hiervan. De ministerraad heeft medio juni 2024 ingestemd met het wetsvoorstel Participatiewet in balans: spoor 1. Het wetsvoorstel bestaat uit ruim twintig verschillende maatregelen die op korte en middellange termijn te realiseren zijn. De inwerkingtreding van het wetsvoorstel is mede afhankelijk van wanneer behandeling ervan zal plaatsvinden in de Tweede Kamer. Het wetsvoorstel ‘Participatiewet in balans’ is inmiddels naar de Raad van State gestuurd voor advies. De planning is dat deze wetswijzing op 1 juli 2026 werking treedt.

Opvang nieuwkomers
Voor de opvang van asielzoekers en Oekraïners heeft de gemeente sinds 2024 een (tijdelijke) wettelijke taak (Spreidingswet resp. tijdelijke wet opvang ontheemden Oekraïne). Dat geldt al langer voor de huisvesting en inburgering van statushouders. Wij zien de gehele opvang-opgave als structureel, zij het deels met incidentele middelen. Door verder vooruit te kijken en de opgave te koppelen aan de Koers 2040 zijn wij beter in staat het opnemen van nieuwkomers waar mogelijk te laten aansluiten bij regulier beleid en nieuwkomers sneller onderdeel te laten zijn van de Hengelose samenleving. Hiervoor hebben wij in 2024 de Beleidsagenda Nieuwkomers vastgesteld. Daarnaast hebben wij, door de aankoop van het pand aan de Hazenweg, ervoor gezorgd dat wij langjarig een locatie tot onze beschikking hebben om de opvang-opgave van onze stad te kunnen realiseren. Ook hebben wij, door het team Opvang en Migratie op te nemen in de gemeentelijke organisatie (en deels in gemeentelijke dienst), ervoor gezorgd dat de kennis en kunde van het opvangen voor de gemeente behouden blijft. Hierdoor verwachten wij uit een crisismodus te kunnen blijven, wendbaar te zijn en te kunnen op- of afschalen indien nodig.

Huisvesting statushouders
De gemeente Hengelo heeft een wettelijke taakstelling voor het huisvesten van statushouders. De woningmarkt is ook in Hengelo krap. Dat vergt extra inzet van Welbions en de gemeente om Hengelose woningzoekenden waaronder asielstatushouders een woning te kunnen bieden onder meer door flexwoningen. Door de beschikbaarheid van woningen is het huisvesten van asielstatushouders niet gelijkmatig verdeeld over een jaar.

Relevante beleidsnota’s

• Nota Handhaving Sociaal Domein (2017)

• Twents model inkoop maatschappelijke ondersteuning en jeugdhulp (2017)

• Meerjarenplan gezondheid 'Gezond op de agenda' (2019)

• Lokale visie Maatschappelijke Opvang en Beschermd Wonen na 2021 (2019)

• Notitie 'Een nieuwe focus op preventie in het sociaal domein Hengelo' (2019)

• 'Wonen en zorg in Hengelo', Opgaven voor 2019 -2025

• Uitvoeringsplan 'Eenzaamheid is iets om te delen' (2020)

• Regionaal plan van aanpak tegengaan dak- en thuisloosheid centrumgemeente Enschede

• Actieplan toegankelijkheid Hengelo (2020)

• Actieplan preventie jeugd (2020)

• Beleidskader Armoede en Schulden 2021-2024 ‘Het taboe doorbreken’

• Beleidsprogramma sociaal 2021 - 2025

• Transformatieplan, voor een toekomstbestendig sociaal domein voor Hengelo (2022)

• Regiovisie aanpak huiselijk geweld en kindermishandeling 2023-2026

• Voorbij de Regenboog, lhbti+-beleidsnotitie 2023-2026

• Strategische inkoop van Jeugdzorg 2022

• Transformatieplan, voor een toekomstbestendig sociaal domein voor Hengelo (2022)

• Uitvoeringsplan ‘Eenzaamheid is iets om te delen’ (2020) 'Actieplan eenzaamheid’ (2024)

Verbonden partijen

SamenTwente
SamenTwente is een GR voor de organisaties GGD (Gemeentelijke gezondheidsdienst), OZJT (Organisatie voor Zorg en Jeugdhulp in Twente) en VTT (Veilig Thuis Twente). Ook wordt gastheerschap geboden aan Kennispunt Twente, Samen14 en Twentse Koers.
SamenTwente is een organisatie voor en door de 14 Twentse gemeenten. Samen met de 14 Twentse gemeenten en de ketenpartners zet SamenTwente zich in voor gezonde, veilige en vitale inwoners van Twente. Het algemeen bestuur van SamenTwente heeft in 2024 besloten om een kerntakendiscussie te voeren. Zie paragraaf 6.6 Verbonden partijen.

SWB Midden Twente
De GR SWB Midden Twente is vanuit verlengd lokaal bestuur een publieke uitvoeringsorganisatie voor beschut werk, arbeidsontwikkeling en beheer van de openbare ruimte voor de gemeenten Borne, Hengelo en Hof van Twente.

Werkplein Twente
Werkplein Midden Twente is een samenwerkingsverband tussen de gemeenten Borne, Haakbergen, Hengelo, Hof van Twente, UWV en SWB op zowel het gebied van werkzoekendendienstverlening als op het gebied van werkgeversdienstverlening. Door middel van een gezamenlijke aanpak proberen wij mensen met een WW-uitkering, bijstandsuitkering of arbeidshandicap aan een passende baan te helpen. Ondanks de krapte op de arbeidsmarkt sluit het aanbod vanuit de bestanden steeds vaker niet (helemaal) aan bij de vraag van werkgevers. De werkzaamheden verschuiven om die reden meer van acquisitie naar het matchen van vraag en aanbod. En naar het ondersteunen van werkgevers op het terrein van een Leven Lang Ontwikkelen en inclusief personeelsbeleid en het aanboren van onbekend talent. Vooruitlopend op de ingezette landelijke ontwikkelingen voor de hervorming van de arbeidsmarktinfrastructuur, hebben wij regionaal een strategische agenda voor de komende jaren uitgewerkt. Subregionaal hebben wij in Midden Twente de mogelijkheden verkend van het daadwerkelijk vestigen van een zogenoemd Werkcentrum Twente in Hengelo, waarin het Werkplein Midden Twente zal opgaan.

Stadsbank Oost Nederland
Samenwerkingsverband met 21 gemeenten voor de uitvoering van schuldhulpverlening. Vanuit de Wet gemeentelijke schuldhulpverlening (Wsg) zijn wij als gemeente verantwoordelijk voor de schuldhulpverlening aan onze inwoners, inclusief preventie en nazorg. Ons doel is mensen schuldenvrij te krijgen of hun schuldenlast beheersbaar te krijgen. De financieel-technische zaken op dit gebied, waaronder budgetbeheer en schuldregelen, zijn overgedragen aan de Stadsbank.

Uitvoeringsorganisatie Sociale zaken Borne, Hengelo, Haaksbergen
Voor de uitvoering van de Participatiewet werken wij samen met Borne en Haaksbergen. Naast de verstrekking van bijstand wordt ook uitvoering gegeven aan het re-integratiebeleid en armoedebeleid.

