5.2.6 Sociaal domein

Hoofddoelstelling

Iedereen in Hengelo moet kunnen meedoen. Inwoners, mantelzorgers, vrijwilligers en professionals zorgden er samen voor dat (kwetsbare) mensen die tijdelijk of voor een langere periode ondersteuning nodig hebben, deze in 2021 zoveel mogelijk op maat kregen. Dit gold voor ondersteuning vanuit de Jeugdwet, de Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo) en/of de Participatiewet.

De volgende uitgangspunten vonden wij daarbij belangrijk:

• Versterken van eigen kracht van mensen en hun omgeving.

• Iedereen krijgt zoveel mogelijk de ondersteuning en zorg (op maat) die hij/zij nodig heeft.

• Eén huishouden (één gezin), één plan en waar nodig één regisseur.

• Behoud het goede.

• Extra inzet op preventie.

• Ontwikkelen en verbeteren van werkwijze gericht op eigen kracht van mensen en omgeving.

• Sterke inzet op welzijn, mantelzorg en vrijwilligers en de hierbij benodigde voorzieningen.

• Verbinden zorg, welzijn, jeugd, onderwijs en participatie, zowel inhoudelijk als financieel.

• Begeleiding naar regulier werk waar mogelijk.

• Inzetten op activering als regulier werk op korte termijn niet haalbaar is.

• Het bestrijden van laaggeletterdheid.

• Tegengaan van schulden en armoede.

• Verhogen van doelmatigheid, zorg dragen voor productieve prikkels richting zorgaanbieders en minder bureaucratie.

• Ruimte voor en vertrouwen in professionals.

Financieel overzicht

Relevante beleidsnota’s

• Actieplan mantelzorg (2015)

• Actieplan vrijwilligerswerk (2016)

• Nota Werk maken van Werk 2016-2020

• Nota Handhaving Sociaal Domein (2017)

• Twents model inkoop maatschappelijke ondersteuning en jeugdhulp (2017)

• Interventieprogramma Sociaal Domein (2018)

• Regionale visie Huiselijk geweld en kindermishandeling 2018-2022

• Meerjarenbeleidsplan LHBT 'Anders is ook gewoon' 2019-2022

• Meerjarenplan gezondheid 'Gezond op de agenda' (2019)

• Notitie 'Een nieuwe focus op preventie in het sociaal domein Hengelo' (2019)

• 'Wonen en zorg in Hengelo', Opgaven voor 2019 -2025

• Uitvoeringsplan 'Eenzaamheid is iets om te delen' (2019)

• Actieplan toegankelijkheid Hengelo 2020-2021

• Beleidsprogramma sociaal 2021-2025

• Beleidskader Armoede en Schulden 2022-2025

Beleidsindicatoren

Kengetallen

Verbonden partijen

Gemeenschappelijke Regeling Gezondheid
Per juli 2021 treedt de nieuwe Gemeenschappelijke Regeling Gezondheid in werking. Dit is één GR voor GGD, OZJT en Veilig Thuis Twente. Ook wordt gastheerschap geboden aan Kennispunt Twente. Dit komt voort uit de gemeenschappelijke regeling (GR) Regio Twente zoals deze tot 1 juli 2021 uitgevoerd werd. Samen met onze regiogemeenten zorgen wij voor inkoop van de juiste (geïndiceerde) maatwerkondersteuning zodat het beschikbaar is voor inwoners die het nodig hebben. Samen werken wij aan het bevorderen van de gezondheid van mensen door middel van preventie, gezondheidsbescherming en verminderen van gezondheidsverschillen.

Regio Twente, portefeuillehoudersoverleg Arbeidsmarkt
De arbeidsmarkt is regionaal en vraagt samenwerking om vraag en aanbod op de arbeidsmarkt zo optimaal mogelijk in te richten en om het Twents economisch profiel te helpen versterken.

Sociaal Werk-Leerbedrijf Midden Twente (SWB)
De SWB is de uitvoeringsorganisatie om namens de deelnemende gemeenten een drietal gemeentelijke kerntaken uit te voeren:

1. Wet sociale werkvoorziening (WSW) en Nieuw Beschut,
   Met ingang van 1-1 2015 vindt geen nieuwe instroom meer plaats in de WSW waardoor het aantal medewerkers jaarlijks daalt. Met ingang van 2017 is Nieuw Beschut een wettelijke taak en uitvoering hiervan vindt plaats door SWB.

2. Arbeidsontwikkeling;
   De SWB voert in het kader van de Participatiewet arbeidsontwikkeltrajecten uit en ondersteunt mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt om aan de slag te komen. Hierbij moet regulier werk altijd het uitgangspunt zijn. Wanneer dat (nog) niet haalbaar is kunnen instrumenten als loonkostensubsidie en beschut werk worden ingezet.

3. Uitvoeringstaken ten behoeve van het beheer en onderhoud van de openbare ruimte (Gildebor)
   

Werkplein Twente
Vanuit de Participatiewet zijn wij verantwoordelijk voor de begeleiding naar zo regulier mogelijk werk; in het Werkplein werken wij samen met het UWV, de SWB en alle Twentse gemeenten om werkzoekenden en werkgevers hierin te ondersteunen.

Stadsbank Oost Nederland
Vanuit de Wet gemeentelijke schuldhulpverlening (Wgs) zijn wij verantwoordelijk voor de schuldhulpverlening aan onze inwoners, inclusief preventie en nazorg. Ons doel is mensen waar mogelijk schuldenvrij- of hun schuldenlast beheersbaar te krijgen. De financieel-technische zaken op dit gebied, waaronder budgetbeheer en schuldregelen, zijn overgedragen aan de Stadsbank. Binnen de Stadsbank werken 22 gemeenten samen.

Uitvoeringsorganisatie Sociale Zaken
Voor de uitvoering van de Participatiewet werken we samen met Borne en Haaksbergen. Naast bijstand verstrekking wordt ook uitvoering gegeven aan het re-integratiebeleid en armoedebel

Taakveld 6.1. Samenkracht en burgerparticipatie

Wat hebben we bereikt?

We streven na dat iedereen mee kan doen. Dit faciliteren wij door financiering van onder andere Wijkracht, de wijkwelzijnsorganisaties en voorschoolse voorzieningen. Daarnaast doen we dat doormiddel van het organiseren van de jeugdtafels.
Ook onze inzet op preventie binnen de jeugd en wmo draagt hieraan bij. Voor deze inzet is het niet eenvoudig de opbrengsten ervan duidelijk en inzichtelijk te maken. Maatschappelijke kostenbatenanalyses proberen weliswaar de kosten en opbrengsten van preventie in beeld te krijgen, maar de onvoorspelbaarheid en diversiteit van factoren maken dat uitermate moeilijk.

We hebben bereikt dat er meer bewustwording is voor het thema eenzaamheid. Er is aandacht voor het signaleren ervan, bij onder andere ouderen en jongeren en hun netwerken, maar ook bij het bedrijfsleven (organisaties aangesloten bij de Slinger, lokale middenstand).

Wat hebben we daarvoor gedaan in 2021?

Aanpak preventie Jeugd
Onze preventievisie Een nieuwe focus op preventie in het sociaal domein Hengelo (2019) is voor jeugd vertaald naar een Actieplan Preventie Jeugd. Met dit actieplan zijn we een leer- en verandertraject gestart voor 3 jaar (2020, 2021 en 2022).

In 2021 hebben we vanuit actielijn 1 (lerend netwerk) de jeugdtafels uitgebreid en zijn we gaan experimenteren met verschillende manieren om de jeugdtafels vorm te geven. Inmiddels zijn er 5 zelfsturende, structurele jeugdtafels actief in Hengelo. De conclusie op basis van die ervaringen is:

• Een vaste samenstelling draagt het meeste bij aan de doelstelling; men kan doorbouwen in plaats van steeds opnieuw het fundament leggen.

• De onderwerpen (casuïstiek of thema’s) die besproken worden moeten gericht zijn op leren en niet op de dagelijkse voortgang van casuïstiek. De lessen moeten vertaald worden naar praktische tips om toe te passen binnen de eigen cirkel van invloed.

• Er is geen principiële limiet aan het aantal jeugdtafels. Iedereen die in Hengelo werkt met kinderen, jongeren of gezinnen moet kunnen aansluiten om ervan te leren.

In 2021 zijn we vanuit diezelfde actielijn ook bezig geweest om de structurele overleggen tussen de managers van voorveld- en jeugdhulppartijen en de gemeente vorm te geven. Dit heeft geresulteerd in de stamtafel jeugd. Deze stamtafel heeft als doel de ondersteuning van kinderen, jongeren en gezinnen in Hengelo zo goed en efficiënt mogelijk in te richten. We bediscussiëren er gewenste ontwikkelingen, vertalen deze naar concrete adviezen of acties en nemen hier eigenaarschap in. Binnen de stamtafel houden we overzicht, nemen we initiatieven tot verbeteringen en toetsen we nieuwe initiatieven op hun meerwaarde in het grote geheel. We volgen het resultaat van ingezette ontwikkelingen en borgen de positieve opbrengsten ervan, waarbij we organisatie-overstijgend durven te kijken.
Aan de stamtafel bespreken we thema’s die strategisch van aard zijn, waarbij organisaties elkaar raken, nodig hebben en/ of samen op willen trekken.

Vanuit actielijn 3 (preventie-toolbox ontwikkelen) hebben we in 2021 gekeken naar hoe we meer verbinding kunnen creëren in de preventieve activiteiten. Op dit moment worden meerdere partijen individueel gesubsidieerd door de gemeente Hengelo. Vele preventieve activiteiten hebben raakvlak met elkaar, zeker in de hoek van de universele preventie. Denk hierbij aan voorlichting en ander groepsaanbod. Door meer in samenhang een antwoord te geven op eenzelfde vraagstuk, proberen verschillende aanbieders en partijen een betere invulling te geven aan de preventieve visie van de gemeente Hengelo om hiermee de kwaliteit van de ondersteuning te verbeteren. Een deel van de individuele subsidie kan ingezet worden voor de pilot. Deze pilot is mogelijk een opmaat naar 2023, waarbij we willen onderzoeken of het wenselijk en haalbaar is om de subsidiedoelen voor preventie jeugd aan een aantal aanbieders te bundelen en hiermee in gezamenlijkheid een preventieprogramma op te zetten en uit te voeren.

Aanpak preventie Wmo
Wij hebben uitvoering gegeven aan preventie voor volwassenen en ouderen. Hierbij richten wij ons op :

• dementerende ouderen;

• ouderen met een migratie achtergrond

• inwoners met psychische of psychosociale problematiek en/of met een licht verstandelijke beperking;

• mantelzorgers;

• eenzame inwoners

Wijkracht vervult daarbij een belangrijke rol in het voorliggende veld bij de Wmo.

Versterken voorliggend Wijkracht
De belangrijkste opdracht voor Wijkracht in 2021 was om zorg te dragen voor een sterker voorveld, door meer ontmoeten en dagbesteding te ontwikkelen. Vergelijkbaar met de AVEM groepen (Allochtone vrouwen en mannen). Daarbij kijkend naar vraag en aanbod en passende locaties verspreid over de wijken. In eerste instantie ligt de focus op ouderen en mensen met een lichte verstandelijke beperking. Samen met Wijkracht werken wij hierin nauw samen. Waar nodig betrekt Wijkracht daarbij (de professionaliteit van) partners uit de maatwerkvoorzieningen.
In 2021 zijn de benodigde stappen gezet om op drie plekken in de stad hoofdlocaties (Wijkhuysen) te realiseren: Kulturhus Hasselo, de Klokstee en 't Weidedorp. Met daarnaast kleinschalige kuierlocaties. In het Kulturhus is in het najaar 2021 de eerste vernieuwde aanpak voor ontmoeten en dagbesteding van start gegaan. Zie ook hieronder bij herinrichting wijkwelzijnswerk.
De Corona-maatregelen hebben helaas een negatief effect gehad op de omvang en snelheid van deze doorontwikkeling.