Wat hebben we bereikt

Wat hebben we daarvoor gedaan

6.1 Meer inwoners doen mee in de Hengelose samenleving en voelen zich verbonden met (mensen in) hun omgeving

• In 2024 boden wij ruimte aan 475 bewoners in de gemeentelijke opvang aan de Hazenweg, het COA 250 structurele plaatsen aan de Havezatenlaan en 120 crisisnoodopvangplekken in het Van der Valk hotel Hengelo. Samen met Welbions hebben wij de 187 statushouders gehuisvest. Hiermee is de taakstelling huisvesting statushouders voor 2024 behaald en is het tekort dat resteerde uit 2023 grotendeels ingelopen. Het relatief kleine tekort van 15 statushouders komt in 2025 bovenop een nieuwe taakstelling.

• Het grootste deel van de huisvestingen van statushouders is vooral na de zomer gerealiseerd, omdat er toen woningen beschikbaar kwamen.

• Eind 2024 zijn wij begonnen met het innen van de eigen bijdrage voor onderdak en maaltijden bij Oekraïners met inkomsten uit arbeid. 

• In 2024 heeft de gemeente Hengelo de top 10 van meest toegankelijke gemeenten van Nederland bereikt en zijn wij geeindigd bij de top 35 van meest toegankelijke steden van Europa. Dit bereiken wij door intensief samen te werken met externe en interne partners.

• Toegankelijkheid speelt een grotere rol voor onze inwoners en de eigen gemeentelijke organisatie. Er worden meer vragen gesteld over toegankelijkheid, zowel bij de belangenverenigingen als ook bij de gemeente. Het grootste deel van het gemeentelijk vastgoed is toegankelijk voor inwoners met een beperking.

• Wij hebben geïnvesteerd in de mogelijkheden voor ontmoeten in de wijken. We stimuleren betrokkenheid van inwoners die zich hiervoor willen inzetten. Daarin werken we nauw samen met onze partner, Wijkracht Hengelo.

• In samenwerking met Wijkracht is de theatervoorstelling Queerland naar Hengelo gehaald. Dit is een educatieve LHBTIQA+-musical over de acceptatie en seksuele voorkeuren en genders. De theatervoorstelling was te zien in het MFA Berflo Es op Coming Out Day.

• In 2024 is de buitententoonstelling ‘Intersekse – 1 op de 90’ geplaatst op het Industrieplein achter het station. Met deze tentoonstelling willen we meer aandacht en bewustzijn creëren voor intersekse personen.

• Wij besteden aandacht aan meer inclusieve communicatie in onze schriftelijke communicatie met inwoners. De teksten worden geschreven conform de richtlijnen van het ‘Helder Hengelo’s’. Dit betekent o.a. dat de teksten leesbaar zijn voor iedereen en er wordt aandacht besteed aan de aanhef van een brief.

6.1.1 Meer inwoners zetten zich in voor de (lokale) samenleving

• Met de uitvoeringsregeling 'Inwonersfonds leefbare wijken' maken wij het mogelijk dat inwoners, die een initiatief hebben dat bijdraagt aan een sterke gemeenschappelijke sociale basis, worden gefaciliteerd.

• Wij zetten in op preventie en het stimuleren van een gezonde leefwijze voor mantelzorgers; zij kunnen trainingen en cursussen volgen. Ook bieden wij (vanuit Twentse Koers) logeerzorg om de overbelaste mantelzorger tijdelijk te ontlasten.

• Wij hebben het aanbod voor mantelzorgers uitgebreid. Met onder andere de methodiek van het Odensehuis, voor (beginnend) dementerenden en hun mantelzorgers, en meer gastgezinnen waar jonge mantelzorgers een dagdeel per week opgevangen worden.

• Met inwoners die zich melden voor een vrijwilligersfunctie wordt direct een concete afspraak met minimaal één vrijwilligersorganisatie gemaakt. Evaluatie om te kijken of de match gelukt is, maakt standaard onderdeel uit van de procedure.

• Vanwege het 12,5 jarige jubileum is het jaarlijks vrijwilligersevent een half jaar verschoven. Het event, gericht op waardering en dankbaarheid, beoogt vrijwilligers te stimuleren om zich blijvend in te zetten voor de samenleving.

6.1.2 Minder inwoners zijn eenzaam

• In 2024 is het ‘Actieplan Eenzaamheid’ vastgesteld. Het Actieplan eenzaamheid is onderdeel van de ‘Nota gezondheid, Iedereen Gezond(er)’. Het doel van dit actieplan is om eenzaamheid van inwoners van de gemeente Hengelo zoveel mogelijk te voorkomen en het taboe rondom eenzaamheid af te laten nemen. In de verschillende wijkcentra worden activiteiten georganiseerd om eenzaamheid aan te pakken.

• In plaats van het opzetten van de geluksroute hebben wij ingezet op kennis en kunde over positieve gezondheid bij profesionals zodat zij deze methodiek toepassen in de dagelijkse praktijk.

• Een groot aantal mensen dat bij de huisarts komt ervaart eenzaamheid. De huisarts biedt "Welzijn op recept" aan en verwijst door naar een welzijnscoach. Samen met de inwoner wordt door de welzijnscoach begeleid naar een voor de inwoner passende oplossing.

6.2 Meer inwoners in Hengelo redden zichzelf, waar nodig met ondersteuning van de gemeente
6.2.1 Minder inwoners hebben problematische schulden

• De looptijd van de wettelijke schuldsanering (Wsnp) is reeds gehalveerd van 36 naar 18 maanden. In 2024 is daarnaast ook de 0-optie ingevoerd. Dit houdt in dat mensen zonder afloscapaciteit direct een schone lei kunnen krijgen. Hiermee is er nog meer aandacht nodig voor de begeleiding en nazorg. Wij zien nog geen echte stijging in het aantal schuldregelingen.

• In Q2 is de pilot Geldinformatiepunt van start gegaan, laagdrempelig en in de wijk om het bereik te vergroten. Deze preventieve interventie voorkomt grotere financiele problematiek en mogelijk verdere excalatie (als bijvoorbeeld het inzetten van basis- of maatwerkondersteuning).

• In Q4 is de pilot Jongerenperspectieffonds van start gegaan. Met inzet van de werkwijze van het Jongerenperspectieffonds biedt de gemeente Hengelo jongeren weer perspectief op een schuldenvrije toekomst.

• In de nasleep van de coronapandemie kregen wij de afgelopen jaren minder reguliere aanvragen voor het Besluit bijstandverlening zelfstandigen (Bbz). In 2024 lagen de reguliere Bbz-aanvragen echter weer flink hoger dan verwacht.

6.2.2 Meer inwoners maken optimaal gebruik van ons armoedebeleid

• In 2024 is gewerkt aan een het nieuwe beleidskader “Blik op morgen”, welke inmiddels is vastgesteld.

• In 2024 heeft het Rijk structureel middelen beschikbaar gesteld voor de aanpak van armoede en schulden. Deze zijn in 2024 incidenteel ingezet. Zo hebben we eind 2024 uitvoering gegeven aan een eindejaarsactie, waarmee minimahuishoudens de mogelijkheid kregen om ook mee te doen aan decembertradities.

• Door de instroom en huisvesting van statushouders is het aantal verstrekte bijstandsuitkeringen toegenomen, alsook het gebruik van onze regelingen voor onder meer bijzondere bijstand en witgoed.

• Wij hebben ons bereik vergroot door de nieuwe doelgroep, die in beeld is gekomen door het verstrekken van de energietoeslag, actief te betrekken en mee te nemen in de eindejaarsactie.

• Om inwoners optimaal gebruik te laten maken van ons armoedebeleid hebben wij bij specifieke doelgroepen bij een aanvraag levensonderhoud ook meteen ambtshalve regelingen uit het Kindpakket toegekend. Denk hierbij aan verstrekking schoolkosten aan statushouders.