Aanpak eenzaamheid
In 2021 hebben een aantal pilots bijgedragen aan bewustwording, netwerkvorming en signalering van eenzaamheid. De pilots hebben een sneeuwbal effect waardoor er nog meer initiatieven rond het thema eenzaamheid tot stand zijn komen. De pilot migrantenouderen, bijvoorbeeld, heeft geresulteerd in meertalige vrijwilligers die gemakkelijker in gesprek komen met de doelgroep. De Hengelose aanpak, waaronder de AVEM groepen, heeft landelijk aandacht gekregen. Met de pilot signaleren wordt onder de vlag van “Wij Samen” een centrale plek gerealiseerd. Hier kunnen inwoners, maar ook ondernemers, situaties van eenzaamheid signaleren, informatie vinden. Hier worden ook initiatieven in het kader van eenzaamheid gedeeld. De derde pilot, de Hackaton, heeft eveneens veel belangstelling gekregen en heeft geleid tot een vervolg initiatief met en door jongeren onder de naam “Jongeren aan Z”.
We hebben in 2021 ook aandacht besteed aan het integreren van het thema eenzaamheid bij sport, cultuur, onderwijs en gezondheid.

Mantelzorg en vrijwilligerswerk
We hebben het hele jaar door gewerkt aan de uitvoering van de actieplannen Mantelzorg en Vrijwilligerswerk. Vanuit Wijkracht is geïnvesteerd in het vinden van jonge mantelzorgers. Er was aandacht voor jonge mantelzorgers door middel van individuele ondersteuning, maatjescontacten en ontspannende groepsbijeenkomsten en –uitstapjes.
Voor volwassen mantelzorgers was er vanuit Wijkracht een dagelijks beschikbare telefoonlijn waarbij speciaal aandacht was voor signalen van overbelasting. Dit was door corona en de coronamaatregelen sneller en vaker aan de orde. De jaarlijkse waardering tijdens de Dag van de Mantelzorg heeft (door corona) in aangepaste vorm plaatsgevonden.

Tijdens de vrijwilligersmarkt in oktober is ingezet op het mogelijk maken van netwerken tussen instellingen voor vrijwilligerswerk onderling en het vinden van nieuwe vrijwilligers. De jaarlijkse grote feestavond voor vrijwilligers moest helaas door hernieuwde coronamaatregelen vervallen.

Herinrichting welzijnswerk
De SWB en de besturen van de wijkwelzijnsorganisaties hebben een nieuwe dienstverlenings-overeenkomst opgesteld aangaande het beheer van de wijkwelzijnsorganisaties, waardoor zij ook de komende jaren hierin blijven samenwerken.

Het wijkwelzijnswerk heeft als gevolg van corona voor een belangrijk deel stilgelegen. Anders dan het eerste “corona-jaar” is waar nodig en gevraagd, hulp- en zorgverlening gefaciliteerd in de wijk- en buurtgebouwen.
Het wijkwelzijnswerk heeft in samenwerking met Wijkracht en onze gemeente, daar waar gevraagd, meegewerkt aan de totstandkoming van de Wijkhuyzen en kuierlocaties (zie hierboven bij Wijkracht). Daarmee hebben ze bestaande en nieuwe activiteiten van het voorliggende veld geaccommodeerd, zoals ouderen activiteiten in het Kulturhus. En er is begonnen met de verbouw van Buurthuis ’t Weidedorp om ook daar activiteiten onder te kunnen brengen.

Onafhankelijke clientondersteuning Wmo en Jeugd
Hengelo heeft samen met 12 andere Twentse gemeenten mee gedaan aan het koplopersproject integrale cliëntondersteuning. Dit project had als doel om samen met o.a. Menzis een verbeterslag te maken in de vindbaarheid, de kwaliteit en de integraliteit van de (onafhankelijke) cliëntondersteuning.
Het project is inmiddels afgerond en heeft in 2021 een toolbox opgeleverd met diverse handreikingen voor gemeenten om de onafhankelijke cliëntondersteuning een plek te geven in de lokale toegang. Verder heeft in 2021 de nadruk gelegen op kennisdeling en scholing. We gaan van de toolbox gebruik maken om het gesprek aan te gaan met o.a. Wijkracht over de plaats en uitvoering van de Hengelose onafhankelijke cliëntondersteuning binnen onze toegang.

Aanpak preventie Werk en Inkomen

Werk is enorm van belang voor het welzijn van mensen. Mensen met werk zijn aantoonbaar gelukkiger en gezonder. Vanuit Werk en Inkomen zien wij werk als een belangrijk middel om problemen op andere leefgebieden te voorkomen. Daarmee heeft het verkrijgen en behouden van werk in het algemeen een groot preventief karakter. Daarnaast maken we binnen dit terrein ook steeds meer de verschuiving naar de voorkant van de problematiek om zodoende preventief te werken. Denk daarbij aan de pilot 'Vroeg erop af' waarbij we inzetten op de vroegsignalering van schulden.

Wat zijn we blijven doen?

Veel (preventieve) reguliere activiteiten zijn gewoon doorgegaan. Op een aantal onderdelen is extra inzet gepleegd:

• In het kader van actielijn 2 van het Preventieplan jeugd (inzetten op vindplaatsen) zijn we blijven inzetten op de Praktijkondersteuners bij de Huisartsen (POH).

• We hebben de zorgstructuren in het onderwijs (en de Integrale Kindcentra) weer ondersteund. We hebben de inzet van de schoolzorgondersteuners (SZO) breder uitgerold en het project zorgintensieve scholen verbreed (zie taakveld 4.3, onderwijsbeleid en leerlingenzaken).

• Ondanks Corona zijn de preventie-activiteiten van LOES (informatie en advies ouders/opvoeders), Wijkracht, Halt, Tactus, Humanitas, JGZ , Mediant en Samenspel ook in 2021 uitgevoerd. Soms aangepast en met een minder groot aantal deelnemers.

• Met betrekking tot subsidiëren van de Stichting Vizier: Door uitbreiding van de rijksmiddelen voor anti-discriminatie konden we de subsidie van Vizier verhogen. We hebben afspraken gemaakt hoe Vizier deze extra middelen gaat inzetten, o.a. door toetreding in lokale netwerken.

• In het kader van het Meerjarenbeleidsplan 'Anders is ook gewoon’ hebben we heel 2021 door zichtbaarheidsacties (waaronder het hijsen van de Regenboogvlag) meegewerkt aan aandacht voor de LHBT-doelgroep. In oktober vond de Coming Out Week plaats, met activiteiten op scholen, in de bibliotheek, de horeca en in ons stadhuis.

• Subsidiëren van de Adviesraad Sociaal Domein en de Cliëntenraad Minima en Wmo heeft plaatsgevonden.

Wat mag het kosten?

Financiële toelichting

Op het onderdeel Sociaal werk (in de Wijk), waaronder onder meer de voorliggende voorzieningen vallen, hebben we € 1.376.000 minder uitgegeven dan begroot. Deze onderschrijding heeft verschillende oorzaken.

• Een groot gedeelte van deze onderuitputting van het budget is incidenteel van aard. Vanuit de ontwikkelagenda, beleidsprogramma en maatregelenpakket waren diverse budgetten beschikbaar in 2021. De combinatie van beleidsherijking, bezuinigingsopgave en een reorganisatie in coronatijd heeft een negatieve impact gehad op het tempo van de veranderingen. De uitgaven en personele inzet gingen hiermee gepaard. Dit is verder versterkt doordat een aantal mensen op cruciale posities in de organisatie zijn uitgevallen of vertrokken. Er is hierdoor € 906.000 niet uitgegeven. Deze resterende middelen worden via de budgetoverheveling doorgeschoven naar 2022.

• Ten aanzien van de voorliggende voorzieningen Wmo zien we een voordeel. Dit wordt veroorzaakt doordat de verbouwingskosten van het gebouw Weidedorp ten behoeve van Wijkracht hebben geactiveerd. We hadden deze kosten in de exploitatie begroot, waardoor we nu een voordeel zien van € 127.000. Daarnaast is er een voordeel van € 29.000 doordat Wijkkracht minder subsidie heeft aangevraagd op het onderdeel huisvestingskosten door verhuizing naar de Gerststraat.

• Bij de aanpak verwarde personen hebben we een onderschrijding van € 108.000. Er is wel inzet gepleegd op dit onderdeel, maar de (personele) kosten zijn verantwoord onder taakveld 6.2 Wijkteams.

• Net als vorig jaar zijn er minder activiteiten uitgevoerd op voorliggende activiteiten. Dit wordt onder meer veroorzaakt door corona. Het gaat daarbij onder andere over: mantelzorg (€ 27.000 voordeel) en actieplan LHBT (€ 19.000 voordeel). Voor Toekomstplannen jong volwassenen hebben we een beleidsregel toegepast voor de bijdrage 16+. Hier hebben minder jongeren gebruik van gemaakt in 2021 dan dat we van te voren hadden ingeschat.

• Voor de uitbreiding van 2,7 fte's aan combifuncties hebben we vanaf 2019 extra rijksmiddelen ontvangen. Jaarlijks moeten we in totaliteit 18,56 fte aan combifuncties inzetten. Deze kunnen we ruimschoots binnen het budget realiseren, omdat we hier zelf ook voldoende middelen voor gereserveerd hadden. We hebben dit jaar € 47.000 minder besteed dan we na de bijstelling in de Tweede berap hadden geraamd.

We hebben geen uitgaven gehad voor het onderdeel Thuis in de Buurt. Dit geeft een voordeel van €23.000. Bij preventie hebben we een voordeel van € 58.000. Dit komt deels door een lagere vaststelling van de subsidie 2020 individueel maatwerk GGD/JGZ en het niet invullen van het budget inhuur ad €12.000 op Preventie. Voor de adviesraden hebben we € 26.000 minder uitgegeven dan begroot.

Wijkwelzijnsvoorzieningen (voordeel € 78.000)
We hebben minder uitvoeringskosten voor werkgeversinstituut beheer wijkwelzijn en minder uitvoeringskosten administratieve ondersteuning. Het stoppen van Stichting Oostwerk levert een voordeel op van in totaal € 32.000. Daarnaast hebben we een lagere opbrengst verhuur en catering MFA 't Berflo van € 10.000 in verband met beperkte openingstijden door corona. Ook de exploitatiekosten zijn hierdoor lager. Daarnaast is er een te hoog budget toegekend aan MFA 't Berflo (€ 35.000 voordeel). Tenslotte is er nog een beperkt deel van de bezuinigigsopdracht op dit onderdeel (€ 10.000 nadelig).

Kinderdagverblijven (nadeel € 50.000)
Ook dit jaar zet de groei van het aantal SMI dossiers (sociaal medische indicaties) door. Ouders komen in aanmerking voor SMI als ze om sociale en/of medische redenen tijdelijk niet in staat zijn om voor hun kinderen te zorgen. Kinderopvang kan dan een (tijdelijke) oplossing bieden om ouders te ontlasten en of de ontwikkeling van het kind niet te schaden. We verwachten dat deze stijging doorzet. Hiermee kan ook voorkomen worden dat de duurdere dagbesteding wordt ingezet. Circa één derde van deze groei in 2021 is ontstaan door de coronacrisis. Dossiers liepen bijvoorbeeld langer door, omdat therapieën uitgesteld werden. Ook werd er vanwege complexe thuiswerksituaties meer ingezet op kinderopvang. Wij hebben hier bij de 2e Berap al een bijstelling op doorgevoerd van € 320.000. Hierbij hebben wij voor € 70.000 de onderschrijding Technische Hygiene Zorg kunnen inzetten. Per saldo resteert er nog een overschrijding van € 50.000. Wij zullen hier meerjarig ons budget op moeten bijstellen.

Binnen het onderdeel Sociale vernieuwing / wijkaanpak hebben we een voordeel van € 53.000. Dit komt doordat we in 2021 minder subsidies hebben uitbetaald dan oorspronkelijk gepland. Dit komt door de coronabeperkingen. Met name bij subsidies voor buurtbonnen zien wij een onderbesteding van € 32.000. Daarnaast zijn minder subsidies uitbetaald voor wijkbrede activiteiten (voordeel € 12.000) en instandhouding bewonersorganisatie (voordeel € 9.000).

Taakveld 6.2. Wijkteams

Opmerking vooraf: de titel van dit taakveld heeft binnen Hengelo een andere betekenis. In veel gemeenten indiceren de wijkteams. Dit is in Hengelo niet zo. Bij ons verlenen de wijkteams lichte ondersteuning in de wijk en zijn het dus de toegangsteams bij de gemeente die indiceren voor een maatwerkvoorziening. Hengelo kent naast het zorgloket een team Jeugd en Gezin (inclusief leerplicht), een team Wmo en vier teams Werk en inkomen.

Wat hebben we bereikt?

We brengen de ondersteuningsbehoeften van inwoners op meerdere leefgebieden in beeld (o.a wonen, welbevinden, gezondheid en ontwikkeling, opvoeden en inkomen). Samen met hen onderzoeken we naar wat mensen op eigen kracht kunnen, waar hun eigen netwerk ingezet kan worden en waar nog extra ondersteuning nodig is. Daar waar mogelijk, wordt er eerst verwezen naar het voorliggende veld alvorens er door een toegangsmedewerker een maatwerkvoorziening, schuldhulpverlening wordt ingezet en/of een uitkering wordt verstrekt.

Regie wordt gevoerd indien de situatie van cliënten erom vraagt. Tevens wordt er, waar nodig, zoveel mogelijk samengewerkt tussen de verschillende afdelingen binnen de gemeente, waardoor de hulpverlening beter op elkaar afgestemd is.

Wat hebben we daarvoor gedaan in 2021?

We hebben onze reguliere (preventieve) activiteiten voortgezet, zoals het informeren, adviseren en ondersteunen van cliënten bij het zorgloket (in samenwerking met de wijkteams van Wijkracht). Daar waar sprake leek te zijn van zwaardere problematiek, hebben de desbetreffende teams de vraagverheldering verder opgepakt en zorg (en evt regie) ingezet waar nodig.

Bij Jeugd is wederom ingezet in ketensamenwerking, om zodoende kwaliteit en efficiency te vergroten. Zo zijn we verder gegaan met de implementatie van de (regionale) jeugdbeschermingstafels ten behoeve van een goed doorlopend cliëntproces in de jeugdbeschermingsketen. Hiermee richten wij ons op het overnemen van de ingezette lijn van hulpverlening en gestelde resultaten en proberen we dubbellingen van eerder gedane stappen in inzet jeugdhulp te voorkomen.
Ook zijn we bezig met de pilot jeugdhulpteams op de zogenoemde ‘zorgintensieve scholen’. Hiermee streven we naar vroegtijdig de juiste interventies in te kunnen zetten, trachten we zwaardere jeugdhulp te voorkomen en werken we meer in verbinding samen.

Bij de WMO zagen we het aantal aanmeldingen gedurende het jaar toenemen. Hierdoor was onze gemiddelde wachttijd in de derde kwartaal van 2021 langer dan normaal. In de loop van het vierde kwartaal zijn er gerichte acties ondernomen, waardoor de wachttijden grotendeels zijn ingelopen.
Daarnaast vindt er in samenwerking met Wiijkracht een doorontwikkeling plaats om de voorliggende voorzieningen beter te positioneren en in te richten, zodat er meer vragen van de inwoners voorliggend kunnen worden opgepakt en er minder maatwerkvoorzieningen inzet hoeven te worden. Dit is in lijn met de acties zoals genoemd in het maatregelenpakket.

Wat zijn we blijven doen?

We hebben onze reguliere (preventieve) activiteiten voortgezet, zoals het informeren, adviseren en ondersteunen van cliënten bij het zorgloket (in samenwerking met de wijkteams van Wijkracht).

Wat heeft het gekost?

Financiële toelichting

6.20.1 Toegang tot maatwerkvoorzieningen (€ 314.000 voordeel)
De werkelijke personele kosten liggen op dit taakveld € 409.000 lager dan begroot, daarentegen zien we een hogere besteding op de inhuur. Per saldo is het voordeel € 244.000 euro. Voor een nadere analyse wordt verwezen naar programma 9. Daarnaast hebben we minder uitgegeven aan abonnementskosten.

Taakveld 6.3. Inkomensregelingen

Wat hebben we bereikt?

Vanuit de Uitvoeringsorganisatie Werk en Inkomen hebben we de Participatiewet uitgevoerd voor de gemeenten Borne, Hengelo en Haaksbergen. Deze bijstand is bedoeld voor de inwoners van deze gemeenten die in zodanige omstandigheden verkeren dat ze niet over de middelen beschikken om in de noodzakelijke kosten van het bestaan te voorzien. Ultimo 2021 telden we voor Hengelo 2127 uitkeringen. Dit is een daling van 115 uitkeringen ten opzichte van 1 januari 2021. De dynamiek in het bestand is wel enorm toegenomen. Veel meer dan in andere jaren hebben mensen een uitkering aangevraagd en veel meer mensen zijn ook weer uitgestroomd. Dat maakte de uitvoering arbeidsintensiever. In tegenstelling tot eerdere prognoses en ondanks de coronacrisis, heeft de arbeidsmarkt zich gunstig ontwikkeld. Wij verstrekken daarnaast vanuit het minimabeleid diverse bijdragen zodat ook inwoners met een laag inkomen kunnen deelnemen aan de maatschappij. Voor bijzondere noodzakelijke kosten van het bestaan verstrekken wij bijzondere bijstand.

Wat hebben we daarvoor gedaan in 2021

Vanaf 1 augustus 2021 is de hoogte van de bijdrage voor sportieve, culturele, educatieve en maatschappelijke activiteiten voor volwassen verhoogd. Daarnaast indexeren we jaarlijks de hoogte van de vergoedingen. Eind december 2021 is besloten de jaarlijkse subsidie voor de Voedselbank met €45.000 te verhogen zodat zij de activiteiten kunnen blijven uitvoeren.

Als onderdeel van het steun- en herstelpakket hebben we ook in 2021 uitvoering gegeven aan de Tijdelijke overbruggingsregeling zelfstandig ondernemers (Tozo). Deze regeling vult het inkomen van zelfstandige ondernemers aan tot het sociaal minimum indien het inkomen van de zelfstandig ondernemer door de coronacrisis onder het sociaal minimum daalt. Ondernemers konden daarbij enerzijds een uitkering ontvangen met betrekking tot levensonderhoud en/of anderzijds een krediet aanvragen voor het overbruggen van vaste lasten in coronatijd. Naast dat we deze regeling voor de gemeente Hengelo uitvoeren, voert het ROZ de Tozo ook uit voor 16 andere gemeenten in Twente en de Achterhoek.

Naast de verstrekking van de Tozo heeft het ROZ ook een start gemaakt met de heroriëntatie voor zelfstandigen die op zoek moeten naar een andere bron van inkomsten doordat hun bedrijf (al dan niet door corona) niet meer levensvatbaar is. Dit gebeurt in nauwe samenwerking met de dienstverlening en beschikbare middelen voor de doelgroep van het Regionale Mobiliteitsteam (RMT).

Per 1 oktober 2021 is de Tozo4- regeling beëindigd. Op dat moment hadden 2511 ondernemers in het werkgebied van het ROZ van de regeling gebruik gemaakt. Deze ondernemers hebben 2571 aanvragen voor levensonderhoud ingediend (waarvan 94% is toegekend) en 118 kredieten aangevraagd, waarvan 64% is toegekend. Vanaf 1 oktober 2021 kunnen zelfstandigen een beroep doen op de zogenaamde Bbz-light regeling, die in afwijking van het reguliere Bbz geen partnertoets kent.

Gedurende de periode van 1 januari 2021 tot 1 oktober 2021 hebben we de Tijdelijke ondersteuning noodzakelijke kosten (TONK) uitgevoerd. Deze regeling is bedoeld voor inwoners van Hengelo die geconfronteerd worden met hoge woonlasten en een daling van de inkomsten door corona. Er zijn 95 aanvragen ingediend waarvan we 51 aanvragen hebben toegekend.

Aan gedupeerde ouders van de kinderopvangtoeslagaffaire bieden wij hulp in de vorm van maatwerk op basis van de hulpvraag op alle levensgebieden. In 2021 hebben 151 ouders zich bij ons gemeld. Hiervan heeft 80% aangegeven geen ondersteuning te willen van de gemeente. De overige groep gedupeerde ouders heeft vooral een hulpvraag op het gebied van schulden.

Wat zijn we blijven doen?

Op het gebied van inkomensvoorzieningen zijn er diverse wettelijke taken en regelingen die we zijn blijven uitvoeren. Dit zijn onder andere de bijstandsverstrekking voor levensonderhoud, kwijtschelding afvalstoffenheffing, minimabeleid, bijzondere bijstand, individuele inkomenstoeslag en het Bbz. 

In 2021 was de arbeidsmarkt ondanks de coronacrisis krap. Een krappe arbeidsmarkt betekent dat er relatief weinig mensen beschikbaar zijn voor de vacatures die bedrijven hebben. Door de coronamaatregelen was er minder persoonlijk contact mogelijk met zowel de werkzoekenden als de bedrijven. Dit maakt het bemiddelen naar een passende werkplek voor mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt, waar onze doelgroep voor een groot deel uit bestaat, extra ingewikkeld. Desondanks is het gelukt ons totale bijstandsbestand te laten dalen.

Wat heeft het gekost?

Financiële toelichting

Inkomensondersteuning chronisch zieken ( € 52.000 voordeel)
We controleren nu vooraf bij aanmelding of iemand tot de doelgroep behoort om gebruik te kunnen maken van de collectieve zorgverzekering. Daarnaast controleren we jaarlijks het bestand of deelnemers hier nog steeds gebruik van mogen maken. Dit leidt tot een daling van het aantal verzekerden. Daarnaast daalt in zijn algemeenheid de doelgroep van mensen met een laag inkomen. Dit zien we ook terug in het aantal mensen dat een PW uitkering ontvangt.

Inkomensvoorziening (voordeel € 312.000 voordeel )
De ramingen van het CPB voor 2021 gingen uit van een forse stijging van het bijstandsvolume. Ondanks corona en in tegenstelling tot de ramingen is de conjunctuur in 2021 echter aangetrokken en is ook het aantal bijstandsuitkeringen gedaald met 115 uitkeringen. Het aantal algemene bijstandsuitkeringen daalde met 79, de Ioaw uitkeringen met 32 en de Ioaz uitkeringen met 4. De afname van het aantal bijstandsgerechtigden is voor een deel te danken aan de stijging van het aantal klanten dat vanuit de bijstand is geplaatst op een baan met een loonkostensubsidie. Dat aantal steeg, als gevolg van de veranderende en steeds complexer wordende doelgroep, met 22 naar 189. Het is een bewuste keuze om iedereen die enigszins kan werken, ook daadwerkelijk te laten werken met de benodigde ondersteuning. Ook als dit tot gevolg heeft dat de kosten voor LKS en begeleiding de komende jaren structureel zullen toenemen. Werk is enorm van belang voor het welzijn van mensen. Mensen met werk zijn aantoonbaar gelukkiger en gezonder. Naast dat dit uit sociaal oogpunt uiteraard wenselijk is, betekent het een besparing op de uitkeringslasten en vaak ook een besparing op (toekomstige) kosten op andere gebieden zoals de WMO, Jeugdzorg, schulden en ziektekosten.

De uitgaven Bbz (zelfstandigen) stegen in het laatste kwartaal van 2021 aanzienlijk door het aflopen van de TOZO en de invoering van het openstellen van de regeling ''vereenvoudige Bbz''.