• In het kader van duurzaamheid bieden wij met ingang van oktober 2024 een nieuwe witgoedregeling aan, waarmee inwoners met een laag inkomen energiezuinig witgoed kunnen aanschaffen. Wij onderzoeken nog of wij het aanbod van duurzame regelingen voor deze doelgroep kunnen uitbreiden.

6.2.3 Meer inwoners met weinig kans op regulier werk hebben een (zo nodig aangepaste) baan

• In 2024 hebben wij in de ketensamenwerking UWV-uitvoeringsorganisatie-SWB-Werkplein afspraken gemaakt over een effectieve inzet van het re-intergatie instrumentarium en zijn deze vastgelegd in het prestatiecontract met de uitvoeringsorganisatie SWB.

• In 2024 is door SWB vanuit het Strategisch plan 2023-2027 de eerste fase van de doorontwikkeling doorgevoerd. De structuur van de organisatie aangepast op de primaire processen: Werkleerbedrijf, Arbeidsontwikkeling en Beheer openbare ruimte. Er was sprake van een transitiedirectie, inmiddels heeft de directie een definitieve invulling gekregen.

• Door aansluiting te zoeken bij werk- en regiegroepen in de arbeidsmarktregio Twente wordt vanuit kennisdeling en uniformiteit effectiever ingezet op het maken van goede matches en begeleiding naar werk.

• In het kader van de hervorming van de arbeidsmarktinfrastructuur hebben wij in 2024 de mogelijkheden verkend van het daadwerkelijk vestigen van het regionale Werkcentrum Twente in Hengelo. Besluitvorming hierover in de arbeidsmarktregio Twente vindt naar verwachting plaats in het voorjaar van 2025, met als doel daadwerkelijk te starten op 1 januari 2026.

• De nieuwe re-integratieverordening is in 2024 vastgesteld. Met deze verordening wordt de inzet vergroot om meer mensen met een arbeidsbeperking aan het werk te helpen. Werkgevers en werkzoekenden kunnen elkaar makkelijker vinden in het matchingsproces, wat bijdraagt aan duurzaam werk voor de doelgroep. De aanvullende beleidsregels die in dit kader zijn opgesteld heeft het college inmiddels vastgesteld. 

• Wij hebben jongeren die zonder startkwalificatie, maar wel gericht de school verlaten richting arbeidsmarkt of dagbesteding, begeleid naar een vervolgstap. Ook zijn wij gestart met een actievere vorm van nazorg op VSO/Pro scholen door middel van toekomstgericht werken. Op het Entree zijn wij gerichter op locatie de gesprekken aangegaan, wat zorgt voor betere samenwerking en afstemming.

• In voorbereiding op de nieuwe wet 'Van school naar duurzaam werk' hebben wij de huidige Twentse belofte geëvalueerd en een start gemaakt met een analyse om inzicht te krijgen in de regionale problematiek en de eventuele blinde vlekken in het aanbod voor de doelgroep.

• Via het project Ikletterop en door middel van maatwerktrajecten begeleiden wij inwoners die moeite hebben met lage basis- en/of vakvaardigheden en potentie hebben om na deelname aan het traject een duurzame plek op de arbeidsmarkt te krijgen. Ook worden werkgevers benaderd om met lage basisvaardigheden aan de slag te gaan.

6.2.4 Meer inwoners weten de algemene voorzieningen te vinden

• In 2024 is Skillz Jongerenwerk gestart met een tienermiddag en een legoclub voor tieners binnen het stedelijk jongeren centrum.

• Met het project sociale basis hebben wij samen met Wijkracht Hengelo wijkanalyses in een gezamenlijk dashboard gemaakt. Op basis van deze analyses worden de wijkentrees over de stad verdeeld en weten wij welke delen van de gemeente prioriteit hebben. Zie ook bijlage 10.2.

• Helaas krijgen professionals ook bij algemene voorzieningen af en toe te maken met agressie. Met een agressietraining leren zij, hoe ze hier mee om moeten gaan.

• Samen met inwoners en partners is geleerd hoe in wijken gelijkwaardig kan worden samengewerkt.

• Om te zorgen dat de openingstijden van de wijkcentra en wijkhuyzen aansluiten bij de behoeften van de inwoners, hebben wij in 2024 de hoeveelheid beheer uitgebreid. En wij hebben voorbereidingen getroffen voor de verbouw van het wijkcentrum Slangenbeek, zodat wij in die wijk ontmoeten en activiteiten op het gebied van sport, cultuur en welzijn met elkaar kunnen verbinden. De verbouw is door capaciteitsgebrek echter nog niet gestart. Voor vervanging van de school en sportzaal in Beckum door een nieuw te bouwen Multi Functionele Accommodatie (MFA) is het eerste deel van het haalbaarheidsonderzoek succesvol afgerond. Dit bestond onder andere uit het opstellen van voorwaarden voor de stichting die de MFA wil bouwen en in eigendom hebben. Zij voldoen inmiddels aan de voorwaarden en daarmee is het tweede deel van het haalbaarheidsonderzoek gestart (inhoud en financiën).

• In 2024 is de subsidie voortgezet van het Studio 15 Talenthouse. Het project is gerealiseerd binnen een gelijkwaardige samenwerking tussen Oyfo, Metropool en Stichting Wijkracht. De activiteiten zijn gericht op alle jongeren en specifiek jongeren met een afstand tot de arbeidsmarkt, jongeren in een sociaal isolement en jongeren uit aandachtswijken. Met als doel om talenten bij jongeren naar boven te halen en draagt bij aan de veerkracht, welzijn en gezondheid van jongeren.

6.2.5 Minder inwoners zijn aangewezen op maatwerkvoorzieningen Wmo en jeugd bij het oplossen van problemen in hun leefsituatie

• Wij hebben in 2024 de lokale verwerving van de basisondersteuning gegund voor de meeste vormen van individuele en groepsgerichte ondersteuning Wmo en jeugdhulp. Dit is ingegaan per 1 januari 2025.

• Wij hebben in samenwerking met het OZJT in 2024 nieuwe regionale afspraken gemaakt met aanbieders voor de meeste vormen van jeugdhulp. Daarbij gaat het onder andere om ambulante jeugdhulp, jeugd-GGZ, wonen en verblijf en crisis. De overeenkomsten zijn ingegaan per 1 januari 2025.

• Met de komst van de basisondersteuning is gekozen om de onafhankelijke cliëntondersteuning niet door Wijkracht uit te laten voeren, maar we besteden deze dienst opnieuw aan. Dit om de onafhankelijkheid van deze dienst voor de inwoners te kunnen waarborgen.  

• Meerdere contracten van individuele voorzieningen zijn in 2024 van start gegaan. De Regiotaxi wordt uitgevoerd door een nieuwe vervoerder. Huishoudelijke ondersteuning is overgegaan naar tijdsgerichte indicaties passend binnen het normenkader dat landelijk is gesteld. Met krachtig oud worden, werken inwoners aan het herstel van de zelfredzaamheid.

• In oktober 2024 zijn wij gestart met het project Wijkfunctionaris GGZ. Het doel van dit project is om vroegtijdig meldingen van onbegrepen gedrag op te pakken om vervolgens samen met de betrokken inwoner na te gaan wat er aan de hand is en te zorgen voor passende ondersteuning en zorg.

• In 2024 is de Regionale woonzorgvisie Twente vastgesteld door de Twentse gemeenten en de provincie Overijssel. Samen met partners is gestart met het ontwikkelen van het lokale programma volkshuisvesting waar huisvesting voor kwetsbare inwoners een onderdeel van zal zijn.