Het Hengelose BUIG budget is in 2021 ten opzichte van 2020 gedaald als gevolg van de aanpassingen in het verdeelmodel. Tegelijkertijd heeft het ministerie het BUIG budget verder naar beneden bijgesteld als gevolg van deze gunstige conjunctuur en het landelijk dalende aantal bijstandsgerechtigden.
Indien wij het BUIG Budget wat wij vanuit het Rijk ontvangen afzetten tegen onze werkelijke lasten 2021 realiseren wij hierop nog steeds een overschot. Echter zien wij hier, zoals eerder aangekondigd, een dalende lijn in en zullen wij hierop ook meerjarig onze begroting realistisch moeten bijstellen.

Minimaregelingen (€ 101.000 voordeel)
Het gemiddelde aantal bijstandsuitkeringen daalde in 2021 ten opzichte van 2020, echter steeg het aantal verstrekkingen vanuit minimabeleid. De stijging is voornamelijk toe te schrijven aan het toegenomen aantal verstrekkingen voor sportieve, culturele, educatieve en maatschappelijke activiteiten voor volwassenen en de fors meer uitgegeven kledingvouchers vanuit het kindpakket. Voor de hiervoor genoemde bijdrage voor volwassenen hadden wij echter een nog grotere stijging begroot en sluiten wij 2021 af met een incidenteel voordeel. Daarnaast zijn er ook enkele regelingen waarbij wij een daling zien en waarbij de uitgaven ook achter zijn gebleven ten opzichte van onze begroting waarbij corona een van de oorzaken is. Wij hebben daarom gedurende het jaar bijgestuurd en bijvoorbeeld scholen van extra fruit voorzien en eind december besloten om vooruitlopend op de landelijke maatregel Corona zelftesten beschikbaar te stellen.

Kwijtschelding (€ 137.000 nadeel)
Net zoals vorig jaar zien wij in 2021 een stijging in de groep die in aanmerking komt voor kwijtschelding van de afvalstofheffing. De kwijtschelding geldt overigens alleen voor het vastrecht en niet voor het variabele deel. Het nadeel ten opzichte van de raming voor het onderdeel kwijtschelding afvalstoffenheffing bedraagt afgerond € 142.000.

Bijzondere bijstand ( € 200.000 voordeel)
Bijzondere bijstand is bedoeld voor mensen met een laag inkomen die de noodzakelijke kosten van het bestaan niet zelf kunnen dragen. Het aantal individuele klanten dat een beroep heeft gedaan op de bijzondere bijstand is in 2021 ten opzichte van 2020 licht gedaald van 2.764 naar 2.761, de gemiddelde kosten per klant zijn gestegen van € 1.078 naar € 1.121. Ten opzichte van onze bijgestelde begroting zorgt dit voor een voordeel.
Ook hebben wij in 2021 de TONK regeling uitgevoerd en aan 51 burgers verstrekt wat leidt tot een extra uitgave van € 224.000 waar wij vanuit het Rijk een compensatie voor hebben ontvangen. Deze is per saldo budgettair neutraal in onze jaarverantwoording verwerkt.
In 2021 is er per saldo voor een bedrag van circa € 75.000 meer dan geraamd aan bijzondere bijstand teruggevorderd. Onderdeel hiervan is de geactualiseerde voorziening dubieuze debiteuren.
Bij de 1e berap / Kadernota hebben wij bijzondere bijstand voor kosten bewindvoering met € 400.000 bijgesteld tot een bedrag van € 1.600.000 waar de uiteindelijke werkelijke lasten 2021 ook op uitkomen. Voor bijzondere bijstand voor beschermingsbewind geldt dat het wettelijk gezien moeilijk is om te sturen op de kosten. Hoewel er verschillende initiatieven worden ontplooid om deze kosten te beperken is het landelijke beeld dat de kosten voor gemeenten toenemen. Wij hebben in onze meerjarenraming geen rekening gehouden met groei.

Inkomensvoorziening post NL (€ 40.000 voordeel)
Vanuit de gemeente Hengelo plaatsen wij uitkeringsgerechtigden (via de SWB) bij PostNL om hen op korte termijn van werk te voorzien. De gemeente Hengelo vergoedt de loonkosten. Ondanks dat er ook in 2021 meer pakketten zijn verstuurd, zijn er als gevolg van de huidige arbeidsmarkt minder mensen geplaatst. De totale kosten zijn daardoor lager uitgevallen.

Participatiewet beheer ( € 288.000 voordeel waarvan € 144.000 budgetoverheveling)
Op dit subtaakveld belasten wij onder andere de vergoeding door aan de gemeenten Borne en Haaksbergen waarvoor wij vanuit de uitvoeringsorganisatie bijstandsgerechtigden begeleiden. Op de verwachte vergoeding hebben wij op basis van de werkelijke aantallen en personele mutaties een bijstelling gedaan bij de 1^e berap en sluiten wij het jaar 2021 binnen de begroting af.
We hebben op dit taakveld minder uitgegeven aan loon- en inhuurkosten Voor een nadere analyse wordt verwezen naar programma 9.

ROZ ( € 750.000 voordeel waarvan wij voorstellen € 250.000 te storten in de reserve Tozo en inclusief een budgetoverheveling van € 50.000)
Een van de maatregelen van het Rijk om ondernemers te ondersteunen tijdens de coronacrisis betreft de Tozo-regeling. Het team ROZ voert voor de gemeente Hengelo en 16 andere gemeenten deze regeling uit.
Voor de gemeente Hengelo hebben wij in 2021 792 aanvragen levensonderhoud verwerkt en dit resulteerde in een uitgave van bijna € 4.100.000 waartegenover ook direct een baat van € 4.100.000 staat. Aan bedrijfskredieten hebben wij 61 aanvragen verwerkt en dit leidt tot een uitgave van € 246.000 waar wij tevens een vordering op de ondernemer als baat hebben moeten opnemen van ook € 246.000.
Bij de tussentijdse rapportages hebben wij geprobeerd zo goed mogelijk in te schatten tot welke uiteindelijk baat en/of last wij voor de Tozo-regeling uit zouden komen. Echter is het niet te voorkomen dat we met verschillen geconfronteerd worden op baten en lasten niveau (€ 511.000), echter per saldo budgettair neutraal.

Bij onze opdrachtgevende gemeenten heeft het ROZ per aanvraag Tozo een vergoeding in rekening gebracht om de directe kosten 2021 en de verwachte lasten 2022 tot en met 2027 te kunnen dekken. Tegenover deze extra baat in 2021 staan directe kosten 2021. Ten opzichte van onze bijgestelde begroting leidt dit in 2021 tot een voordeel van € 250.000. Mede doordat het ministerie verlenging van de Tozo regeling tot en met 2027 heeft aangekondigd, stellen wij voor om dit voordeel middels het bestemmingsvoorstel bij deze jaarverantwoording te storten in de Reserve Tozo om de verwachte lasten in de toekomst te kunnen dekken.
 
In het laatste kwartaal 2021 heeft het Rijk een versoepelende wijziging Bbz (Bbz-light ) opengesteld. Het ROZ voert ook deze regeling voor de gemeente Hengelo en haar opdrachtgevende gemeenten uit. Voor de gemeente Hengelo zijn de uitgaven Bbz 2021 t.o.v. 2020 verdubbeld waarvoor wij in de BUIG ook door het ministerie gecompenseerd zijn. Deze regeling loopt door tot en met eind maart 2022.
Voor de overige gemeenten heeft deze regeling voor extra werkzaamheden inclusief bijbehorende vergoeding geleid. Per saldo leidt dit tot een incidenteel voordeel van € 260.000.

Daarnaast ontstaat er een incidenteel voordeel door de actualisatie van de voorziening dubieuze debiteuren van € 130.000.

Rest er nog enkele kleinere voor- en nadelen op diverse posten van in totaal € 60.000.

Taakveld 6.4. Begeleide participatie

Wat hebben we bereikt?

Mensen met een indicatie in het kader van de Wet sociale werkvoorziening (WSW) verrichten onder aangepaste omstandigheden zo regulier mogelijke arbeid. De uitvoering van de WSW is belegd bij de SWB.

Wat hebben we daarvoor gedaan in 2021?

De Wet sociale werkvoorziening (WSW) is bedoeld voor mensen die door een lichamelijke, psychische of verstandelijke handicap niet onder normale omstandigheden kunnen werken. Sinds 1 januari 2015 kunnen er geen nieuwe mensen meer instromen in de WSW. Dat betekent dat het aantal WSW medewerkers door natuurlijk verloop jaarlijks daalt. Naar verwachting zal bijna 30% van de populatie in de komende periode van maximaal zeven jaar de SWB verlaten vanwege het bereiken van de pensioengerechtigde leeftijd. Tussen nu en ruim tien jaar is zelfs de helft van de populatie uit dienst.

Wat zijn we blijven doen?

WSW medewerkers die voor 1 januari 2015 een WSW-indicatie hadden en in WSW-verband aan de slag waren, komen in aanmerking voor verlenging van die indicatie. Voor iedereen die met een indicatie bij een SW-bedrijf werkt, is de Cao Sociale Werkvoorziening van toepassing. Op 16 september 2021 is de nieuwe CAO SW 2021-2025 definitief vastgesteld. Ook de begeleiding blijft onveranderd. De SWB verzorgt de werkzaamheden voor deze doelgroep. Voor de uitvoering hiervan ontvangen we van het Rijk middelen. Deze stellen we ter beschikking aan de SWB om deze doelgroep werk te bieden en te begeleiden.

Wat heeft het gekost?

Financiële toelichting

De Rijksvergoeding (als onderdeel van de gemeentefondsuitkering) welke wij ontvangen voor de uitvoering van de Wsw betalen we één op één door aan de SWB.
In de decembercirculaire 2021 heeft het Rijk nog een extra budget beschikbaar gesteld waarbij besluitvorming in 2021 niet meer haalbaar is en er dus geen administratieve correcte verwerking doorgevoerd kan worden. Dat is de reden dat wij op taakveld 6.4 een nadeel presenteren echter verwijzen wij u naar programma 9 waar dit voordeel zichtbaar wordt. Kortom per saldo budgettair neutraal.

Taakveld 6.5. Arbeidsparticipatie

Wat hebben we bereikt?

In 2021 hebben de mensen die daar recht op hebben bijstand ontvangen. Daarnaast hebben we zoveel mogelijk mensen begeleid naar regulier werk. In 2021 hebben we ons voorbereid op de nieuwe Wet inburgering. Deze wet zou aanvankelijk ingaan op 1 juli 2021 maar is een half jaar uitgesteld naar 1 januari 2022. Gemeenten krijgen een veel grotere taak in de nieuwe wet.

Wat hebben we daarvoor gedaan in 2021?

In voorbereiding op de nieuwe Wet inburgering hebben we de nieuwe onderdelen zoals de Brede intake, Persoonsplan Inburgering en Participatie en de Module Arbeidsmarkt en Participatie (MAP) ontwikkeld en uitgewerkt. De klantmanagers Werk en Inkomen hebben trainingen gevolgd en er is gezorgd voor aanbod op twee leerroutes voor de B1-route (regionale inkoop) en de Zelfredzaamheidsroute (Midden Twente, subsidie). Ook zijn er afspraken gemaakt voor de uitvoering van de leerbaarheidstoets. Voor wat betreft de werkprocessen en ICT zijn tevens voorbereidingen getroffen. Door corona is echter wel vertraging opgelopen, omdat onderdelen als bijvoorbeeld het testen van de MAP halverwege moest stoppen of de groepstrainingen Financiële zelfredzaamheid niet kon starten. De Participatieverklaringstraining is door corona verkort tot 1 dagdeel.

Ook hebben we in 2021 veel aandacht gehad voor onze jongeren. Binnen de pilot Perspectiefjaar zijn kwetsbare jongeren tot 27 jaar, die op meerdere levensdomeinen extra ondersteuning nodig hebben, intensief ondersteund door life-coaches. Dat heeft ons geleerd dat intensieve begeleiding bijdraagt om jongeren duurzaam te laten deelnemen aan de maatschappij. De pilot is eind december 2021 afgesloten. Evaluatie vindt plaats in het eerste kwartaal van 2022. Middels een informerende raadsbrief wordt de raad op de hoogte gebracht van de resultaten en de inbedding van de werkwijze.

Naast alle lopende initiatieven en werkwijzen zoals de Twentse Belofte, is er ook extra ingezet op ROC-studenten die naar verwachting wél een diploma gaan halen, maar problemen ervaren op andere leefgebieden. In een vroeg stadium legt het ROC nu contact met de juiste medewerker van de gemeenten om samen voor een sluitend vangnet te zorgen. Als gevolg van de beperkende maatregelen zijn op onderdelen ook minder activiteiten uitgevoerd. Zo hebben er minder activiteiten en lessen in fysieke vorm kunnen plaatsvinden. Dit uit zich ook in de besteding van de middelen. Via digitale middelen is echter geprobeerd om werkzoekenden te bereiken en hen te bewegen om op een passende baan te solliciteren. Een voorbeeld hiervan is Werkplein TV.

In 2021 hebben we bij ons mensontwikkelbedrijf – de SWB –304 personen op een traject geplaatst. Net als vorig jaar geldt dat op dit moment ongeveer de helft van de kandidaten klaar is voor een volgende stap. Een substantieel deel van deze groep stroomt vervolgens door naar (regulier) betaald werk.

Er is een groter beroep gedaan op ondersteuning na plaatsing bij een werkgever door middel van jobcoaching en loonkostensubsidie. Het is een bewuste keuze om iedereen die enigszins kan werken, ook daadwerkelijk te laten werken met de benodigde ondersteuning. Werk is enorm van belang voor het welzijn van mensen. Mensen met werk zijn aantoonbaar gelukkiger en gezonder. Naast dat dit uit sociaal oogpunt uiteraard wenselijk is, betekent het vaak ook een besparing op (toekomstige) kosten op andere gebieden zoals de WMO, Jeugdzorg, schulden en ziektekosten.

Wat zijn we blijven doen?

• De groep inburgeraars die onder de wet inburgering 2013 vallen huisvesten, een uitkering verstrekken en begeleiden naar (vrijwilligers)werk, zorgen voor maatschappelijke begeleiding en een participatieverklaring (door Wijkracht)

• Als centrumgemeente binnen de uitvoeringsorganisatie Werk en inkomen blijven we de taken op het gebied van de begeleiding van mensen naar werk ook voor de gemeenten Haaksbergen en Borne uitvoeren.

• Via het Werkplein Midden Twente hebben we ondanks de beperkende maatregelen veel mensen weten te plaatsen bij werkgevers.

• Het partnerschap met onze partners - waaronder de SWB - op het gebied van re-integratie is verder bestendigd.

• We bieden maatwerk in de uitvoering. De focus op doelmatigheid is verder vergroot.

• We hebben veel mensen met een arbeidsbeperking weten te plaatsen bij werkgevers, dit is terug te zien in de oplopende kosten voor de loonkostensubsidie.

• We werken regionaal nauw samen met onze partners. In 2021 is het Regionale Mobiliteitsteam (RMT) verder ontwikkeld.

Wat heeft het gekost?

Financiële toelichting

Participatiewet trajecten (125.000 voordeel)
Wij hebben enkele incidentele meevallers gehad waaronder een bijdrage voor versterking van het taalhuis en enkele bijdragen in de personele doorbelastingen. Daarnaast hebben wij vanwege de corona maatregelen minder inzet op participatie kunnen uitvoeren, waarvan wij al deels melding/ eerste bijstelling in de Berap hadden gemaakt. Daarentegen lopen de begeleidingskosten Nieuw Beschut wel op. Dit leidt voor 2021 tot een overschrijding van € 88.000 die binnen de voordelen op dit taakveld wegvalt. Tot slot hebben wij op dit subtaakveld € 160.000 minder uitgegeven aan loonkosten. Voor een nadere analyse wordt verwezen naar programma 9.

Participatiewet trajecten SWB (297.000 nadeel)
Al geruime tijd beschikt de gemeente Hengelo over de regeling ‘Stadsbanen’. Deze regeling is ontstaan toen de WIW- en ID banen in 2004 werden opgeheven. Hoewel de constructie van de Stadsbaanregeling ons inziens ertoe bijdraagt om inwoners met een afstand tot de arbeidsmarkt de mogelijkheid te bieden betaald werk te verrichten, is gebleken dat de huidige regeling niet meer voldoet aan de gewijzigde wetgeving. Vanaf 1 januari 2020 moeten medewerkers in de Stadsbaanregeling gelijk beloond worden als medewerkers in vaste dienst bij de inlener en vanaf januari 2021 deelnemen aan een adequate pensioenvoorziening. Alle 37 medewerkers die op 1 januari 2021 werkzaam waren in de Stadsbaanregeling hebben conform de wetgeving en de van toepassing zijnde cao derhalve recht op een nabetaling. Gemeente Hengelo draagt de kosten voor de nabetaling aan alle Stadsbaners op basis van artikel 8a van de Waadi. De nabetaling ad totaal bij benadering € 300.000 betreft de jaren 2020 en 2021 en is niet eerder opgenomen in onze begroting. Dit leidt derhalve tot de hier gepresenteerde overschrijding.

Inburgering (€ 250.000 voordeel - overheveling naar 2022 € 120.000)
In 2021 is een bestedingsplan gemaakt voor Inburgering bestaande uit structurele en incidentele middelen. Het betrof inzet van middelen voor de huidige groep inburgeraars en voorbereiding op de nieuwe Wet inburgering die is uitgesteld tot 1 januari 2022. De incidentele middelen bestonden onder meer uit overheveling incidentele middelen naar 2021; bijdrage voorbereidingskosten door Borne en Haaksbergen; integratiekosten 2021. De structurele middelen zijn bestemd voor onder andere de inzet van Wijkkracht om inburgeraars te huisvesten en om hen maatschappelijke begeleiding, participatieverklaring en juridische ondersteuning te kunnen bieden. Het begrote budget is te ruim gebleken en dit leidt tot een voordeel.
Het grootste gedeelte is volgens het bestedingsplan besteed, echter door corona en een personeelstekort is een deel van het budget niet ingezet. In 2022 willen en kunnen wij hier nog deels uitvoering aan geven en daarom hebben wij bij de budgetoverheveling € 120.000 voorgesteld. Het overige gedeelte zullen wij niet meer besteden en dit leidt tot een voordeel in het jaarrekening resultaat.
Ook hebben wij meerjarig gewerkt aan de Pilot Duale trajecten waarvoor we vanuit het ministerie van SZW budget beschikbaar gesteld hebben gekregen. Echter in dit laatste jaar konden de bijbehorende praktijklessen niet plaatsvinden door corona en leidt dit tot een incidenteel voordeel.

Participatiewet trajecten ROZ (€ 45.000 voordeel)
We hebben in 2021 een meerjarige subsidie van de Provincie Overijssel ontvangen voor het ontwikkelen van een aantal instrumenten voor het stimuleren van sociaal impact ondernemen. Dat leidt in 2021 tot een niet begrote inkomst van € 20.000. Doordat we in 2021 veel minder activiteiten, events en bijeenkomsten hebben kunnen organiseren dan gepland, is er minder uitgegeven dan begroot.
Per saldo betekent dit een incidenteel voordeel van € 45.000.

Taakveld 6.6. Maatwerkvoorzieningen (WMO)

Opmerking vooraf: Vanuit de ‘oude’ Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo 2007) worden al jaren hulpmiddelen verstrekt en aanpassingen aan woningen gefinancierd. Deze maatwerkvoorzieningen vallen onder dit taakveld. De taken in de Wmo zoals ondersteunende begeleiding (dagbestedinggroep en individuele begeleiding), huishoudelijke ondersteuning en vervoer vallen onder taakveld 6.71 Maatwerkdienstverlening 18+.

Wat hebben we bereikt?

Met de inzet van hulpmiddelen en het aanpassen van woningen hebben we ervoor gezorgd dat inwoners met een (fysieke) beperking, chronische en/of psychosociale problemen ondersteund zijn, waardoor zij meer of langer zelfredzaam zijn en kunnen (blijven) deelnemen aan de samenleving.

Omdat we willen dat iedereen zichzelf kan zijn en zich zelfstandig en veilig kan verplaatsen, moeten we de stad zo toegankelijk mogelijk maken voor mensen met een beperking, samen met inwoners en ondernemers. Hiervoor is de inclusie agenda middels het Actieplan Toegankelijkheid vorm gegeven. Hierin zijn in overleg met belangenverenigingen Bartimeus en Stichting Gehandicaptenraad Hengelo actiepunten opgenomen. Deze actiepunten zijn de leidraad voor de werkzaamheden op het onderdeel toegankelijkheid.

Wat hebben we daarvoor gedaan in 2021?

Hulpmiddelen
We hebben de volgende maatwerkvoorzieningen verstrekt: hulpmiddelen (rolstoelen en scootmobielen), woningaanpassingen (traplift bv.) of een tegemoetkoming in de kosten van verhuizen. Soms hebben wij, voor een goede beoordeling van de situatie, een medisch advies opgevraagd bij een arts. Ook bij deze maatwerkvoorzieningen is een toename van het aantal aanvragen gezien als gevolg van het abonnementstarief waardoor we moeten kijken naar de beheersing van de kosten. Uitgangspunt blijft de best passende ondersteuning.

Toegankelijkheid
Om inzicht te krijgen hoe toegankelijk het gemeentelijk Vastgoed is, zijn er in 2021 een drietal nulmetingen verricht. In overleg met Stichting Gehandicaptenraad Hengelo (SGH) en Bartimeus zijn de gymzalen en sporthallen, de basisscholen en de wijk- buurtcentra in Hengelo onderzocht. Als vervolg op deze nulmetingen is gekozen om het toegankelijk maken van gymzalen verder op te pakken. De uitkomst heeft verbeterpunten opgeleverd en deze zijn vertaald naar een eerste kosten begroting. In 2022 wordt hier verdere uitwerking aan gegeven.

In het kader van bewustwording is in samenwerking met VNG een congres georganiseerd voor alle gemeenten in Nederland. Tevens is in het kader bewustwording in samenwerking met Accessibility een bijeenkomst georganiseerd over gevolgen in de praktijk voor mensen met een visuele beperking. Deze bijeenkomst was voor ambtenaren en raadsleden.

We zijn in 2021 gestart met het project toegankelijke binnenstad, dat is gericht op het meer toegankelijk maken van winkels en panden in de binnenstad. Het is een project in samenwerking met het midden en klein bedrijf (MKB). Uitvoering start in voorjaar 2022 .

Wat zijn we blijven doen?

• Binnen dit taakveld hebben we bovenstaande voorzieningen verstrekt.

• Structureel overleg met de Gehandicaptenraad Hengelo en Bartimeus over het Actieplan Toegankelijkheid, nieuwe onderwerpen en lopende zaken.

• In samenwerking met deze en andere externe partijen werken aan bewustwording rondom toegankelijkheid, zoals rolstoelparcours basisscholen, MKB project, project knelpunten en successen toegankelijkheid gemeenten in samenwerking met Accessebility ( zie ook hierboven).

• Inzetten op voldoende veilige oversteekplaatsen en mindervalide parkeerplekken en een bereikbaar en te gebruiken openbaar mindervalidentoilet.

Wat heeft het gekost?

Financiële toelichting

Geen noemenswaardige financiële afwijkingen.

Taakveld 6.71 Maatwerkdienstverlening 18+

Wat hebben we bereikt?