• De doelgroep voor beschermd wonen is uitgebreid naar inwoners met een licht verstandelijke beperking.

• In nauwe samenwerking met Welbions zijn op het gezondheidspark een polikliniek en woningen voor inwoners met verslavingsproblematiek zonder perspectief op herstel geopend. Financiering van deze locatie vindt plaats vanuit de Wet langdurige zorg.

• Vanuit onze rol binnen de Twentse Koers en samen met centrumgemeenten Enschede en Almelo werken wij samen met Menzis aan een dekkend zorglandschap voor inwoners met complexe multiproblematiek.

• Het voorkomen van wachtlijst voor beschermd wonen is belangrijk. Ook in 2024 hebben wij ons, samen met de centrumgemeenteregio Enschede, ingezet om de wachtlijsten aan te pakken.

• Regionaal voelen ketenpartners de urgentie voor het Toekomstscenario Jeugd en Gezinsbescherming, maar het proces verloopt traag. De geplande pilots in 2023 zijn niet gestart. Wel is begin 2024 een vervolgonderzoek gestart, met een beoogd advies in januari 2025 over de verdere realisatie in Twente. Dit vormt de basis voor werving van een projectleider. Wij willen aansluiten als pilotgemeente.

• Wij werken met partners aan een plan van aanpak die aansluit bij het Toekomstscenario Jeugd en Gezin. Om de wachtlijst terug te dringen die is ontstaan door de aanzienlijke stijging van het aantal meldingen bij Veilig Thuis Twente (VTT).

6.2.6 Inwoners zijn tevreden over de re-integratievoorzieningen en maatwerkvoorzieningen Wmo en jeugd van de gemeente

• Wij hebben in 2024 onderzoek gedaan naar het doorontwikkelen van de inwoner ervaringsmetingen. Wij hebben geconcludeerd dat wij met vergelijkbare instrumenten en methoden inwoner ervaringsmetingen uitvoeren dan gangbaar is en andere gemeenten doen. Er is echter ook ruimte voor verbetering. Denk daarbij aan het inbrengen van eigen vragen (nu hanteren wij een algemene vragenlijst) en het continu meten. Wij pakken dit op, onder andere samen met Wijkracht Hengelo (voor het deel basisondersteuning).

• Ook in 2024 hebben wij de boodschap uitgedragen dat het anders moet in het sociaal domein. Bewustwording over wat inwoners zelf kunnen doen (goede zorg voor jezelf en zorgen voor elkaar), aangevuld door inzet van vrijwilligers (waar dat kan) en professionals (waar dat moet). Bewustwording ook over dat de gemeente niet (langer) alles oplost en vergoedt. Dat wij alleen dan ook op de langere termijn de ondersteuning kunnen blijven bieden voor mensen die dat echt nodig hebben.
  Met name ter voorbereiding op de start van de basisondersteuning hebben wij dit samen met de gegunde partner gecommuniceerd.

Wat zijn we blijven doen

Ondersteuning jeugd en kwetsbare gezinnen

• Het preventieteam jeugd komt vanaf 1 januari 2025 te vallen onder de Basisondersteuning. Door deze beleidskeuze lag de focus in 2024 op de continuïteit van de ondersteuning binnen het preventieteam.

• Wij zetten de pilot Jeugdhulpteams (JHT) op school voort tot en met juli 2025 en ontwikkelen het samen verder met het onderwijs en de jeugdhulppartners. Daarbij versterken wij de sociale basis en/of de zelfredzaamheid van leerlingen en gezinnen. Zie 23-FP-6.2.

• Meer partners hebben zich aangesloten bij de expertgroep Toekomstplannen voor jongvolwassenen. Het format voor de Toekomstplannen is herzien en samen met jongeren en partners is gestart met de ontwikkeling van een app om jongeren meer regie te geven en professionals mee te nemen in het werken met Toekomstplannen.

• Er heeft een evaluatie van het Wonen met een Toekomstplan (Korenbloemstraat en Sportlaan Driene) plaatsgevonden. Het huidige aanbod is toereikend. De uitkomsten zijn meegenomen in de doorontwikkeling van de Toekomstplannen.  

• Wij faciliteren meerdere acties en activiteiten met onze subsidiepartners om jongeren in een vroegtijdig stadium te kunnen helpen. Denk daarbij aan de (groeps)bijeenkomsten en trainingen vanuit de GGZ voor voor kinderen van ouders met psychiatrische problematiek (KOPP) en jongeren met depressieve klachten (GRIP op je DIP). En het spreekuur van samenwerkende partijen op het C.T. Stork-college.

• Wij hebben in 2024 vanuit team Jeugd en Gezin datagericht gewerkt bij het indiceren voor de inzet van jeugdhulp. We hebben een dashboard gebouwd voor het project ‘aanmodderen is stoppen’ en hebben op die manier inzichtelijk gemaakt welke cliënten langdurig zorg hebben ontvangen en we hebben daar waar mogelijk gestuurd op eerdere uitstroom en afschaling. 

• Wij hebben geïnvesteerd in ketensamenwerking, zowel in de basisondersteuning, specialistische ondersteuning als ook in de veiligheidsketen. Om jongeren in een vroegtijdig stadium te kunnen ondersteunen.

• Wij hebben lokaal en regionaal contractmanagement uitgevoerd.

• Wij zijn in 2024 multi-probleemgezinnen blijven ondersteunen, via de Wraparound Care- methode, die het GRIP-team uitvoert. Door op maat gemaakte intensieve gezinsbegeleiding, die gericht is op herstellen van zelfregulatie en het versterken van de eigen kracht, worden deze gezinnen ondersteund.

• Vanuit de Samenwerkingsagenda Jeugdhulp hebben wij in 2024 gewerkt aan een aantal (boven)regionale opgaven in de jeugdhulp, zoals onder andere de af- en ombouw van residentiële voorzieningen, zoals de Jeugdzorg+ en de drie milieuvoorzieningen (voorziening dat verblijf, behandeling en school/ werk combineert) en aan de aanpak van de wachtlijstproblematiek.

• De gemeente Hengelo blijft vrijwilligers en mantelzorgers ondersteunen.

• Wij vragen aandacht voor het signaleren van eenzaamheid (bij professionals in zorg en welzijn, vrijwilligers en inwoners). Dit doen we door nauwe samenwerking met onze partners.

Wmo, zorg en welzijn

• Ook in 2024 hebben de consulenten en regisseurs Wmo gezorgd dat er zo snel mogelijk, zo licht mogelijk en zo dichtbij mogelijk een antwoord gevonden kon worden op de (hulp)vraag van inwoners.

• Wij hebben ondersteuning geboden aan jonge en volwassen mantelzorgers en vrijwilligers.

• Wij kopen in en subsidiëren Wmo-ondersteuning (en hulpmiddelen), lokaal en regionaal. Wij sluiten daarbij zoveel mogelijk aan bij het gewone leven.

• Daarbij blijven wij lokaal en regionaal investeren in onderzoek en toetsing van aanbieders om zorgfraude tegen te gaan. Waar mogelijk zetten wij in op het daadwerkelijk terugvorderen van niet of verkeerd bestede zorgmiddelen.