Ondanks de beperkende maatregelen door corona zijn we blijven inzetten op de zelfredzaamheid en participatie van volwassenen (18+) met een beperking, chronische of psychosociale problemen. Ook als ze (door ouderdom) geconfronteerd worden met beperkingen. De ondersteuning is gericht op het zo lang mogelijk in de eigen omgeving kunnen blijven wonen en functioneren.
Uitgangspunt is dat eerst de eigen kracht en het eigen netwerk (familie, vrienden, buren) wordt ingezet. Wanneer dit niet kan of niet genoeg is, hebben we gekeken welke algemene voorzieningen kunnen bijdragen in de ondersteuning. Was dit onvoldoende dan hebben we aanvullend een Wmo–maatwerkvoorziening ingezet.

Via de brede intake in het sociale domein hebben we op meerdere leefgebieden uitgevraagd. Als er sprake was van financiële problematiek dan werd schuldhulpverlening ingezet. Inwoners konden ook zelf schuldhulpverlening aanvragen. Daar werd ook een brede intake afgenomen. Aan inwoners die gedupeerde van de toeslagenaffaire zijn, werd een luisterend oor geboden en waar nodig schuldhulpverlening ingezet. Schuldhulpverlening is onderdeel van de ketenaanpak binnen Werk en Inkomen.

Wat hebben we daarvoor gedaan in 2021?

De uitdaging voor 2021 was de ondersteuning te kunnen blijven bieden met een toenemend aantal klanten, onvoldoende rijksinkomsten en de effecten van corona. Daarom zijn we in 2021 doorgegaan met de maatregelen uit het Interventieprogramma en hebben we extra maatregelen uitgewerkt om het zorgvolume terug te dringen (zie Centrale thema Sociaal domein).

Door corona kwam het voor dat de sociale omgeving in sommige gevallen meer deed dan normaal of juist minder of even helemaal niets meer. Daarom hebben we ook in 2021 extra aandacht gehad voor eenzaamheid en de belasting van mantelzorgers. Zie taakveld 6.1, Samenkracht en burgerparticipatie.

Voorliggend veld
Het is belangrijk om over een sterk voorliggend veld te beschikken, zodat het beroep op diverse maatwerkvoorzieningen kan worden verminderd of uitgesteld. Zoals in taakveld 6.1 al is beschreven is Wijkracht in 2021 aan de slag gegaan met het versterken van diverse voorliggende activiteiten. Ook hebben we in 2021 gesprekken gevoerd met zorgaanbieders, andere partners en met ons eigen team Wmo, over onder andere de beschikbaarheid van voorliggende voorzieningen, over vraag en aanbod en over het kunnen doorverwijzen naar deze voorzieningen. We hebben geprobeerd het 'versterken voorliggend' concreet te maken. Wat is hierin reëel en wat betekent dit voor de maatwerkvoorzieningen in de toekomst?

Eind 2021 is een start gemaakt met voorliggende dagactiviteiten in de zogenaamde Wijkhuysen in Hengelo, waardoor hopelijk in 2022 de hoeveelheid mensen die gebruik maken van (verder) geïndiceerde dagbesteding af zal nemen

Handhaving
Ook in 2021 hebben we ingezet op toezicht op en handhaving van de uitvoering raamovereenkomsten Jeugd en Wmo. Dit hebben we samen gedaan met de andere Twentse gemeenten.
Samen met de veiligheidskolom zijn we in 2021 regionaal gestart met het opstellen van een eenduidig beleid dat primair gericht is op het voorkómen van onjuiste besteding van zorggeld. Bij het verstrekken van voorzieningen willen we oneigenlijk gebruik tegengaan en voorkomen.

Taakveld 6.71 Maatwerkdienstverlening 18+Abonnementstarief
We ondervinden ook in 2021 nog steeds nadelige gevolgen van het abonnementstarief (met name bij de huishoudelijke ondersteuning). Via de diverse netwerken (onder andere G40 en VNG) en lobbymogelijken hebben we aandacht gevraagd voor de nadelige gevolgen en pleiten we voor een herziening van het besluit en compensatie van de gemeenten. Hoewel hierover summier iets is opgenomen in het regeerakkoord, blijft het Rijk de (financiële) verantwoordelijkheid hiervan bij gemeenten neerleggen.

Maatwerk vervoer
Ook met betrekking tot vervoer gaan we ervan uit dat de Wmo-cliënt dat zelf verzorgt of regelt, met behulp van algemene voorzieningen, zoals het OV, vrijwilligersvervoer en/of deelmobiliteit. Om dit te bevorderen is de app GOAN! ontwikkeld (voorheen MAAS pilot). Deze is op 16 juni 2021 gelanceerd voor (in eerste instantie) Regiotaxi-gebruikers. Naast het plannen, boeken en betalen van de algemene vervoersvoorzieningen, kan de app ook gebruikt worden om de regiotaxi te boeken en betalen. Inmiddels wordt de app ook gebruikt door reguliere reizigers uit één van de acht deelnemende gemeenten. Voor bijvoorbeeld het boeken van de OV-fiets via de NS of een elektrische scooter of fiets via Go-Sharing. De pilot is nog volop in ontwikkeling, met als inzet het vergroten van de reismogelijkheden en het verhogen van het aantal reizigers dat gebruik maakt van de GOAN! app.

Een van de algemene voorzieningen die in 2021 aan de app is toegevoegd is dat van ANWB Automaatje. Het is een samenvoeging van het vrijwilligersvervoer van de Hulpdienst Hengelo en van twee wijkcentra. ANWB Automaatje is sociaal vervoer door vrijwilligers voor mensen die geen redelijk vervoersalternatief hebben. Vrijwilligers rijden mensen met hun eigen auto naar de bestemming en terug tegen een bepaalde onkostenvergoeding.

Wonen en zorg
Samen met alle stakeholders op het gebied van wonen en zorg is een jaarplan opgesteld voor de jaren 2021 en 2022 in navolging van de in de notitie ‘Wonen en zorg in Hengelo, opgaven 2019-2025’ opgenomen en vastgestelde opgaven. Er is een nauwe samenwerking zowel op management als bestuurlijk niveau.
De beschreven opgaven en het jaarplan hebben als input gediend voor de nieuw opgestelde prestatieafspraken met Welbions in 2021.

Carintreggeland heeft in het nieuwe verpleeghuis het Woolde een twaalftal plekken gerealiseerd voor oudere migranten met pg-problematiek (psychogeriatrie).
In december 2021 was de oplevering van woonvoorziening voor (met name) jongvolwassenen aan de Korenbloemstraat/Lupinestraat. Dit is een gezamenlijk initiatief met Welbions en is ontstaan vanuit de toekomstplannen voor jongvolwassenen.

In het najaar 2021 is de pilot geclusterd wonen (met diverse maatwerkvoorzieningen) in samenwerking met Wopit geëvalueerd. Conclusie is dat deze vorm van wonen een meerwaarde heeft. Er is een start gemaakt met het onderzoeken op welke manier we deze vorm van geclusterd wonen kunnen voortzetten (op inhoud en financieel) en of er een combinatie gemaakt kan worden met wonen in het kader van de WLZ (hybride locaties).

Schuldhulpverlening
Ten aanzien van schuldhulpverlening hebben we in 2021 verschillende activiteiten uitgevoerd, zoals Vroegsignalering van schulden, invoeren Adviesrecht Bewind, de pilot Bewind in eigen beheer en het ondersteunen van gedupeerden van de toeslagenaffaire.

Wat zijn we blijven doen?

De reguliere activiteiten zijn doorgelopen.

• Bevorderen netwerkvorming en integraliteit rond thema eenzaamheid

• Implementeren versterken voorliggend

• Aandacht voor kwaliteit en toezicht (regionale aanpak voor 2022)

• Samen met stakeholders uitvoering geven aan de opgaven beschreven in de nota wonen en zorg.

• Onderzoeken of er andere vormen van geclusterd wonen ontwikkeld kunnen worden

• Mensen met schulden helpen, dus schuldhulpverlening inzetten vanuit BudgetAlert. Indien nodig volgt doorverwijzing naar de Stadsbank voor schuldregelen minnelijk of wettelijk.

Wat heeft het gekost?

Financiële toelichting

Ondersteuningsbehoefte (WMO) (€ 22.000 nadeel)
In de individuele begeleiding vallende onder de lichtere ondersteuningsbehoefte (OB1) zien we in de loop van 2021 het aantal cliënten met 36 (2%) toenemen. Deze toename is deels corona gerelateerd, het lijkt een verschuiving van groepsondersteuning naar individuele begeleiding. Bij de groepsondersteuning daalt namelijk het aantal clienten. Wel hebben we in de eerste helft van 2021 een kleine stijging in de aantallen gezien.

De heftigheid van de problematiek en casuïstiek neemt toe. Het niet of nauwelijks kunnen doen van huisbezoeken heeft als nadeel dat het moeilijk is om kritisch te kijken naar de indicatie. Dit kan als gevolg hebben dat misschien meer mensen een indicatie hebben gekregen dan strikt noodzakelijk. Deze indicaties zijn wel voor een kortere duur afgegeven in de hoop dat bij de herindicatie weer een huisbezoek mogelijk is.

Daarnaast zien we de afname in PGB's verder doorzetten. Het is een structurele verschuiving van PGB naar Zorg in Natura (ZIN). Er zijn dusdanig veel gecontracteerde aanbieders dat een noodzaak voor een PGB ontbreekt. Voor iedere doelgroep en beperking zijn meestal meerdere gecontracteerde aanbieders.

Een deel van het nadeel (€ 53.000) wordt veroorzaakt door te verwachten kosten die we moeten maken vanuit de landelijke meerkostenregeling corona, hiervoor is een inkomst ontvangen in het gemeentefonds. Dit voordeel wordt verantwoord in programma 9.

Huishoudelijke ondersteuning ( € 216.000 voordeel)
We zien de aantallen cliënten binnen de huishoudelijke ondersteuning in 2021 verder doorstijgen, maar minder hard dan in 2020 (4,1% t.o.v. 8,4%). We zien in 2021 een toename van 150 clienten met huishoudelijke ondersteuning. Net als bij begeleiding en dagbesteding is het lastig om in coronatijd op afstand indicaties te stellen. Nieuwe indicaties zijn veelal voor een kortere duur afgegeven in de hoop dat er bij de herindicatie weer een huisbezoek mogelijk is. Een andere verklaring blijft het abonnementstarief, waardoor er geen financiële belemmering is voor mensen om hulp aan te vragen.

Maatwerk vervoer ( € 356.000 voordeel)
In de 2e Berap zijn we uitgegaan van minder ritten voor Regiotaxi en OMD vervoer. Op basis van de regeling die gold in 2020 zou 80% gecompenseerd worden aan de vervoerder (€ 450.000). Eind 2021 is een andere (staffel)regeling afgesproken ter compensatie, waardoor we minder uitgaven hiervoor hebben.

Schuldhulpverlening (€ 251.000 voordeel waarvan € 172.000 budgetoverheveling)
Sinds corona is het aantal aanvragen schuldhulpverlening sterk teruggelopen, daar waar we eigenlijk hadden verwacht een toename te zien. Vanaf de tweede helft van 2021 loopt het aantal aanvragen weer op. Werkzaamheden voor de gedupeerden van de Toeslagenaffaire alsmede het Adviesrecht Bewind zorgen voor extra werkzaamheden. Hierdoor is er in totaal iets minder aan personele uren ingezet dan verwacht, dit zien we bij Stadsbank, BudgetAlert en ook landelijk. De verwachting is dat dit snel wijzigt nu de steunpakketten grotendeels zijn afgebouwd.

Enkele kleinere afwijkingen binnen dit taakveld zien we op de eigen bijdrage WMO (€ 16.000 voordeel) Maatwerkvoorzieningen ZIN WMO (€ 39.000 nadeel) en schuldhulpverlening ROZ (€ 24.000 nadeel).

Taakveld 6.72 Maatwerkdienstverlening 18-

Wat hebben we bereikt?

We streven er naar de ontwikkeling van jeugdigen en volwassenen te bevorderen en de jeugd te laten opgroeien tot zelfredzame inwoners. We gaan daarbij uit van een positief opgroei- en opvoedklimaat met primaat bij ouders en opvoeders. De insteek is dat eerst de eigen kracht en het eigen netwerk (familie, vrienden, buren) worden ingezet. Wanneer dit niet kon of niet genoeg was, hebben we gekeken welke algemene voorzieningen kunnen bijdragen in de ondersteuning. Wanneer dit niet mogelijk was of onvoldoende ondersteuning bood, hebben we aanvullend jeugdhulp ingezet.

Wat hebben we daarvoor gedaan in 2021?

De uitdaging voor 2021 was de ondersteuning te kunnen blijven bieden met een toenemend aantal klanten, onvoldoende rijksinkomsten en de effecten van Corona. Er zijn voor 2021 incidenteel extra middelen toegekend door het Rijk, maar dit was niet toereikend om alle aan jeugdzorg gerelateerde uitgaven te financieren. Daarom zijn we in 2021 doorgegaan met de maatregelen uit het Interventieprogramma en hebben we extra maatregelen uitgewerkt om het zorgvolume terug te dringen (zie Centrale thema Sociaal domein).

Zorgintensieve scholen
In 2021 hebben we het project 'zorgintensieve scholen', waarbij we onderwijs en jeugdhulp met elkaar verbinden, verbeterd en doorontwikkeld. We werken hierin samen met de gemeenten Borne en Hof van Twente, de scholen voor (voortgezet) speciaal (basis) onderwijs en de betrokken jeugdhulporganisaties. Dit heeft geresulteerd in de uitbreiding van schoolzorgondersteuners op alle basisscholen en de verlenging van het project op S(B)O/VSO scholen.

Transformatie Jeugd
In 2021 hebben we de regionale Transformatie Jeugd verder vormgegeven via drie zogenaamde ontwikkeltafels (ambulantisering, gedwongen kader en onderwijszorg). Dit is gefinancierd uit het landelijk Transformatiefonds. Vanuit de ontwikkeltafels zijn het afgelopen jaar diverse projecten opgeleverd, zoals bijvoorbeeld de invoering van zogenaamde jeugdbeschermingstafels in de regio. Deze tafels hebben als doel een integrale analyse en samenwerking met partners en ouders bij toeleiding naar en terugkeer uit het gedwongen kader. Andere voorbeelden zijn activiteiten in het kader van echtscheidingsproblematiek (bijvoorbeeld deskundigheidsbevordering professionals en scheiding op school), een pilot rond specialistisch wonen en pilots op de zorgintensieve scholen in Twente (zie hierboven).

Naast deze concrete projecten heeft de werkwijze met ontwikkeltafels ons veel gebracht in het tot stand brengen van een breed (zorg)netwerk met jeugdpartners.
Voor een aantal projecten uit de ontwikkeltafels is besloten om nog een half jaar te verlengen. De opbrengsten van het transformatietraject met de ontwikkeltafels moeten opgaan in de structuur en inhoud van de meerjarensamenwerkingsagenda die in 2022 zal worden opgesteld (naar aanleidng van de Regiovisie Jeugdhulp).

Regiovisie Jeugdhulp
Landelijk is in 2021 afgesproken dat iedere regio in 2021 een regiovisie moest opstellen. Na een intensief participatietraject (met cliënten, adviesraden, zorgpartners en gemeenteraden) is eind 2021 de concept-Regiovisie Jeugdhulp Twente opgeleverd. Deze visie gaat uit van acht leidende principes. Begin 2022 moet deze in de 14 gemeenteraden zijn vastgesteld en worden vertaald in een meerjaren-samenwerkingsagenda. In Hengelo heeft de gemeenteraad op 12 januari 2022 met de visie ingestemd.

Wachtlijstproblematiek
In het Bestuurlijk Overleg Samen 14 van 7 juli 2021 is aangegeven dat er regionale samenwerking moet plaatsvinden in de aanpak van wachtlijsten jeugdhulp. Mede in het kader van de Menzis agenda zijn er al initiatieven ontplooid, maar is er een verbreding nodig naar de gehele keten van jeugdhulpverlening, is er een grondiger analyse nodig en is datamonitoring onontbeerlijk. Aan twee kwartiermakers is daarop de opdracht gegeven een verkenning uit te voeren en een vervolgplan op te stellen. In 2022 moet dit meerjarenplan na bestuurlijke instemming tot uitvoering worden gebracht.

Verblijf Jeugd
Omdat dit een grote uitgavenpost is met relatief dure trajecten willen we dat de betreffende aanbieders meer ambulant gaan behandelen. Daartoe hebben we regionaal in de inkoop Twents Model bij de vier grootste aanbieders WVHS (weinig voorkomend hoog specialistische) ondersteuning en crisisbedden ingekocht. Er zijn afspraken gemaakt over integrale samenwerking en reductie van het aantal plekken door onder andere ambulantisering. We monitoren dit samen met de partners. De ene partner is er wat verder in dan de andere. Dit heeft vanzelfsprekend zijn effect in het brede zorglandschap (communicerende vaten). Bij de crisisbedden zien we bijvoorbeeld dat bedden te lang bezet blijven, omdat er wachtlijsten zijn voor een geschikte vervolgplek (overbruggingszorg). Met name specialistische woonplekken zijn er te beperkt. Ook de afbouw van de Jeugdzorg+ heeft zijn weerslag op de WVHS. Hoe ons hoogspecialistisch zorglandschap in Twente eruit moet zien is een opgave die in de meerjarensamenwerkingsagenda terug moet komen.

Rekenkameronderzoek
De negen gezamenlijke Twentse rekenkamers hebben een onderzoek ingesteld naar de oplopende kosten van de jeugdhulp in negen Twentse gemeenten: Almelo, Borne, Dinkelland, Enschede, Hengelo, Hof van Twente, Losser, Oldenzaal en Tubbergen. Aanleiding voor dit onderzoek was de in alle gemeenten toenemende zorg over de kosten van de jeugdhulp en de mate waarin de gemeenteraad daar inzicht in had en daar grip op had. Het college heeft de aanbevelingen uit het onderzoek omarmd en de gemeenteraad hierover geïnformeerd. Bij de eerste berap 2022 volgt een voortgangsbericht.

Wat zijn we blijven doen?

De reguliere activiteiten zijn doorgelopen:

• We zijn de jeugdhulp blijven indiceren en financieren, vanuit het gedachtengoed lichte vormen van ondersteuning goed te benutten en te zoeken naar duurzame oplossingen.

• We hebben regionaal het Twentse Ondersteuningsmodel verder ontwikkeld (vanuit bestaande contracten). Daarbij hebben we gekeken welke lokale ruimte er is om (voorliggend) aanbod te ontwikkelen voor bepaalde problematiek(en), nu en in de toekomst. Ook is gekeken naar eventuele andere vormen van financiering op termijn.
  Er is eind 2021 door het Openbaar Lichaam Gezondheid, waar de regionale samenwerking Jeugd en Wmo sinds medio 2021 is ondergebracht, gekozen om de huidige contracten met twee jaar te verlengen (met de nodige aanpassingen om onder andere lokale opgaven mogelijk te maken en zorgfraude terug te dringen).

• We hebben het zakelijk partnerschap via het regionale en lokale contractmanagement voortgezet.

• In aansluiting op de jeugdtafels in het voorveld hebben we jeugdtafels met professionals van jeugdhulporganisaties georganiseerd (zie taakveld 6.1 Samenkracht en Burgerparticipatie, preventie Jeugd), de samenwerking bevorderd en het (lerend) netwerk versterkt.

• We hebben de werkwijze van het project Toekomstplannen jongvolwassenen geïmplementeerd binnen de individuele organisaties die hieraan deelnemen. Het werken vanuit cliëntlogica en niet vanuit organisatielogica heeft geresulteerd in het feit dat kwetsbare jongeren zich al vanaf de leeftijd van 17 jaar kunnen inschrijven bij Welbions. Daarnaast zijn er 10 doorstroomwoningen gerealiseerd in samenwerking met Welbions.

• Financiering GRIP, wrap-around care aanpak voor complexe gezinnen. In 2021 is gepilot met inzet van de GRIP aanpak bij bepaalde Wmo-casuïstiek (m.n. jongvolwassenen). Na positieve evaluatie krijgt dit in 2022 vervolg.

Wat heeft het gekost?

Financiële toelichting

Ondersteuningsbehoefte (Jeugd) (€ 1.021.000 nadeel)
We zien in 2020 en 2021 een stijging in het aantal cliënten dat zorg ontvangt binnen de diverse ondersteuningsbehoeftes. Tussen december 2019 en december 2020 was deze stijging 9%. Hierop hebben we de begroting 2021 bijgesteld met ruim € 2.800.000. In 2021 (dec 2020 - dec 2021) was de stijging van cliënten 0,3%. We zien op onderdelen intensievere en zwaardere inzet van zorg.

Op de verschillende subonderdelen hebben we overschrijdingen, behalve bij de lichtste ondersteuningsbehoefte (OB1). Deze is lager dan begroot. Op de OB2 is de overschrijding € 206.000, bij OB3 zien we een overschrijding van bijna € 575.000 ten opzichte van budget. Veelal is er sprake van complexere casuïstiek waarbij er meer regie vanuit de zorgaanbieder nodig is om dit in goede banen te leiden. Wanneer er sprake is van overname regie wordt er automatisch een OB2 afgegeven, conform Twents Ondersteuningsmodel (TOM). Daarnaast zien we dat aanbieders hogere eisen en voorwaarden gaan stellen voor het aanvaarden van bepaalde cliënten. Bij verblijf en groep wordt er een toename gezien in het aantal uren OB. Het lijkt dat aanbieders nog geregeld werken volgens hun vaststaande producten, in plaats van het beoordelen op basis van ondersteuningsbehoeften en vastgestelde resultaten conform TOM. Ook wordt gezien dat er vanuit het (speciaal) onderwijs steeds vaker gevraagd wordt naar individuele ureninzet, omdat een jeugdige niet mee kan draaien in de reguliere groepen en bezetting van personeel. De scheidingslijn tussen verantwoordelijkheden in jeugdwet en passend onderwijs blijft een grijs gebied.

Bij OB 4 is de overschrijding € 240.000. We zien dat problemen toenemen en er uiteindelijk een zwaardere inzet gevraagd wordt vanuit verschillende disciplines. Onder andere door wachtlijsten en het feit dat er beperkte doorstroommogelijkheden zijn. Daarnaast speelt hier een stijging van eetproblematiek.

Ten aanzien van de LTA (Landelijke Transitiearrangement) zien we een beperkte overschrijding van € 41.000. Eind 2020 waren 11 cliënten bekend binnen deze zorgvorm. Eind 2021 zijn er 12 cliënten. Wel zien we gedurende het jaar een stijging tot 17 cliënten, waardoor we uiteindelijk meer hebben uitgegeven dan in 2020.

De via de decembercirculaire ontvangen rijksvergoeding meerkosten corona ad € 116.000 hebben we als inkomst verantwoord op programma 9, terwijl we de uitgaven hier laten zien.

Modules maatwerkdienstverlening (Jeugd) (€ 292.000 nadeel)
Bij pleegzorg hebben we gedurende 2021 € 1,7 miljoen bijgeraamd. Nu zien we op de totaliteit een nadeel ten opzichte van de bijgestelde begroting van € 292.000. We hebben op de inzet van pleegzorg een voordeel van € 300.000, maar dit wordt teniet gedaan door extra inzet op de zwaardere zorginzet.

Beschikbaarheidsvoorzieningen (Jeugd) (€ 798.000 voordeel)
Ten opzichte van de bijgestelde begroting hebben we een voordeel van € 798.000 op de beschikbaarheidsvoorzieningen. Deels wordt dit veroorzaakt doordat we € 529.000 minder uitgeven dan begroot op de 3 milieuvoorzieningen (Weinig voorkomende Hoogspecialistische jeugdhulp). De begroting was nog gebaseerd op de subsidierelatie die bestond in 2019 en 2020. In vergelijking met 2020 hebben we op dit onderdeel € 600.000 minder uitgegeven. Daarnaast komt € 73.000 voordeel vanuit de 24-uurs crisiszorg. Het project onderwijszorg is later opgestart in verband met corona, en wrodt verlengd tot eind juli 2022 (voordeel € 176.000). Dit voordeel gaat mee met de budgetoverheveling.