• Wij blijven vervoersoplossing bieden in de regio wanneer gebruik openbaar vervoer niet meer kan. Het gaat daarbij om incidenteel vervoer (voormalige Regiotaxi) en structureel vervoer (van en naar dagbesteding, jeugdwetvervoer en leerlingenvervoer). Ook stimuleren wij onze inwoners gebruik te maken van diensten zoals 'Zelfstandig leren reizen met het OV' en 'ANWB-Automaatje'.

• Wij voeren lokaal contractmanagement uit en ondersteunen de regionale contractmanagers.

• In samenwerking met onze partners blijven wij inzetten op voldoende, geschikte en betaalbare huisvesting voor kwetsbare inwoners en zorgen daarbij voor de benodigde zorg en ondersteuning (uitvoering ‘wonen en zorg in Hengelo 2019-2025’).

• Wij blijven lokaal en regionaal inzetten op een sluitende aanpak voor mensen met onbegrepen gedrag, samen met onze ketenpartners.

• Wij zijn in 2024 de wijkcentra van Hengelo blijven subsidiëren. De stichtingsbesturen van de wijkcentra, de SWB en de gemeente hebben in 2024 ingezet op het verbeteren van de samenwerking.

Werk, inkomen en schuldhulpverlening

• Wij hebben ook in 2024 op basis van de Regeling opvang ontheemden Oekraïne (ROOO) leefgeld verstrekt aan Oekraïners die wij in onze gemeente opvangen.

• Vanuit de Uitvoeringsorganisatie Werk en Inkomen hebben we de Participatiewet uitgevoerd voor de gemeenten Borne, Hengelo en Haaksbergen.

• Wij hebben inwoners van de gemeente Hengelo ondersteund bij het oplossen van hun financiële zorgen en/of problemen. Dit door de inzet van schuldhulpverlening vanuit BudgetAlert. Wij hanteerden hierbij een integrale aanpak en leverden maatwerk passend bij de situatie van de inwoners. Waar nodig hebben wij ze doorverwezen naar de Stadsbank voor het afhandelen van een schuldregeling en/of budgetbeheerrekening.

• De gemeente Hengelo kent verschillende regelingen om gezinnen en mensen in armoede te ondersteunen, waaronder het kindpakket. Wij hebben ons ook in 2024 ingezet om deze regelingen goed onder de aandacht te brengen, zodat de doelgroep er ook maximaal gebruik van kan maken.

• Wij hebben ook het afgelopen jaar een collectieve zorgverzekering voor inwoners met een laag inkomen aangeboden.

• Wij zijn blijven samenwerken binnen het Werkplein Midden Twente, om mensen uit verschillende bestanden (deels) aan het werk te helpen. Vooruitlopend op de ingezette landelijke ontwikkelingen voor de hervorming van de arbeidsmarktinfrastructuur hebben wij in Midden Twente de mogelijkheden verkend van het daadwerkelijk vestigen van een zogenoemd Werkcentrum Twente in Hengelo, waarin het Werkplein Midden Twente zal opgaan.

• Wij hebben workshops, participatietrajecten en re-integratietrajecten voor bijstandsgerechtigden ingekocht en uitgevoerd. De SWB is onze uitvoeringsorganisatie voor Wsw (Wet sociale werkvoorziening), Nieuw beschut en re-integratie. Daarnaast is een deel van de begeleiding uitgevoerd door onze eigen arbeidsmarkt-, werk,- participatie-, en jobcoaches.

• Via het ROZ hebben wij starters en zzp-ers geadviseerd en gefaciliteerd. De rol van het ROZ binnen de arbeidsmarkt is groot. Zo is het probleem van het vinden van personeel in deze krappe arbeidsmarkt soms een thema voor ondernemers die met problemen bij ROZ aankloppen. Maar elke zelfstandige ondernemer die bij ROZ aanklopt om te starten, of met financiële problemen, is zelf ook een potentiele kracht op de arbeidsmarkt. Daarnaast heeft het ROZ een belangrijke rol als adviseur voor Sociaal Impact Ondernemen, dat bijdraagt aan inclusiviteit.

• Wij hebben in de arbeidsmarktregio Twente vol ingezet op een Leven Lang Ontwikkelen (LLO). Samen met de belangrijkste partners zoals werkgeversorganisaties, vakbonden, onderwijsinstellingen en UWV hebben wij gewerkt aan actielijnen die voortkomen uit onze gezamenlijke Twentse visie op een LLO om in Twente een optimale leercultuur te creëren. Doel is iedereen in een snel veranderende arbeidsmarkt arbeidsfit te maken of te houden en werkgevers van goed gekwalificeerd personeel te voorzien.

• In het programma van de Twentse Belofte werkt de gemeente Hengelo samen met partners om jongeren een goed toekomstperspectief te bieden. Jongeren die zonder startkwalificatie school verlaten hebben de doorstroomcoaches in beeld en begeleid naar een passende vervolgstap. Voor kwetsbare jongeren in de leeftijd 23-27 jaar biedt Hengelo lifecoaching. Zij begeleiden jongeren die op meerdere leefgebieden vastlopen en waar de inzet van meerdere interventies nog niet geleid heeft tot een stap richting werk of school.

• Het Taalpunt Hengelo is in 2024 volop in bedrijf geweest. Samen met partners in de stad is een breed taalaanbod ingezet om lage basisvaardigheden te optimaliseren onder verschillende doelgroepen. Wij hebben onze infrastructuur benut waarin wij samenwerken met partners, zoals het Leerwerkloket en Wijkracht om lage basisvaardigheden te traceren en vervolgens te verhelpen.

Werken aan een inclusieve samenleving

• Ook in 2024 is Hengelo een regenbooggemeente geweest, waarmee we aandacht hebben gevraagd voor de positie van LHBTIQA+ personen. Ook hebben wij actief meegewerkt aan de Coming Out Dag.

• Wij blijven aandacht besteden aan de positie van LHBTIQA+-personen (LHBTIQA+ staat voor lesbische vrouwen, homoseksuele mannen, biseksuelen, transgender-, intersekse-, queer- en aseksuele personen en de + staat voor overige seksuele en genderidentiteiten). We werken hiervoor samen met partners in de stad gericht op bewustwording, voorlichting en het organiseren van activiteiten.

• Ook in 2024 hebben wij gezorgd dat nieuwkomers snel een plek binnen onze samenleving vinden. Dat doen wij door onder andere een brede intake, duale trajectenroutes en ondersteuning richting zelfredzaamheid en begeleiding gedurende het hele inburgeringstraject.

• Wij zijn, in samenwerking met belangenverenigingen (Stichting Gehandicaptenraad Hengelo en Bartimeus), blijven inzetten op het toegankelijker maken (openbare) ruimte en vastgoed.

Wat heeft het gekost

Financiële toelichting

Wij zien op hoofdlijnen de volgende ontwikkelingen binnen de financiën van het programma sociaal domein ten opzichte van de 2e Beleidsrapportage 2024:

• De huisvesting van statushouders heeft in 2024 voor het grootste deel plaatsgevonden na de zomer, in verband met de beschikbaarheid van woningen. In deze periode is daarmee het aantal aanvragen voor bijzondere bijstand, witgoedregelingen, bijstandsuitkeringen en schoolkosten vanuit het kindpakket toegenomen. Daarmee zijn ook de kosten in het laatste kwartaal van 2024 gestegen.

• Door het uitvoeren van de regeling energietoeslag voor huishoudens met een laag inkomen, is het gelukt om ons bereik ten aanzien van de doelgroep te vergroten. Zij komen vaak ook in aanmerking voor andere gemeentelijke regelingen. Dit zien we terug in de beleidsindicatoren en ook in de financiën.

• In lijn met het landelijke beeld zien wij de uitgaven voor jeugdzorg verder stijgen. De oorzaak ligt in de toenemende zwaarte en duur van de indicaties. Wij blijven vanuit het Transformatieplan inzetten op het terugdringen van de kostenontwikkeling binnen de jeugdzorg en behalen hier ook successen. Ondanks deze ingezette verandering, zien wij ook dat wij niet overal invloed op hebben. Ten opzichte van de 2e Beleidsrapportage 2024 zien wij met name een overschrijding op de weinig voorkomende hoog specialistische zorg en landelijke transitie arrangementen.

6.1 Samenkracht en burgerparticipatie (€ 651.000 voordeel)

• Opvang van vluchtelingen:.Net als voorgaande jaren hebben wij ook in 2024 nieuwkomers opgevangen. Hiervoor ontvangen wij verschillende vergoedingen vanuit het Rijk en het COA. Ten opzichte van de 2^e Beleidsrapportage 2024 ontstaat een voordelig resultaat van € 525.000. Dit voordelige resultaat bestaat uit lagere inkomsten van € 436.000 en lagere uitgaven van € 961.000. In de loop van 2024 hebben wij bedden die in eerste aanleg beschikbaar waren voor Oekraïense vluchtelingen, ingezet voor de opvang van asielzoekers. Hierdoor hebben wij minder leefgeld aan Oekraïeners uitgekeerd dan begroot (€ 354.000 voordeel), dit resulteert ook in een lagere rijksvergoeding. Daarnaast hebben wij minder uitgaven voor met name gas en catering (€ 450.000 voordeel) en wordt een bijdrage van € 100.000 aan de investering van Welbions ten behoeve van de huisvesting van statushouders niet in 2024, maar in 2025 gedaan. Wij stellen voor het totale voordeel op de budgetten opvang vluchtelingen van € 525.000 te storten in de reserve Vluchtelingen, zie hiervoor het bestemmingsvoorstel.

• De afgelopen jaren zijn de uitgaven voor Sociaal Medische Indiceringen (SMI) kinderdagverblijven gestegen. De begroting hebben wij hier de afgelopen jaren structureel op bijgesteld. In de Septembercirculaire 2024 hebben wij ter compensatie van deze stijgende uitgaven extra middelen gekregen, om zo de druk op het budget voor SMI weg te nemen. In de 2^e Beleidsrapportage 2024 hebben wij het budget SMI voor 2024 incidenteel naar beneden bijgesteld, de kosten leken zich te stabiliseren. Deze bijstelling is te hoog gebleken. In de laatste maanden van 2024 is het aantal inwoners met een indicatie voor SMI gestegen doordat de doelgroep complexer wordt. Daarmee ontstaat een incidenteel nadeel van € 84.000.

• Toekomstbestendige voorzieningen en zakelijk partnerschap: doordat enkele functies tijdelijk zijn ingevuld door inhuurkrachten, in verband met tijdelijke vervanging door ziekte, benodigde ervaring of expertise en capaciteit, ontstaat hier een overschrijding op de personeelslasten van € 153.000.

• Voorliggende voorzieningen Jeugd, BSO+ en Toekomstplannen: In het voorliggende veld werken we samen met diverse partners. Subsidiepartners hebben niet alle afgesproken activiteiten kunnen uitvoeren. 2024 heeft in het teken gestaan van de voorbereiding en implementatie van de basisondersteuning, waardoor beoogde uitbreiding nog niet heeft kunnen plaatsvinden. Dit leidt tot een voordeel van € 63.000.

• Uitvoering wet verplichte GGZ en aanpak personen verward gedrag: In 2024 waren er minder casussen voor hoorplicht via SamenTwente en zijn er nog geen kosten gemaakt voor WAMS en is er geen gebruik gemaakt van de Wmo inzet van Ambulante Zorg Twente. Dit resulteert in een voordeel van € 44.000.

• Sociale vernieuwing/wijkaanpak: In 2024 hebben wij minder subsidies uitgegeven aan wijkwelzijnswerk (m.n. activiteitenbudget). Er zijn minder aanvragen geweest, waardoor er een voordeel van € 62.000 is ontstaan. Daarnaast is er minder personele inzet geweest (€ 60.000).

• Wijkwelzijn 't Berflo: Doordat de welzijnsruimten meer zijn verhuurd ontstaat er een voordeel van € 71.000.

• Het overige verschil bestaat uit afwijkingen onder de € 50.000.

6.2 Toegang en eerstelijnsvoorzieningen (€ 294.000 voordeel)

• Uitvoeringkosten toegang: Ten opzichte van de 2^e Beleidsrapportage 2024 zijn de werkelijke lasten in 2024 € 217.000 lager. Dit wordt met name veroorzaakt doordat per abuis de bijstelling van de lasten voor team Jeugd en Gezin in programma 9 is verwerkt, in plaats van in programma 6 (€ 395.000 voordeel). Daarnaast is de inzet vanuit Team Wmo hoger dan begroot (€ 134.000 nadeel) door inschalingsverschillen.

• Centra jeugd en gezin (CJG), preventieteam: Subsidiepartners hebben niet alle afgesproken activiteiten kunnen uitvoeren. 2024 heeft in het teken gestaan van de voorbereiding en implementatie van de basisondersteuning, waardoor beoogde intensivering nog niet heeft kunnen plaatsvinden. Dit leidt tot een voordeel van € 100.000.

• Het overige verschil bestaat uit afwijkingen onder de € 50.000.

6.3 Inkomensregelingen (€ 1.031.000 nadeel)

• Bijstand:

  Het werkelijke resultaat op de BUIG (uitkeringen PW, IOAW en IOAZ, Bbz en loonkostensubsidie) is over 2024 € 1,5 miljoen voordelig. De ontvangen rijksvergoeding (spuk) is daarmee in 2024 hoger dan de uitkeringslasten.

  Ten opzichte van de 2^e Beleidsrapportage zien wij een nadeel van € 480.000. Dit wordt met name veroorzaakt door hogere uitgaven van ca. € 364.000. De stijging van de uitgaven, die naar verwachting structureel zal zijn, is te verklaren door de instroom van statushouders in de laatste maanden van 2024. Daarnaast ontstaat er een incidenteel nadeel van ca. € 85.000 door een actualisatie van de verwachte terugvorderingen van uitkeringen.

• Minimabeleid: Het nadeel van € 60.000 is te verklaren doordat het aantal kinderen dat gebruik heeft gemaakt van de tegemoetkoming voor de schoolkosten eind 2024 flink is gestegen t.o.v. 2023. Daarnaast laten de participatie activiteiten voor volwassenen ook een flinke stijging zien t.o.v. 2023 (13,8%). Deze stijging is te relateren aan de algemene stijging in het bijstandsbestand en de huisvesting van statushouders.

• Bijzondere bijstand Energieregeling: In 2023 hebben wij van het Rijk € 7,4 miljoen ontvangen om onze inwoners van een compensatie te kunnen voorzien. Zoals gemeld in de 2e Beleidsrapportage 2024 is er , ondanks brede communicatie, veel minder dan verwacht een beroep op deze regeling gedaan. In 2023 hebben we ruim € 6,2 miljoen hiervan besteed. Per saldo leidt dit tot een voordeel van € 106.000.