Jeugd Vervoer (€ 104.000 voordeel)
In de 2e Berap zijn we uitgegaan van € 120.000 minder uitgaven aan ritten voor Ondersteuning maatschappeiljke deelname (OMD) vervoer. Hiervan zou 80% gecompenseerd worden aan de vervoerder (€ 100.000). Dit is op basis van een regeling die in 2020 gold. In werkelijkheid gaan we niet compenseren op OMD vervoer.

PGB Jeugd (€ 116.000 voordeel)
Er wordt zoveel mogelijk gestuurd op zorg in natura. Er zijn dusdanig veel gecontracteerde aanbieders dat een noodzaak voor een pgb ontbreekt. Voor iedere doelgroep en beperking zijn er meestal meerdere gecontracteerde aanbieders. Het aantal mensen met een pgb neemt jaarlijks af.

Taakveld 6.81 Geëscaleerde zorg 18+

Wat hebben we bereikt?

In 2021 hebben we maatwerkondersteuning ingezet met als doel de zelfredzaamheid en participatie van mensen met een beperking, chronische of psychosociale problemen, te bevorderen. De ondersteuning was tevens gericht op het zo lang mogelijk in de eigen omgeving kunnen blijven wonen.

Daarbij hebben we ook blijvend ingezet op het tegengaan en stoppen van huiselijk geweld en kindermishandeling en het bieden van hulp aan slachtoffers en plegers.

Wat hebben we daarvoor gedaan in 2021?

Beschermd wonen
Hengelo valt onder centrumgemeente Enschede en heeft in 2021 ingestemd met het aangaan van de gemeenschappelijke regeling ‘Centrumregeling Enschede Beschermd Wonen’ per 2023 en de dienstverleningsovereenkomst beschermd wonen vanaf 2022. Enschede blijft tot en met 2022 verantwoordelijk voor de cliënten die gebruik van maken van beschermd wonen binnen acht gemeenten en ontvangt daarvoor financiële middelen van het Rijk. Vanaf 2023 worden gemeenten lokaal verantwoordelijk voor nieuwe cliënten uit hun eigen gemeente die zijn aangewezen op beschermd wonen.

Samen met centrumgemeente Enschede hebben we een samenwerking opgestart met het Zorgkantoor inzake de doorontwikkeling van het beschermd wonen en de wachtlijsten bij zowel het beschermd wonen als de WLZ.

We hebben samen met Welbions en Tactus een participatietraject met omwonenden gedaan rondom de realisatie van een beschermd wonen voorziening die Tactus in het gezondheidpark gaat realiseren. Op basis van dat traject is nu een passende locatie gevonden.
Het vergunningstraject inzake een nieuwe woonzorgvoorziening van RIBW in de Woolder Es is afgerond. Er is een omgevingsbeheergroep ingesteld waar gemeente, RIBW, bewoners en organisaties uit de nabije omgeving aan deelnemen.

Wijk GGZ
In het najaar van 2021 zijn Wijkracht, Ixta Noa en Mediant gestart met een gezamenlijke ggd-inloop. Daarnaast hebben we de pilot Wijkwerker (outreachende professional die op bezoek gaat bij mensen met ggz problematiek/verward gedrag) die in 2020 is gestart in 2021 voor een deel (opnieuw) kunnen voortzetten.

Aanpak personen met zorgwekkend gedrag
Er is een regionale samenwerkingsovereenkomst gesloten tussen alle betrokken partijen rondom het structureel voortzetten van de Streettriage in Twente.

Aanpak dak- en thuisloosheid
Samen met partners hebben we binnen het regionale project ‘integrale aanpak dak- en thuisloosheid’ stappen gezet om processen goed op elkaar aan te sluiten en knelpunten op te lossen. Zo is eind 2021 het transferpunt Wonen van start gegaan.

Aanpak huiselijk geweld en kindermishandeling/ Veilig Thuis Twente
Veilig Thuis Twente (VTT) introduceerde de ‘chatfunctie’, een mogelijkheid om dagelijks tot 22.00 uur online hulp te zoeken of advies te krijgen voor slachtoffers of direct betrokkenen in de omgeving van slachtoffers van huiselijk geweld.

In november werkten wij mee aan ‘Orange the World’: een wereldwijde campagne die aandacht vraagt voor het terugdringen van geweld tegen vrouwen en meisjes. In de stadhuishal was de expositie ‘Wij doorbreken de cirkel van geweld’ toegankelijk voor iedereen.

Wat zijn we blijven doen?

Het subsidiëren van de diverse instellingen voor hun regulier activiteiten en deze periodiek met hen bespreken.

• Inzetten op verdere doorontwikkeling van het beschermd wonen GGZ.

• Met betrekking tot de subsidiering van VTT kunnen we melden dat zij in 2021 wachtlijstvrij heeft kunnen werken en kon voldoen aan de wettelijke termijnen die gelden voor het oppakken van nieuwe meldingen.

• We zijn regionaal blijven samenwerken rondom de thema's huisverbod, code rood en preventie van huiselijk geweld en kindermishandeling. We hebben gewerkt aan de voorbereiding van een nieuwe regiovisie huiselijk geweld en kindermishandeling (afronding in 2022).

• In 2021 is, in goede samenwerking met de ketenpartners, de procesgang rond het Tijdelijk Huisverbod herijkt en in werking getreden.

Wat heeft het gekost?

Financiële toelichting

Geëscaleerde zorg 18+ (€ 1.967.000 voordeel)
Net als in voorgaande jaren heeft de centrumgemeente Enschede meer rijksinkomsten Beschermd Wonen ontvangen, dan dat ze (in verband met wachtlijstproblematiek) kon uitgeven aan de uitvoering van deze taak. Er is wederom besloten om incidenteel de reserve Beschermd Wonen af te romen en uit te keren aan de deelnemende gemeenten.

Daarnaast is er een overschrijding van de kosten van de maatschappelijke opvang van € 62.000.

Taakveld 6.82. Geëscaleerde zorg 18-

Wat hebben we bereikt?

We streven er naar de ontwikkeling van jeugdigen en volwassenen te bevorderen en de jeugd te laten opgroeien tot zelfredzame inwoners. We gaan daarbij uit van een positief opgroei- en opvoedklimaat met primaat bij ouders en opvoeders. De insteek is dat eerst de eigen kracht en het eigen netwerk (familie, vrienden, buren) worden ingezet. Wanneer dit niet kon of niet genoeg was, hebben we gekeken welke algemene voorzieningen konden bijdragen in de ondersteuning. Wanneer dit niet mogelijk was of onvoldoende ondersteuning bood, hebben we aanvullend jeugdhulp ingezet.

Wat hebben we daarvoor gedaan in 2021?

Gecertificeerde instellingen
De gecertificeerde instellingen (GI’s) voeren de jeugdbescherming en jeugdreclassering uit welke door de rechter aan cliënten is opgelegd. We hebben in 2021 ingezet op een blijvende intensieve samenwerking met de jeugdbescherming Overijssel (JBOV) en deze uitgebreid naar de William Schrikker Stichting JB/JR. De focus lag op het inzichtelijk krijgen van ontwikkelingen binnen het gedwongen kader en het inzicht genereren bij deze partijen ten aanzien van gezamenlijke lokale opgaven, het sturen op een duurzaam toekomstperspectief voor jeugdigen (18-/18+/toekomstplannen), beter benutten van de Hengelose infrastructuur(voorveld) en het toewerken naar minder inzet van jeugdhulp.
De jeugdbeschermingstafels, waarin het cliëntproces gericht op voorkomen van of juist tijdig met heldere kaders toeleiden naar het gedwongen kader, zijn geëvalueerd (zie taakveld 6.72, maatwerk dienstverlening 18-). De betrokken organisaties en inwoners zijn zeer tevreden over deze werkwijze, waardoor deze structureel zal worden.

Zakelijk partnerschap
Wij hebben ingezet op het realiseren van een dashboard ten aanzien van de GI’s als aanbieder en als verwijzer voor jeugdhulp. We hebben in partnerschap eenzelfde soortige definities vastgesteld en data in kaart gebracht waardoor er beter inzicht en een gedeeld beeld is ontstaan van de rol van GI’s als verwijzer. Aan de hand van bevindingen in de real time data is er gericht focus aangebracht in de samenwerking, onder andere een sterke link met het project toekomstplannen en meer focus op de jeugdreclassering.

Wonen en zorg
We beogen indicaties verlengde jeugdhulp en inzet van duurdere zorg via de zogenaamde 'dakjes' binnen het Twentse ondersteuningsmodel te voorkomen. Het afgelopen jaar is er meer focus gelegd op het betrekken van jeugdpartners (onder andere Jarabee, Ambiq en JP van den Bent Stichting) bij het vorm geven van wonen en zorg. Daarnaast hebben we in samenwerking met Welbions tien doorstroom woningen gerealiseerd voor deze doelgroep in zowel vrijwillig als gedwongen kader. Zie ook taakveld 6.72, maatwerk dienstverlening 18-, en 6.81, geëscaleerde zorg 18+.

Jeugd en veiligheid
Er is een regionaal plan Jeugd en Criminaliteit in Twente gemaakt, waarbinnen er op een aantal thema’s wordt ingezet. Bijvoorbeeld signalering en de aanpak van jeugdgroepen.
We hebben een start gemaakt met de kennismakingsgesprekken met het voortgezet onderwijs op het thema schoolveiligheid.

Wat zijn we blijven doen?

• We hebben regionaal de beschermingsmaatregelen, jeugdreclassering gesubsidieerd en de jeugdzorg plus ingekocht. Het Twentse model is daarbij leidend geweest. We sluiten aan bij de regionale werkgroep jeugdbescherming en jeugdreclassering en zijn onderdeel van het regionale procesteam keten gedwongen kader.

• Ook Veilig Thuis Twente (VTT) hebben we gesubsidieerd. Zie taakveld 6.81, geëscaleerde zorg 18+.

• Via OZJT hebben we het Coördinatiepunt Spoedhulp gefinancierd.

• We hebben uitvoering gegeven aan de afspraken met de raad voor de kinderbescherming waardoor de afweging wel/niet inzetten van gedwongen kader gemaakt kan worden. Tevens hebben we extra inzet gepleegd op het afstemmen over de werkwijze rondom de jeugdbeschermingstafel en op het vormgeven van een vernieuwende multidisciplinaire werkwijze met onder andere de raad voor de kinderbescherming, VTT, Expertisecetnrum jonge kind en ons team jeugd en gezin, gericht op veiligheid van het jonge kind.

• Waar nodig hebben we op last van de rechter JeugdzorgPlus ingezet. In 2021 hebben we daarnaast een plan ontwikkeld met het oog op de ambitie ‘we maken de JeugdzorgPlus in de huidige vorm overbodig in de periode 2021-2031’ (vastgesteld in het Plan van Aanpak vastgoedtransitie JeugdzorgPlus van de Gelderse en Overijsselse jeugdhulpregio’s en de vier JeugdzorgPlus aanbieders, d.d. november 2020). Het plan bevat een analyse en mogelijke oplossingen en afspraken over monitoren en evaluatie. Het plan zal in 2022 ten uitvoer worden gebracht.

Wat heeft het gekost?

Financiële toelichting

6.82.1 Modules maatregelhulp (Jeugd) (€464.000 voordeel)
De aantallen van jeugdbescherming liggen in lijn met 2020. Wel zien we opnieuw minder cliënten in de jeugdzorg plus. De bijgestelde begroting was nog gebaseerd op de subsidierelatie die bestond in 2019 en 2020.