• Bijzondere bijstand: De uitgaven bijzondere bijstand zijn € 370.000 hoger dan begroot. De stijging van de uitgaven heeft met name plaatsgevonden in de laatste paar maanden van 2024, als gevolg van de huisvesting van statushouders in die periode. Daarnaast geldt dat de actualisatie van de verwachte terugvorderingen vanuit verstrekking leidt tot een incidenteel voordeel van € 280.000. Per saldo leidt dit tot een nadeel van € 90.000 in 2024.

• ROZ: Het ROZ verricht voor de gemeente Hengelo en onze opdrachtgevende gemeenten werkzaamheden in het kader van schuldhulpverlening, bedrijfsadvisering en startersadvisering aan ondernemers. In 2024 blijven de werkelijke opbrengsten voor bedrijfsadvisering en startersadvisering achter bij de begroting (€ 324.000 nadeel). Zoals in de 2^e Beleidsrapportage 2024 gemeld komt dit mede door de aard van de hulpvraag van ondernemers. Hier tegenover staan lagere lasten van € 194.000 (met name personeel).

  De verstrekkingen vanuit de Bbz aan Hengelose ondernemers zorgen voor hogere uitgaven dan begroot (ca. € 168.000), er zijn in 2024 meer kredieten verstrekt en daarnaast zijn de kredieten per ondernemer gemiddeld hoger. De actualisatie van de verwachte terugvorderingen vanuit Bbz verstrekkingen leidt tot een incidenteel voordeel van € 100.000 en vanuit de TOZO tot een incidenteel nadeel van € 220.000.

• Participatiewet beheer: De kosten vallen € 215.000 hoger uit dan begroot. Met name doordat enkele functies tijdelijk zijn ingevuld door inhuurkrachten ontstaat hier een overschrijding op de personeelslasten. Het nadeel hangt samen met het voordeel van € 141.000 op personeel m.b.t. Participatiewet trajecten onder taakveld 6.5.

• Schuldhulpverlening: het voordeel van € 160.000 ontstaat doordat de beschikbare gelden voor het Jongeren Perspectief Fonds (JPF) en vanuit het transformatieplan niet zijn benut omdat er werd gewerkt aan het werven van personele inzet. Voor 2025 zullen deze functies worden vervuld.

• Het overige verschil bestaat uit afwijkingen onder de € 50.000.

6.5 Arbeidsparticipatie (€ 395.000 voordeel)

• • Nieuw Beschut: Tot en met 2020 had de Stichting SWB Beschut een positief resultaat, mede dankzij een plaatsingsbonus vanuit het Rijk per gerealiseerde beschutte werkplek. In 2021 is deze bonus komen te vervallen, maar kon het negatieve resultaat opgevangen worden binnen eigen reserves. Vanaf 2022 lukt dit niet meer. Per 31-12-2024 is het eigen vermogen van de Stichting SWB Beschut negatief. Het eigen vermogen van de stichting mag aan het einde van het jaar niet negatief zijn, waardoor de deelnemende gemeenten een extra bijdrage moeten doen. Voor de gemeente Hengelo betekent dit een incidentele extra last van € 70.000.

  • Inburgering: Voor de Wet Inburgering ontvangen wij twee specifieke uitkeringen (spuks), een voor de onderwijsroute en algemene voor de inburgeringsvoorzieningen. Hierin krijgen wij een bedrag per inburgeraar. In 2024 is er een relatief hoge instroom van inburgeraars geweest in het najaar 2024. De kosten van deze leerroutes zullen dan ook pas eind 2024 gaan lopen en doorlopen naar 2025 en verder. De ontvangen middelen van het Rijk mogen wij hiervoor inzetten. Dit leidt tot afwijkingen op baten en lasten, maar is per saldo budgettair neutraal.Ook voor 2024 zijn derde partijen gestart met de uitvoering, maar hebben zij nog niet het volledige budget geclaimd vanwege de vertraging van de kosten. Daarnaast hadden wij nog een incidentele post opgenomen waar geen aanspraak op gemaakt is en is er nog een bedrag onder de spuk verantwoord waar in de begroting geen rekening mee is gehouden (€ 323.000 voordeel).

  • Flankerend beleid: De instroom op stadsbaners is gestopt en de regeling op Stadsbanen wordt afgebouwd. Hierdoor ontstaat een voordeel van € 142.000. Dit is naar verwachting een structurele ontwikkeling, die we meenemen in de Zomernota 2025-2029.

  • Jobcoaching: Wij hebben de afgelopen jaren ingezet op het instrument loonkostensubsidie. Dit betekent dat een inwoner aan het werk gaat bij een werkgever en wij deze werkgever daarvoor een loonkostensubsidie verstrekken. Wij blijven inzetten op maximale inzet van het instrument loonkostensubsidie. Door hierop in te zetten verwachten wij een voordeelgemeente BUIG te kunnen blijven. Dit resulteert ook in een verhoogde inzet op jobcoaching. Hierop ontstaat over 2024 een nadeel t.o.v. de begroting van € 134.000.

  • Personeel participatiewet trajecten: Het voordeel van € 141.000 hangt samen met het nadeel van € 352.000 op personeel m.b.t. Participatiewet beheer onder taakveld 6.3.

  • Het overige verschil bestaat uit afwijkingen onder de € 50.000.

6.6 Maatwerkvoorzieningen (Wmo) (€ 51.000 nadeel)

• Aan het einde van het jaar zijn er nog enkele duurdere woonvoorzieningen (woonunits en keukens) geplaatst. Deze woonvoorzieningen zijn kostbaar en hebben daarmee geleid tot hogere uitgaven dan verwacht (nadeel € 31.000).

• Het aantal medische keuringen voor een invaliden parkeerkaart zijn toegenomen. Dit zorgt voor een nadeel van € 20.000. Hiermee samenhangend zijn de leges toegenomen, dit leidt tot een voordeel van € 7.000.
  

6.71a Hulp bij huishouden (Wmo) (€ 401.000 voordeel)

• In 2023 is de huishoudelijke ondersteuning aanbesteed. We zijn van resultaatgericht werken overgegaan naar de betaling van de daadwerkelijke tijdsinzet. Er wordt ingezet op zelfredzaamheid en het project Krachtig Oud Worden. Daarnaast is er sprake van een personeelstekort bij de aanbieders. Er wordt gekeken naar de mogelijkheden met de beschikbare medewerkers. Hierdoor zijn er mindere declarabele uren en minder uitgaven op huishoudelijke ondersteuning. Dit leidt tot een voordeel van € 275.000.

• In 2024 is het project Krachtig Oud Worden verlengd en zijn de kosten voor een deel (€ 79.000) betaald uit de specifieke uitkering GALA (Gezond Actief Leven Akkoord), onderdeel Valpreventie (programma 7). We zien de kosten van het project aan het eind van 2024 dalen, dit zal begin 2025 weer stijgen. Dit heeft te maken met het moment dat inwoners beginnen aan het traject.

• Het overige verschil bestaat uit afwijkingen onder de € 50.000.

6.72a Jeugdhulp begeleiding (€ 50.000 nadeel)

• Wij hebben in 2024 de subsidie GRIP 2023 kunnen vaststellen. De personele inzet was lager dan afgesproken, vanwege de vele personeelsmutaties. Dit heeft geleid tot een terugbetaling van een deel van de subsidie. Wij hebben in 2024 € 64.000 van het budget niet besteed.

• Zoals in de 2e berap 2024 gemeld zien wij in 2024 een toename van volume en kosten op ambulante ondersteuning, namelijk begeleiding en behandeling. Wij zetten meer uren per cliënt in door toegenomen problematiek. Daarnaast neemt de ambulante ondersteuning gekoppeld aan cliënten met een verblijfsplek toe. De stijging is € 114.000 hoger dan in de 2e berap 2024 ingeschat.

6.72c Jeugdhulp dagbesteding (€ 76.000 voordeel)
In het laatste kwartaal van 2024 zien wij een lichte daling van het aantal cliënten in kinderdagcentra, waardoor een voordeel van € 76.000 op dagbesteding ontstaat.

6.72d Jeugdhulp zonder verblijf overig (€ 200.000 voordeel)
Onder dit taakveld is het incidentele budget voor het Transformatieplan opgenomen. Vanuit dit budget is in 2024 € 173.000 niet besteed. Een aantal verwachte uitgaven schuiven door naar 2025 in verband met de start van de basisondersteuning, bijvoorbeeld de verwachte uitgaven voor communicatie (€ 57.000) en de regievoering in het kader van het overgangsjaar (€ 73.000). Daarnaast is er sprake van een onderbesteding i.v.m. lagere uitgaven dan begroot voor de inzet van personeel en kosten voor het organiseren van de partnerconferentie (€ 43.000). Zoals in de 2e Beleidsrapportage 2024 aangegeven kan het daarnaast nodig zijn om in 2025 incidenteel extra te investeren in de basisondersteuning om het gewenste effect van de transformatie te bereiken. Het restant van € 43.000 willen wij hier voor inzetten. Wij stellen daarom voor het niet bestede incidentele budget in 2024 van € 173.000, aanvullend op de 2e Berap 2024, over te hevelen naar 2025.

6.73a Pleegzorg (€ 77.000 voordeel)
We zien een daling bij pleegzorg. Deze daling betreft een daling in het aantal pleeggezinnen. Dit is een trend die ook landelijk zichtbaar is.

6.73c Jeugdhulp met verblijf overig (€ 995.000 nadeel)

• We zien het aantal cliënten dat gebruik maakt van een verblijfsplek de afgelopen paar jaar licht dalen (van 424 in 2022 naar 367 in 2024). Wij blijven, conform ons beleid, zoveel mogelijk inzetten op hulp in de thuissituatie.

• De landelijke ontwikkeling rond de ombouw naar kleinschalige driemilieus woonvoorzieningen brengt hoge kosten met zich mee. Het Rijk heeft de kosten van de verbouwing via een specifieke uitkering aan centrumgemeenten vergoed, maar vergoed niet de (structurele) extra kosten voor jeugd door stijgende tarieven als gevolg van kleinschaligheid. De kosten voor Hengelo zijn in 2024 ca. € 1 miljoen hoger dan begroot (totale kosten bijna € 3,7 miljoen). Doordat de begeleidingsintensiteit op deze groepen fors hoger is, nemen de kosten flink toe. Daarnaast hebben we twee zorgaanbieders moeten compenseren (€ 115.000) voor beschikbaarheid van bedden. We kunnen concluderen dat de toename van de kosten voor deze verblijfsplekken volledig zijn ontstaan door bovenstaande tariefontwikkelingen. We zien een positieve neerwaartse ontwikkeling in volume. Het is goed om te weten dat één cliënt meer of minder in een driemilieusvoorziening hoge kosten met zich mee kan brengen. Hierop hebben wij als gemeente weinig invloed.

• Wij hebben in Hengelo te maken met een uitzonderlijke situatie van een gezin waar zeer intensieve zorg wordt geleverd. Vanuit de compensatieregeling woonplaatsbeginsel hebben wij in 2024 een compensatie van het Rijk ontvangen voor de gemaakte kosten in 2022 en 2023. Zie ook 2e Berap 2024. Wij verwachten voor de gemaakte kosten in 2024 (€ 1,3 miljoen) een aanvraag te kunnen doen binnen de regeling, die doorgezet lijkt te gaan worden voor 2024 en 2025. De regeling is echter op dit moment nog niet opengesteld.

6.74a Jeugdhulp behandeling ggz zonder verblijf (€ 270.000 voordeel)
Zowel vanuit onze toegang alsook vanuit de zorgaanbieders wordt er kritischer gekeken naar instroom voor specialische ggz zorg. Lichtere problematiek wordt zoveel mogelijk vanuit de basis ggz opgepakt. De werkelijke kosten voor behandeling vallen hierdoor € 270.000 lager uit dan ingeschat in de 2e Berap 2024.

6.74b Jeugdhulp crisis/LTA/ggz-verblijf (€ 208.000 nadeel)

• Landelijk transitiearrangement (LTA): Waar wij eerder (met name in 2022) een afname zagen in het aantal cliënten met een LTA zien wij in 2023 en 2024 weer een toename. Dit is een erg kostbare vorm van zorg, waarbij wij geen invloed hebben op de instroom. Dit leidt tot een nadeel van € 408.000.

• Crisiszorg & spoedhulp: Daarentegen hebben we dit jaar ongeveer € 202.000 minder uitgegeven aan crisisinzet en spoedzorg.

6.74c Gesloten plaatsing (€ 199.000 nadeel)
In tegenstelling tot de gewenste afbouw van Jeugdzorg Plus zien wij toch nog instroom van clienten in deze voorzieningen. Bij de zorgvorm gesloten plaatsing zien we in het 2e halfjaar van 2024 de financiële effecten van de ombouw naar kleinschalige woonvoorzieningen (zie ook taakveld 6.73c). We zien in 2024 ten opzichte van 2023 een daling van het aantal unieke clienten dat gebruik maakt van deze verblijfsvorm, daarentegen zien we een stijging in de kosten per client. Het is goed om te weten dat één cliënt meer of minder in de JeugdzorgPlus hoge kosten met zich mee kan brengen. Hierop hebben wij als gemeente weinig invloed.

6.82a Jeugdbescherming (€ 61.000 voordeel)
We zien hier het tweede half jaar een lichte daling van het aantal cliënten met een jeugdbeschermingsmaatregel, dit heeft geleid tot een financieel voordeel van € 61.000. Deze daling is met name zichtbaar bij de afname in het aantal ondertoezicht stellingen (OTS) en wordt deels verklaard door een dalende instroom.

Risico's

Zelfredzaamheid en meedoen van inwoners in de samenleving
Wij hebben geïnvesteerd in de mogelijkheden voor ontmoeten in de wijken. We stimuleren betrokkenheid van inwoners die zich hiervoor willen inzetten. Daarin werken we nauw samen met onze partner, Wijkracht Hengelo. Ook is in 2024 is het ‘Actieplan Eenzaamheid’ vastgesteld. Het Actieplan eenzaamheid is onderdeel van de ‘Nota gezondheid, Iedereen Gezond(er)’.

Mantelzorg en vrijwilligerswerk staat onder druk
Wij zetten in op preventie en het stimuleren van een gezonde leefwijze voor mantelzorgers; zij kunnen trainingen en cursussen volgen. Ook bieden wij (vanuit Twentse Koers) logeerzorg om de overbelaste mantelzorger tijdelijk te ontlasten. Ook hebben wij het aanbod voor mantelzorgers uitgebreid. Met onder andere de methodiek van het Odensehuis, voor (beginnend) dementerenden en hun mantelzorgers, en meer gastgezinnen waar jonge mantelzorgers een dagdeel per week opgevangen worden.

Stijging kosten en onzekerheden
In lijn met het landelijke beeld zien wij de uitgaven verder stijgen. Wij blijven vanuit het Transformatieplan inzetten op het terugdringen van de kostenontwikkeling en behalen hier ook successen. Ondanks deze ingezette verandering, zien wij ook dat wij niet overal invloed op hebben.